Джалі

Панэлі Джалі ў грабніцы Акбара Вялікага каля Агры, Індыя

Джалі (jālī - «чысты») — назва каменнага перфарыраванага ці рашэцістага экрану, як правіла, з арнаментам, які пабудаваны на аснове выкарыстання каліграфіі і геаметрыі. Гэтая форма архітэктурнага аздаблення распаўсюджана ў інда-ісламскай архітэктуры і ў цэлым у ісламскай архітэктуры.

Джалі дапамагае ў зніжэнні тэмпературы за кошт сціскання паветра, якое праходзіць праз адтуліны. Было заўважана, што ў вільготных месцах, напрыклад, у Керале і Конкане робяць вялікія адтуліны з агульнай паніжанай празрыстасцю па параўнанні з сухім кліматам рэгіёнаў Гуджарат і Раджастхан.

З-за кампактнасці жылых раёнах у сучаснай Індыі, джалі сталі больш рэдкімі, бо не забяспечваюць прыватнасць і бяспеку.

Гісторыя

Раннія ўзоры джалі ствараліся разьбой па камені, як правіла, у геаметрычныя ўзоры, пазней маголы выкарыстоўвалі вельмі тонка выразаныя арнаменты на расліннай аснове, як у Тадж-Махалы. Яны таксама часта дадавалі фларэнтыйскую мазаіку ў абрамленні, выкарыстоўваючы мармур і напаўкаштоўныя камяні.

Ілюстрацыі

• 
  Дэталі з мармуровых экранаў джалі каралеўскага кенатафу, Тадж-Махал
• 
  Джалі ў мячэці Сідзі-Саід у Ахмедабадзе дэманструе традыцыйны індыйскі матыў дрэва жыцця
• 
  Джалі ў Маўзалеі Саліма Чышці, Фатэхпур-Сікры паказвае ісламскі геаметрычны арнамент, распрацаваны ў Заходняй Азіі
• 
  Джалі ў Бібі-ка-Макбара, Аўрангабад з тыповымі індыйскімі матывамі

Літаратура

• Lerner, Martin (ed), The Flame and the Lotus: Indian and Southeast Asian Art from the Kronos CollectionsВыставачны каталог з музея Метраполітан, які ўтрымлівае матэрыялы пра джалі (no. 60), google books

Спасылкі

• ArchNet слоўнік ісламскай архітэктуры: Джалі