Джон Бэкус

Джон Бекус
англ.: John Warner Backus
Дата нараджэння	3 снежня 1924(1924-12-03)
Месца нараджэння	Філадэльфія, Філадэльфія, Пенсільванія, ЗША
Дата смерці	17 сакавіка 2007(2007-03-17) (82 гады)
Месца смерці	Ashland[d], Jackson County[d], Арэгон, ЗША
Грамадзянства	ЗША
Род дзейнасці	матэматык, спецыяліст у галіне інфарматыкі
Навуковая сфера	Інфарматыка
Месца працы	IBM
Альма-матар	Калумбійскі універсітэт
Член у	Нацыянальная акадэмія навук ЗША Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук
Узнагароды	IBM Fellow[d] прэмія Цьюрынга (1977) Прэмія Чарльза Старка Дрэйпера[d] (1993) Harold Pender Award[d] (1983) ганаровы доктар (1989) Fellow Awards[d] Programming Languages Achievement Award[d] (2004) W. Wallace McDowell Award[d] (1967) IRI Achievement Award[d] (1984) член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук[d]
Джон Бекус на Вікісховішчы

Джон Бэкус (англ.: John Warner Backus, 3 снежня 1924 года — 17 сакавіка 2007 года) — амерыканскі навуковец ў галіне інфарматыкі. Ён быў кіраўніком каманды, якая распрацавала першую высокаўзроўневую мову праграмавання ФАРТРАН, вынаходнікам формы Бэкуса — Наура, адной з самых універсальных натацый, якія выкарыстоўваюцца для вызначэння сінтаксісу фармальных моў.

У 1977 годзе быў удастоены Прэміі Цьюрынга

за глыбокі, уплывовы і працяглы ўклад у распрацоўку практычных высокаўзроўневых праграмных сістэм, найперш цераз яго працу над ФАРТРАНам, і за плённыя публікацыі па фармальных працэдурах спецыфікацыі моў праграмавання

Арыгінальны тэкст (англ.)   

for profound, influential, and lasting contributions to the design of practical high-level programming systems, notably through his work on FORTRAN, and for seminal publication of formal procedures for the specification of programming languages

Біяграфія

Бэкус нарадзіўся ў Філадэльфіі, рос у Уілмінгтоне (Дэлавэр). Скончыў школу Хіл (англ.: Hill School) у Потстаўне (англ.: Pottstown) У 1942 паступіў ва Універсітэт Вірджыніі для вывучэння хіміі, аднак быў адлічаны на другім курсе за пропускі заняткаў. Пасля гэтага быў прызваны на Ціхаакіянскі флот ЗША, аднак пры медаглядзе ў яго выявілі пухліну чарапной косці, якая была паспяхова выдалена, а ў галаву ўманціравана пласціна. Пазней яна была заменена на больш надзейную, зробленую па праекце самога Джона.

Пасля службы ў войску ў час Другой сусветнай вайны Бэкус трапіў у Нью-Ёрк, дзе стаў вучыцца ў радыётэхнічнай школе. «Тады граніцаю маіх імкненняў, — прызнаваўся ён пазней, — было зрабіць высакаякасную гукаўзнаўляльную прыладу». Аднак адзін з выкладчыкаў пераканаў Бэкуса працягнуць адукацыю, і ён паступіў у Калумбійскі ўніверсітэт.

У 1950 годзе Джон Бэкус, ужо маючы ступень магістра матэматыкі, прыйшоў у фірму IBM. Яму было тады 25 гадоў. Неўзабаве ён узначаліў групу, якая распрацоўвала інтэрпрэтатар «Speedcoding» для камп'ютара IBM 701 - першую мову высокага ўзроўню для машын IBM, - а пазней прыняў удзел у стварэнні ўдасканаленага варыянта гэтай машыны, мадэлі IBM 704. У 1953 годзе Бэкус прапанаваў стварыць для камп'ютара IBM 704 мову, якая дазваляла б запісваць каманды амаль у звычайнай алгебраічнай форме, і кампілятар для яе. Гэта прапанова скора знайшла падтрымку, бо ў фірме шукалі шляхі павелічэння збыту сваіх камп'ютараў і таму імкнуліся зрабіць іх больш прывабнымі і «сяброўскімі» для карыстальніка.

Джон Бэкус атрымаў прэмію Цьюрынга 17 кастрычніка 1977 года за стварэнне мовы высокага ўзроўню, праграмы на якой бы мелі зручны для чалавека выгляд, і транслятара, які пераводзіў бы каманды высокага ўзроўню ў машынны код. Прапанова аб распрацоўцы гэтага сродка ўзаемадзеяння з ЭВМ была ўпершыню агучана ў 1953 г. А ўжо праз год свет убачыў першы афіцыйны дакумент, у якім знайшлі адлюстраванне ідэі Бэкуса. Першая версія Фартрана стала даступнай у 1957 г. Яшчэ праз год тэрмін FORTRAN стаў абазначаць цэлую групу моў праграмавання, што прымяняліся перш за ўсё ў навуковых разліках. Аднак інтарэсы Бэкуса былі значна шырэй, чым толькі перапрацоўка існуючых стандартаў: ён прымаў актыўны ўдзел у стварэнні іншай папулярнай мовы праграмавання — Алгол.

Джон Бэкус адначасова распрацаваў спецыяльную сістэму азначэнняў для моў праграмавання. Неўзабаве гэты спосаб запісу назвалі нармальнай формай Бэкуса ці БНФ. Пазней дацкі навуковец Пітэр Наур ўнёс удакладненні ў методыку Бэкуса, і гэтую форму сталі называць формай Бэкуса — Наура, пры гэтым скарачэнне засталося ранейшым — БНФ.

Спасылкі

• Лекцыя пры атрыманні прэміі Цьюрынга ў 1977 г.: ці Можна вызваліць праграмаванне ад стылю фон Нейманна?
• http://itc.ua/article.phtml?ID=27691 (недаступная спасылка — гісторыя, копія)
• Джон Бэкус. Peoples.ru. Праверана 28 верасня 2013.
• Леонид Черняк Ревизия первооснов — конец застоя?. Издательство «Открытые системы». Праверана 28 верасня 2013.
• Юрий Полунов «Первая попытка». Виртуальный компьютерный музей. Праверана 28 верасня 2013.
• http://schools.keldysh.ru/sch444/museum/LANR/fortran.htm (недаступная спасылка — гісторыя, копія)
• http://www.uni-vologda.ac.ru/students/seu&coa/programmers/bec.htm (недаступная спасылка)
• "Личности. Джон Бэкус — создатель языка Fortran". Информатика (Первое сентября) 08. 2007. http://inf.1september.ru/article.php?ID=200700809.