Перайсці да зместу

Даўгаўпілс

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Дзвінск)
Горад
Даўгаўпілс
лат.: Daugavpils
Герб Сцяг[d]
Герб Сцяг[d]
Лютэранская царква на скрыжаванні вул. 18 новэмбра і вул. Варшавас
Лютэранская царква на скрыжаванні вул. 18 новэмбра і вул. Варшавас
Краіна
Каардынаты
Унутранае дзяленне
25 раёнаў
Старшыня гарадской думы
Ігар Прэлатаў
Заснаваны
1275
Ранейшыя назвы
да 1656 — Дынабург
да 1667 — Барысаглебск
да 1893 — Дынабург
да 1920 — Дзвінск
Горад з
Плошча
72,48 км²
Вышыня НУМ
105 м
Водныя аб’екты
Насельніцтва
95 467 чалавек (2016)
Нацыянальны склад
руск. 53,3%, лат. 17,8%, пал. 14,7%,
бел. 8,1%, укр. 2,2%,
літ. 1,0%, інш. 2,9%
Часавы пояс
Тэлефонны код
+371 654
Паштовыя індэксы
LV-540(1-22); LV-5465
Афіцыйны сайт
daugavpils.lv
(лат.)(руск.)(англ.)
Даўгаўпілс на карце Латвіі
Даўгаўпілс (Латвія)
Даўгаўпілс
Даўгаўпілс (Латвія)
Даўгаўпілс

Да́ўгаўпілс (лат.: Daugavpils), раней Дзвінск, Дынабу́рг — горад у Латвіі, на рацэ Даўгава (Дзвіна), каля мяжы з Літвой (25 км) і Беларуссю (33 км); другі паводле люднасці горад Латвіі (пасля сталіцы — Рыгі).

Заснаваны крыжакамі ў 1275 годзе як замак на землях, захопленых імі раней у Полацкага княства.

Падчас Лівонскай вайны горад увайшоў у склад Вялікага Княства Літоўскага. Быў цэнтрам Дынабургскай акругі Інфлянцкага княства. Пасля Лівонскай вайны, згодна з «Інфлянцкай канстытуцыяй», якую падпісаў Стэфан Баторый, акруга ўвайшла ў Цэсіскі прэзідыят, які ў 1598 годзе быў перайменаваны ў Вендэнскае ваяводства. У 1582 годзе Дынабург атрымаў Магдэбургскае права.

Паводле Альтмаркскага перамір’я 1629 года Дынабург застаўся ў складзе Рэчы Паспалітай, стаў цэнтрам староства, а пазней стаў галоўным горадам Інфлянцкага ваяводства.

Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай горад з’яўляўся цэнтрам павета ў складзе Віцебскай губерні.

З 21 па 28 красавіка 1919 г. горад з’яўляўся месцам знаходжання ўрада ЛітБел ССР і, фактычна, яе часовай сталіцай.

Па выніках мірнага дагавора паміж Латвіяй і Савецкай Расіяй ад 11 жніўня 1920 г. горад канчаткова адыходзіў Латвіі, у тым жа годзе ён быў перайменаваны на Даўгаўпілс (латыш. «Замак на Даўгаве»).

Дынаміка колькасці насельніцтва горада

Горад знаходзіцца на ўсходзе Латвіі ў гістарычнай вобласці Латгаліі. Насельніцтва шматнацыянальнае: рускія (больш за 50 %), латышы, палякі, беларусы і інш. Рэгіён вакол Дзвінску мае найменшую ў Латвіі долю этнічнага латышскага насельніцтва. Рускамоўныя (у асноўным беларусы і рускія) складаюць да 70—80 % насельніцтва края.

  • 1799 — 1603 чал., у тым ліку 1262 ваенных расійскага гарнізону, 15 духоўнага стану.[1]
  • 1880 — 52 173 чал. (28 985 мужчын і 23 188 жанчын), з іх паводле стану — купцоў 553, мяшчан 34 723, ваенных 9679, жонак і дачок ваенных 1952, замежны падданых 748, ганаровых грамадзян 209, сялян 323, асабоўцаў 856, шляхты 631, праваслаўнага духавенства 19, каталіцкіх ксяндзоў 3, пратэстанцкіх святароў 1, святароў-стараабрадцаў 2, юдаісцкіх рабінаў 16, іншых 439; паводле вызнання — 10 799 праваслаўных, 10 320 каталікоў, 6245 пратэстантаў, 1135 стараабрадцаў, сектантаў 4500, юдаістаў 19 163, караімаў 7, магаметан 4.[2]
  • 1892 — 73 177 чал., у тым ліку 10 511 праваслаўных, 24 580 каталікоў, 5447 пратэстантаў, 3385 стараабрадцаў, 29 191 юдаістаў.[3]
  • 1913 — 112 848 чал.[4]
  • 2006 — 108 260 чал., з іх паводле нацыянальнасці: рускія — 53,96 % (58 414), латышы — 17,3 % (18 725), палякі — 14,9 % (16 126), беларусы — 8,22 % (8897), украінцы — 2,23 % (2417), літоўцы — 0,96 % (1041), яўрэі — 0,45 % (492), эстонцы — 0,03 % (30), іншыя — 1,96 % (2118).

ПА «Хімвалакно»; заводы: «Электраінструмент», прывадных ланцугоў і інш.; лёгкая, харчовая прамысловасць, мэблевы камбінат; вытворчасць будаўнічых матэрыялаў.

Адукацыя і навука

[правіць | правіць зыходнік]

Даўгаўпілс з’яўляецца буйнейшым цэнтрам навукі і адукацыі Латгаліі і важным у маштабах усёй Латвіі. У горадзе дзейнічае 13 сярэдніх агульнаадукацыйных навучальных устаноў, 6 асноўных школ, 3 спецыяльныя навучальныя ўстановы, 29 дашкольных навучальных устаноў, 7 прафесійных вучэльняў, 5 пазашкольных устаноў.

У горадзе дзейнічае дзевяць вышэйшых навучальных устаноў:

  • Даўгаўпілскі ўніверсітэт
  • філіял Латвійскага ўніверсітэта
  • філіял Рыжскага тэхнічнага універсітэта
  • філіял Балтыйскай міжнароднай акадэміі
  • філіял Інстытута транспарту і сувязі
  • філіял Інстытута аэранавігацыі
  • філіял Вышэйшай школы псіхалогіі
  • філіял Вышэйшай школы сацыяльных тэхналогій
  • філіял Вышэйшай школы эканомікі і дзелавога адміністравання

У 1948—1993 гг. дзейнічала Даўгаўпілскае вышэйшае ваеннае авіяцыйнае інжынернае вучылішча.

Гарады-пабрацімы

[правіць | правіць зыходнік]

Вядомыя асобы

[правіць | правіць зыходнік]

У горадзе пахаваныя беларускія педагог і грамадскі дзеяч Аляксей Барткевіч (1906—1991), грамадскі дзеяч і рэжысёр Язэп Камаржынскі (1899—1965).

Места на старых фатаздымках

[правіць | правіць зыходнік]
  1. Дзьвінск Архівавана 10 кастрычніка 2008. // Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5.
  2. Dyneburg // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881. S. 254
  3. Двинск // Даўгаўпілс // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
  4. Экскурс у гісторыю горада Дзвінска Архівавана 19 верасня 2011.
  5. а б в г д е ё ж з і к л м н https://old.daugavpils.lv/lv/46
  6. а б в г д е ё ж з і к л м https://www.daugavpils.lv/en/assets/upload/Daugavpils_majas_lapai_EN_18.pdf
  7. Орлова П. У Даугавпилса новый побратим // СейЧас — 2012. — вып. 24. — С. 4.
  8. https://batumi.ge/ge/?page=show&sec=5
  9. Белогрудова С. Будем дружить с молдавской северной столицей // СейЧас — 2015. — вып. 40. — С. 4.
  10. https://www.visaginas.lt/index.php/savivaldybe/tarptautinis-bendradarbiavimas/23
  11. а б https://old.daugavpils.lv/en/46
  12. а б в https://www.daugavpils.lv/pilseta/pilsetas-attistiba/projekti/istenotie-projekti/2014-2020-gada-planosanas-periods/pasvaldibu-sadarbiba-ka-eiropas-solidaritates-kanals-ttchan
  13. http://www.panevezys.lt/lt/veiklos-sritys/uzsienio-rysiu-skyrius_1247/tarptautinis-bendradarbiavimas-220/miestai-partneriai.html
  14. https://stryi-rada.gov.ua/mista-pobratymy/
  15. https://www.daugavpils.lv/lv/46
  16. Из истории: 17 лет назад началась дружба с городом-побратимом Хадерслевом Праверана 18 студзеня 2017.