Дэмбрава

Дэмбрава
Краіна	Беларусь
Вобласць	Гродзенская
Раён	Шчучынскі
Сельсавет	Дэмбраўскі
Каардынаты	53°38′21″ пн. ш. 24°28′26″ у. д.HGЯO
Насельніцтва	578 чалавек (2010)
Часавы пояс	UTC+3
Тэлефонны код	+375 1514
Паштовыя індэксы	231557
Аўтамабільны код	4
СААТА	4258817041
	Дэмбрава на Вікісховішчы

Дэ́мбрава^[1] (трансліт.: Dembrava, руск.: Демброво) — аграгарадок у Шчучынскім раёне Гродзенскай вобласці, на рацэ Спушанка. Уваходзіць у склад Дэмбраўскага сельсавета. Насельніцтва 678 чал. (2010).

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Вялікае Княства Літоўскае[правіць | правіць зыходнік]

Упершыню Дзебрава ўпамінаецца ў XVI ст. як шляхецкае ўладанне ў Лідскім павеце Віленскага ваяводства, да 1531 года належала вялікаму пісару літоўскаму Копацю Васілевічу.

У XVII ст. атрымала статус мястэчка, у якім Міхал і Крысціна Рынвіды заснавалі місію езуітаў (падпарадкоўвалася Гродзенскаму езуіцкаму калегіуму), быў касцёл і парафія. Кароль Ян Казімір Ваза перадаў місіі фальварак Аплейкі. Дэмбраўскія манахі займаліся ліхвярствам.

Пад уладай Расійская імперыі[правіць | правіць зыходнік]

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Дэмбрава апынулася ў складзе Расійскай імперыі, у Лідскім павеце Віленскай губерні. У 1804 у мястэчку працавала вучэльня.

У 1863 маёнтак Дэмбрава складаўся з аднайменнага мястэчка і вёсак Вострава, Завалкі, Пісклюкі, Навасёлкі; 212 душ мужчынскай стаці. На 1866 існавалі аднайменныя мястэчка (19 двароў) і фальварак (1 двор). На 1886 у мястэчку было 9 двароў, валасная ўправа, 2 царквы, школа, крамы, піцейны дом. На 1905 існавалі аднайменныя сяло (179 дзесяцінаў зямлі), маёнтак і млын, уладанні князёў Сапегаў (239 дзесяцінаў зямлі), лясная старожка, таксама ўладанне Сапегаў.

У Першую сусветную вайну мястэчка займалі нямецкія войскі.

Найноўшы час[правіць | правіць зыходнік]

25 сакавіка 1918 згодна з Трэцяй Устаўной граматай Дэмбрава абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 у адпаведнасці з пастановай I з'езду КП(б) Беларусі яно ўвайшло ў склад Беларускай ССР^[2]. Паводле Рыжскім мірным дагаворам (1921) Дэмбрава апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны Лідскага павета Навагрудскага ваяводства. У гэты час існавалі аднайменныя мястэчка (37 двароў) і фальварак.

У 1939 Дэмбрава ўвайшла ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 стала цэнтрам сельсавета Шчучынскага раёна. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1940 тут быў 51 двор, няпоўная сярэдняя школа, вадзяны млын, фельчарскі і акушэрскі пункты, тэлефон; фальварак лічыў 6 дамоў. На 1964 у Дэмбраве 81 двор, сярэдняя школа, крама, кавярня, пошта, бальніца і ферма, на 1997 — 204 двары, на 1 студзеня 2001 — 195 двароў.

Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]

XIX стагоддзе: 1862 — 107 чал.; 1866 — 151 чал. у мястэчку Дэмбрава і 62 чал. у фальварку Дэмбрава^[3]; 1886 — 116 чал.
XX стагоддзе: 1905 — 16 чал. у сяле Дэмбрава, 50 чал. у маёнтку Дэмбрава і 5 чал. у лясной старожцы; 1921 — 199 чал. у мястэчку Дэмбрава і 46 чал. у фальварку Дэмбрава; 1964 — 338 чал.; 1997 — 612 чал.^[4]
XXI стагоддзе: 1 студзеня 2001 — 605 чал.^[5];2010 — 571 чал.

Інфраструктура[правіць | правіць зыходнік]

У Дэмбраве працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, бальніца, пошта.

Славутасці[правіць | правіць зыходнік]

Касцёл Найсвяцейшай Тройцы (XVIII ст., мураваны).
Свята-Іаана-Багаслоўская царква (XIX ст., драўляная)
Палац і рэшткі парку былой сядзібы (XIX ст.)
Заезны двор (XIX ст.)

Страчаная спадчына[правіць | правіць зыходнік]

Фальварак

Вядомыя асобы[правіць | правіць зыходнік]

Казімір Дамінікавіч Альхімовіч (1840—1916) — мастак.
Гіяцынт Альхімовіч (1841—1897) — мастак.

Зноскі

↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).. Сустракаецца таксама варыянт Дамбро́ва, Дзе́нбрава
↑ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002.— 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881. S. 273.
↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. С. 349.
↑ Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Шчучынскага раёна. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2001.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6).
Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Шчучынскага раёна. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2001.— 592 с.: іл. ISBN 985-11-0218-0.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881.
Лаўрэш Л. Астрынская, Глыбоцкая і Дэмбраўская цэрквы Лідскага павета, але Гарадзенскага дэканата // Лідскі Летапісец. 2023. № 3(103). С. 56-70 // на pawet.net

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Дэмбрава

[1] Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9 (DJVU).. Сустракаецца таксама варыянт Дамбро́ва, Дзе́нбрава

[at-2] 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002.— 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.

[3] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom II: Derenek — Gżack (польск.). — Warszawa, 1881. S. 273.

[4] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. С. 349.

[5] Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Шчучынскага раёна. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2001.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]