Жабнік звычайны
| Жабнік звычайны | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||
|
Hydrocharis morsus-ranae L. | |||||||||||||||||
| Ахоўны статус | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Жабнік звычайны[1], Парэз[2] (Hydrocharis morsus-ranae) — від водных раслін роду жабнік (Hydrocharis) сямейства жабнікавыя (Hydrocharitaceae).
Назва
[правіць | правіць зыходнік]Навуковая назва роду, Hydrocharis паходзіць ад стар.-грэч.: ὕδωρ «вада» і χάρις «упрыгожванне, хараство», гэта значыць назва расліны перакладаецца як «упрыгожванне вод».
Відавы эпітэт утвораны ад лац.: morsus — укус і rana — жаба, гэта значыць «укус жабы».
Батанічнае апісанне
[правіць | правіць зыходнік] | ||||||||||
Шматгадовая плавальная травяністая расліна з кароткім карэнішчам, як бы абкусаным знізу (адсюль назва «morsus ranae» — укус жабы). Доўгія даданыя карані пакрытыя тонкімі валасінкамі, усярэдзіне якіх здзяйсняецца вярчальны рух пратаплазмы[3]. Увесь сасудзісты пучок у каранях зводзіцца ў жабніку да аднаго-адзінага вузкага сасуда[4].
Кожны парастак пачынаецца двума кароткімі ніжнімі лістамі, за якімі ідуць да пяці доўгачарашковых лістоў з круглявымі пласцінкамі, ля аснавання сэрцападобныя (як у гарлачыка), каля 2,5 см у папярочніку; з кутоў лісця выходзяць бакавыя плёткападобныя парасткі, якія развіваюць на канцах новае лісце і даданыя карані. Пасля адгнівання ці адарвання ад першапачатковай расліны, такія парасткі становяцца самастойнымі. Гэта адзін са спосабаў размнажэння жабніку звычайнага[3]. Увосень лісце адмірае.
Расліна двухдомная: на адных раслінах толькі тычынкавыя (мужчынскія) кветкі, на іншых — плодавыя (жаночыя); выходзяць на доўгіх ножках з кутоў лісця, у пачатку цвіцення зусім закрытыя адным ці двума напаўпразрыстымі крыючымі лісткамі; мужчынскіх кветак адна ці две, рэдка больш, на кожнай ножцы, з 12-15 зрослымі пры аснаванні тычынкамі і трыма белымі пялёсткамі; жаночых — две з шасцю неразвітымі тычынкамі, шматгнёздавым плодзікам і таксама трыма пялёсткамі[3]. Рыльцы двухлопасцевыя[5].
Плады не раскрываюцца.
У жабніку звычайным утвараюцца зімовыя (якія спачываюць) пупышкі, доўгія і шчыльныя, якія падаюць на дно і прарастаюць вясною[3].
Арэал
[правіць | правіць зыходнік]Жабнік звычайны шырока распаўсюджаны ў прыродзе, сустракаецца ад тундравай да субтрапічнай зоны (Заходняя і Усходняя Еўропа, Каўказ, Заходняя Сібір, захад Усходняй Сібіры, Усходні Казахстан, Заходні Кітай). Прадстаўнік флоры сярэдняй паласы еўрапейскай часткі Расіі.
Натуралізаваўся паўсюль у свеце[7].
Часцей за ўсё расце на прыбярэжнай паверхні сажалак, азёр, рачных старыц, у ціхіх затоках.
Экалогія
[правіць | правіць зыходнік]Жабнік звычайны ставіцца да раслін, якія плаваюць на паверхні вады. Шматлікія галінаваныя карані жабніку пагружаныя ў ваду і здабываюць пажыўныя рэчывы непасрэдна з яе. Асвятлення патрабуе светлага, тэмпературу — 18-20 °C, а ўлетку да 28 °C.
Значэнне і ўжыванне
[правіць | правіць зыходнік]Жабнік — непатрабавальная расліна, якую выкарыстоўваюць для ўпрыгожвання сажалак і вадаёмаў.
З’яўляецца індыкатарам чыстай вады, разрастаючыся ў ёй з утварэннем зараснікаў[8].
У мастацтве
[правіць | правіць зыходнік]
На гербе беларускага горада Жабінка — стылізаваная выява жабніка звычайнага.
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 66. — 160 с. — 2 350 экз.
- ↑ Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
- ↑ а б в г Водяные растения // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- ↑ Корень, часть растений // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- ↑ Б. А. Федченко. Род 68. Водокрас — Hydrocharis // Флора СССР. В 30-ти томах / Главный редактор акад. В. Л. Комаров; Редактор тома М. М. Ильин. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1934. — Т. I. — С. 297—298. — 302 + XVI с. — 5 000 экз.
- ↑ Паводле сайта EOL. Гл. раздзел Спасылкі
- ↑ Паводле сайта GRIN. Гл. раздзел Спасылкі.
- ↑ Биологические индикаторы. Экологический словарь. Академик (2000-2010). Архівавана з першакрыніцы 20 красавіка 2012. Праверана 15 лістапада 2010.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Мартыненка В. В. Жабнік // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — С. 272. — 522 с. — 10 000 экз.
- Водокрас // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
- Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 84. Hydrocharis morsus-ranae L. — Водокрас лягушачий, или обыкновенный // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2002. — Т. 1. Папоротники, хвощи, плауны, голосеменные, покрытосеменные (однодольные). — С. 164. — ISBN 8-87317-091-6.
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Водокрас лягушачий: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
- Ирина Тугай. Водокрас в садовом пруду / Статья на сайте Gardenia.ru (Праверана 18 сакавіка 2010)
- Водокрас. / Статья в Энциклопедии декоративных садовых растений (Праверана 18 сакавіка 2010)
Слоўнікі і энцыклапедыі | |
|---|---|
| Таксанамія | |
| Нарматыўны кантроль | Microsoft: 2780729895 |
