Журавель (танец)

Журавель
Кірунак:	народны
Памер:	3/4, 4/4
Тэмп:	ад маруднага да ўмерана-хуткага
Вытокі:	беларускі вясновы абрадавы танец
Роднасныя:
карагод
Гл. таксама:
Благавешчанне

Журавель — беларускі танец-гульня, дзе галоўным персанажам выступаў «журавель».

Некалькі дзяўчат танчаць, іншыя ахоўваюць іх ад «жураўлёў» (хлопцаў), спяваюць:

Пасею я лён, канапель,
Налятае журавель…

Калі хлопцы лавілі дзяўчат, спявалі ўсе разам:

Ішлі хлопцы мяжою,
Пілі смалу дзяжою…

У іншым варыянце выканаўцы павольна падымаюць то правую, то левую нагу, імітуючы крокі жураўля. У цэнтры круга ходзіць хлопец — «журавель». Калі пары круцяцца, «журавель» імкнецца вырваць якую-небудзь дзяўчыну з рук кавалера. Дзяўчаты спяваюць:

Да ўнадзіўся журавель
Да да нашых канапель…

Калі дзяўчаты закрычаць: «Хапай, журавель!» — Ён павінен схапіць дзяўчыну за руку і станцаваць з ёй адзін круг. «Жураўлём» у крузе застаецца хлопец без пары.

Вядома і гульня «У жураўля», у якой дзеючымі асобамі выступалі «маці», «журавель» і «дзеці». «Маці» размаўляе з «жураўлём», які хоча злавіць і з'есці «дзяцей». «Жураўль» хапае «дзяцей», яны ловяць злодзея і дзяўбуць яго пальцамі па верхавіне. Тое ж робяць і з «маці», калі яна не зберагла «дзяцей». У танцах і гульнях пра жураўля праяўляюцца старажытныя вераванні ў культ птушак (жывёльны татэмізм). Па назіраннях Н. Н. Нікольскага, на Палессі журавель лічыўся «падаўцам усякага дабра».

На тэатральнай сцэне

У 1922 годзе К. А. Алексютовіч уключыў элементы «Жураўля» ў танцы ражаных для спектакля «Машэка» па п'есе Е. Міровіча. Танец быў зроблены ў гульнявым плане, галоўную ролю ў танцы выконваў Г. Ю. Грыгоніс.

Літаратура

• Лозка А. Ю. Журавель // Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / Редкал. І. П. Шамяк (гл. рэд.) і інш.. — Мн.: Беларуская савецкая энцыклапедыя, 1989. — С. 197. — ISBN 5-85700-014-9.