Завадская воўна

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Завадская воўна — воўна з поўсці, саскубанай са скуры мёртвай авечкі. Гэта прадукт ваўняной прамысловасці. Мазамэ  (укр.) быў найбуйнейшым цэнтрам вытворчасці завадской воўны ў Еўропе[1][2][3][4][5].

Прамысловасць па вытворчасці завадской воўны[правіць | правіць зыходнік]

Аўчына з’яўляецца сыравінай для падобнай прамысловасці. У адрозненне ад звычайнай практыкі стрыжкі  (англ.) поўсці жывой авечкі, завадскую воўну атрымліваюць з поўсці забітых  (руск.) авечак, выгадаваных у мясной прамысловасці.

Поўсць, састрыжаная з жывой авечкі, называецца «стрыжанай поўсцю», а завадская поўсць выцягваецца з мёртвай аўчыны. Апошняя якасцю горшая і менш каштоўная[6][7]. Прамысловасць па вытворчасці завадской воўны адыгрывае значную ролю ў ваўняной прамысловасці  (шведск.). У 1897 годзе ў Злучаных Штатах існаваў грашовы стымул для прасоўвання вытворчасці завадской воўны на мясцовым узроўні[5].

Мазамэ[правіць | правіць зыходнік]

Горад Мазамэ  (укр.) ў паўднёвай Францыі быў найбуйнейшым цэнтрам вытворчасці завадской воўны ў Еўропе[8][9]. У 1906 годзе гэтай прафесіяй займаўся асобны дэпартамент (дэпартамент Тарн, Францыя) з колькасцю працоўных 2200 чалавек[5]. У горад з многіх краін імпартаваліся аўчыны для выцягвання воўны. Паводле запісаў, у 1910 годзе ў мястэчка была завезена вялікая колькасць аўчын[10].

Працэс[правіць | правіць зыходнік]

Для лягчэйшага выдалення воўны са скуры прымяняюцца розныя тэхналагічныя аперацыі:

  • Паслабленне скуры
    • Хімічны метад заключаецца ў нанясенні пластом сульфіду натрыю  (руск.) на ўнутраны бок скуры.
    • Аўчыны развешваюць у вільготным асяроддзі.
  • Выцягванне воўны
    • Выцягванне воўны (звычайна ўручную)
    • Атрыманне так званай «слізгальнай воўны», калі для выцягвання выкарыстоўваюць вапну.
  • Сартаванне

Гарбарства[правіць | правіць зыходнік]

З даўніх часоў папярэднім выдаленнем воўны з мёртвай аўчыны перад далейшай апрацоўкай скуры для вытворчасці розных вырабаў займаліся гарбары  (укр.)[11].

Выкарыстанне[правіць | правіць зыходнік]

Завадская воўна звычайна горшай якасці, чым жывая. Яна мае карацейшыя валокны  (англ.), больш жорсткая і з меншай прадзільнасцю  (руск.), і таму ў асноўным выкарыстоўваецца для вытворчасці ваўняных вырабаў ніжэйшага і сярэдняга класа. Каб зрабіць яе больш карыснай, завадскую воўну змешваюць з воўнай іншых якасцей[10][5].

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

  • Мёртвая бавоўна  (англ.): бавоўна, якая не паспела цалкам, лічыцца мёртвай бавоўнай. Прасці і фарбаваць мёртвую бавоўну таксама складана[12].

Зноскі

  1. Definition of PULLED WOOL (англ.). www.merriam-webster.com.
  2. Definition of SKIN WOOL (англ.). www.merriam-webster.com.
  3. Marketing Series [англійская].
  4. The International Wool Trade [англійская].
  5. а б в г Wool and Manufactures of Wool: Message of the President of the United States, Transmitting a Report of the Tariff Board on Schedule K of the Tariff Law [англійская].
  6. Picken, Mary Brooks (2013-07-24). A Dictionary of Costume and Fashion: Historic and Modern [англійская]. Courier Corporation. p. 377. ISBN 978-0-486-14160-2.
  7. Electrical Record [англійская]. Electrical Record Publishing Company, Incorporated. 1911. p. 56.
  8. The Wool Digest [англійская]. International Wool Secretariat in the United States. 1949. p. 9. MAZAMET, FRANCE Development of Mazamet, France, as a world center for handling and treating sheepskins
  9. World Wool Prospects [англійская]. U.S. Department of Agriculture, Bureau of Agricultural Economics. 1934. p. 18. France is the world's most important center for the wooleå sheepskin trade . Exports of wool ... The wool pulling industry is located chiefly at Mazamet .
  10. а б The Cambridge History of Western Textiles [англійская]. Cambridge University Press. 2003. p. 768.
  11. Anstey, H. (Helen) (1997). The Anstey Weston guide to textile terms. Internet Archive. [Great Britain] : Weston. p. 52. ISBN 978-0-9530130-0-5.
  12. Harmuth, Louis (1915). Dictionary of textiles. University of California Libraries. New York, Fairchild publishing company. p. 51.