Збаражскі замак

Замак
Збаражскі замак
укр.: Збаразький замок
Збаражскі замак.
49°40′00″ пн. ш. 25°46′20″ у. д.
Краіна	Украіна
Горад	Збараж
Архітэктурны стыль	Адраджэнне
Архітэктар	Вінчэнца Скамоцы
Першае згадванне	пачатак XVII
Дата заснавання	1631
Будаўніцтва	1626—1631 гады
Стан	Замак адрэстаўраваны
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Збаражскі замак (укр.: Зба́разький за́мок) — фартэцыя ў горадзе Збараж Цярнопальскай вобласці. Размешчаны непадалёк ад цэнтра горада, у парку, на так званай Замкавай гары. Замак быў пабудаваны ў 1626—1631 гг. па праекце фламандскага архітэктара ван Пеена, які натхняўся адным з апублікаваных у Італіі фартыфікацыйных праектаў Скамоці. Будаўніцтва замка ажыццяўлялі браты Юрый і Хрыстафор Збаражскія. Пасля смерці Юрыя Збаражскага ў 1636 годзе замак перайшоў да князёў Вішнявецкіх, якія ўмацавалі абаронныя збудаванні.

Умацаванні замка складаюцца з казематаваных валаў з эскарпамі вышынёй да 12 метраў і таўшчынёй да 23 метраў, бастыёнаў, аднаяруснай уязной вежы і рова, які акружаў ўвесь замак. Замак квадратны ў плане, шырынёй 88 м. Пяцігранныя бастыёны размешчаны па чатырох яго вуглах, у кожным з іх былі тунэлі, якія злучалі іх з казематамі і замкавым дваром. Замак быў адным з наймацнейшых, меў каля 50 гармат на ўзбраенні. Першапачатковы праект замка прадугледжваў будаўніцтва 4-х вуглавых артылерыйскіх веж-бастэй, злучаных крапаснымі сценамі. Улічваючы, што роля артылерыі ўзрасла, верх вежаў быў знесены да ўзроўню курцін, такім чынам вежы былі пераўтвораны ў бастыёны, а знутры па перыметры двара да крапасных сцен былі прыбудаваны аднапавярховыя казематы, прычым з водступам 12 м ад вонкавых абарончых сцен, а прамежак паміж абарончымі сценамі і казематамі засыпаны зямлёй.

Унутраны двор

Палац

На замкавым двары знаходзіцца прамавугольны ў плане двухпавярховы палац з характэрнымі для рэнесансу формамі. Галоўны ўваход у будынак падкрэсліваецца балконам на каменных кансолях. У рэнесансным стылі таксама вытрыманы фасады казематаў. Уязная вежа размешчана на адной восі з парадным уваходам у палац.

Замак згуляў ключавую ролю ў 1649 годзе падчас паўстання ўкраінскіх казакоў пад правадырствам Багдана Хмяльніцкага; паводле вынікаў аблогі быў падпісаны Збораўскі дагавор. Ля сцен крэпасці атрымаў цяжкае раненне казацкі палкоўнік Іван Багун. Гэтыя падзеі знайшлі адлюстраванне ў знакамітым рамане «Агнём і мячом».

У XVII—XVIII стст. замак, які перайшоў у рукі Патоцкіх, не раз быў спустошаны непрыяцелем: у 1675 годзе ён быў без бою здадзены туркам, у 1707 г. яго наведалі Пётр I і Мазепа, у 1734 і 1914 гг. яму дасталася ад расійскіх войскаў. У пачатку XX стагоддзя замак быў адрэстаўраваны, у савецкі час занядбаны, у наш час ізноў на рэстаўрацыі.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Збаражскі замак
• ЗАКОПАННЫЕ СОКРОВИЩА ТЕРНОПОЛЬСКОГО КРАЯ. Зеркало недели
• Замки та храми України. Збараж.(недаступная спасылка) (укр.)