Звод законаў Хамурапі

Звод законаў Хамурапі або Кодэкс Хамурапі — адзін з найстаражытнейшых і найзахаванейшых заканадаўчых кодэксаў старажытнага Вавілона, створаны каля 1780 да н.э. на загад вавілонскага цара Хамурапі.

Кароткія звесткі

Законы Хамурапі былі знойдзены французскімі археолагамі падчас раскопак у 1901—1902 гадах у Сузах (тэрыторыя старажытнай Месапатаміі). Звод Хамурапі ўяўляў сабой чорны базальтавы слуп з выразанымі на ім 282 законамі.

Законы выбіты клінапісам на абодвух баках слупа на класічным вавілонскім дыялекце акадскай мовы. У верхняй частцы слупа выяўлены сам Хамурапі, які прымае законы з рук бога сонца Шамаша. Частка тэксту законаў была збіта і можа быць часткова адноўлена з іншых крыніц, напрыклад, цытат законаў на гліняных таблічках.

Законы Хамурапі непасрэдна выцякаюць з шумерскай прававой традыцыі і з'яўляюцца адной з найважнейшых крыніц для вывучэння права і сацыяльна-эканамічнага ладу Месапатаміі таго часу. У цэнтры ўвагі законаў гаспадарчыя, эканамічныя і сямейныя адносіны. Абмяжоўваюцца і рэгламентуюцца прыватнаўласніцкія адносіны, зацвярджаецца дзяржаўны кантроль над гаспадарчым жыццём.

Асноўная ўвага нададзена апісанню караў за розныя правапарушэнні. Законы прадугледжваюць строгую сістэму пакаранняў: практычна любы крадзеж караецца смерцю.

Структура Зводу законаў Хамурапі

Зборнік законаў складаецца з пралогу, 282 артыкулаў і эпілогу. У законах Хамурапі рэгулююцца грамадзянскія, абавязацельныя, працоўныя, шлюбна-сямейныя, крымінальныя і крымінальна-працэсуальныя адносіны. Гэты зборнік не мае выразнай сістэмы выкладання матэрыялу, аднак пэўная ўнутраная сістэма ў кодэксе прасочваецца:

ст.1-5 — суд і судаводства; скіраваныя супраць самавольства і валакіты ў судах, устанаўліваецца адказнасць для нядобрасумленных суддзяў;
ст.6-126 — пытанні ўласнасці, яе абарона, усталёўваецца пакаранне за замах на яе;
ст.127-195 — шлюб, сям'я, атрыманне ў спадчыну. Разглядаюцца пытанні пра формы і ўмовы заключэння шлюбу, магчымыя ўмовы шматжонства, разводу, маёмасныя і асабістыя адносіны мужа і жонкі, прадугледжаны розныя злачынствы супраць сям'і, рэгулююцца пытанні атрымання ў спадчыну маёмасці памерлых;
ст.196-214 — злачынствы супраць асобы, яе жыцця, гонару і годнасці;
ст.215-282 — нормы працы.

Літаратура

Bryant, Tamera (2005). The Life & Times of Hammurabi. Bear: Mitchell Lane Publishers. ISBN 978-1-58415-338-2.
Mieroop, Marc (2004). King Hammurabi of Babylon: a Biography. Cambridge: Blackwell Publishers. ISBN 978-1-4051-2660-1.
Hammurabi, King; C. H. W. Johns (Translator) (2000). The Oldest Code of Laws in the World. City: Lawbook Exchange Ltd. ISBN 978-1-58477-061-9.
Falkenstein, A. (1956–1957). Die neusumerischen Gerichtsurkunden I–III. München.
Elsen-Novák, G. / Novák, M.: Der 'König der Gerechtigkeit'. Zur Ikonologie und Teleologie des 'Codex' Hammurapi. In: Baghdader Mitteilungen 37 (2006), pp. 131–156.
Julius Oppert and Joachim Menant (1877). Documents juridiques de l'Assyrie et de la Chaldee. París.
Thomas, D. Winton, ed. (1958). Documents from Old Testament Times. London and New York.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Звод законаў Хамурапі
Высакаякасныя выявы табліцы з законамі Хамурапі і каментары з Луўра Архівавана 12 снежня 2007. (фр.)