Йіндржыхуў-Градзец

Йіндржыхуў-Градзец
Герб	Сцяг
Краіна	Чэхія
Край	Паўднёвачэшскі
Раён	Йіндржыхуў-Градзец
Каардынаты	49°08′25″ пн. ш. 15°00′08″ у. д.HGЯO
Кіраўнік	Michal Kozár[d]
Заснаваны	канец XII стагоддзя
Першая згадка	1220
Ранейшыя назвы	Нойхаус
Плошча	74,27 км²
Вышыня цэнтра	475 м
Водныя аб’екты	Nežárka[d], Hamerský potok[d] і Řečička[d]
Насельніцтва	▼ 21 850 чалавек (2012)
Часавы пояс	UTC+1, летам UTC+2
Паштовыя індэксы	377 01
Аўтамабільны код	C (старыя JH)
Афіцыйны сайт	jh.cz
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Йі́ндржыхуў-Гра́дзец (чэшск.: Jindřichův Hradec [ˈjɪndr̝ɪxuːf ˈɦradɛts]), был. Нойхаус (ням.: Neuhaus) — горад на поўдні Чэхіі, у раёне Йіндржыхуў-Градзец Паўднёвачэшскага края. Насельніцтва — 22 604 чалавека.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

У раннім Сярэднявеччы быў славянскім паселішчам. У канцы XII стагоддзя Індржых (Генрых), прадстаўнік старэйшай галіны Віткавічаў, будуе на высокім адгор'і скалы над ракой Нежаркай (чэшск.: Nežárka) замак у раманскім стылі (першай пабудовай лічыцца цыліндрычная Чорная вежа, выш. 32 м, да яе прылягае Гатычны палац), які называе Градцам. З гэтага часу нашчадкі Індржыха называюць сябе Панамі з Градца (чэшск.: Páni z Hradce), і разам са сваімі сваякамі з іншых галін з'яўляюцца настолькі магутнымі, што кароль Пржэмысл Отакар II закладвае Чэске-Будзеёвіцы, каб прыслабіць уплыў Віткавічаў у гэтым рэгіёне.

Першае афіцыйная згадка пра горад датуецца 1220 годам^[3], калі да раманскай крэпасці прыбудоўваюць класічны замак у стылі ранняй готыкі. Хронікі на латыні вялі манахі, і таму горад называўся імі Nova Domus, ці, на нямецкі манер, Neuhaus. У 1410 годзе адбываецца Грунвальдская бітва, пасля якой горад афіцыйна называюць Йіндржыхувам-Градцам.

Горад і непрыступны замак паспяхова перажылі гусіцкія войны — нават няма звестак, ці спрабавалі наогул гусіты падайсці да гэтай крэпасці, ці прайшлі бокам, не жадаючы звязвацца. У 1483 годзе да герба Віткавічаў, залатой ружы на блакітным фоне, дадаліся два залатыя львы і літара «W» — асобая ласка караля Уладзіслава II, гэты герб існуе і да гэтага часу.

Віткавічы з Градца валодалі горадам і замкам да 1604 года, затым уладанні перайшлі па спадчыне да сям'і Славата, якім яны належалі нядоўга — да 1693 года горад займаўся вытворчасцю і продажам тэкстылю. Вілем Славата з Хлума (1628—1652) быў найвышэйшым канцлерам Чэхіі і меў вялікі ўплыў. Пасля Трыццацігадовай вайны, у 1654 годзе, горад з'яўляўся другім па колькасці дамоў і жыхароў горадам у Чэхіі, пасля Прагі.

Апошнімі сеньёрамі горада стаў род Чэрнінаў з Худзеніцаў (чэшск.: Černínové z Chudenic), якім мясцовы замак належаў да 1945 года. Яны тут не жылі, і замак паступова прыходзіў у заняпад (перш за ўсё пасля пажару ў 1773 годзе; ад ператварэння ў руіны яго выратавала толькі рэстаўрацыя ў 1906—1923 гг^[4].).

Адукацыя[правіць | правіць зыходнік]

У горадзе размешчаны факультэт менеджменту Вышэйшай школы эканомікі.

Славутасці[правіць | правіць зыходнік]

Гарадскі замак — трэці па велічыні замак у Чэхіі (комплекс будынкаў займае 3,5 га). Замак складаецца агулам з каля 320 памяшканняў (улетку можна наведаць 3 экскурсійныя маршруты^[5] па памяшканнях замка). Яго гонарам з'яўляецца музычны павільён-ратонда «Рондэль» у стылі маньерызм. Акрамя таго трэці двор замка ўпрыгожваюць цудоўныя аркады ў стылі рэнесанс і замкавая студня, дэкараваны рознакаляровай рашоткай пач. XVII ст.

Горад вядомы таксама сваім Гарадскім музеем, дзе выстаўлены Драўляная батлейка з фігуркамі, якія былі створаны майстрам Крызам. Гэта батлейка з'яўляецца найбуйнейшай у свеце.

Таксама ў горадзе захаваўся кафедральны сабор — касцёл Узнясення Дзевы Марыі (дабудаваны ў 1342 г.). і комплекс Мінарыцкага кляштара з касцёлам Св. Яна Хрысціцеля.

Транспарт[правіць | правіць зыходнік]

Горад з'яўляецца адпраўным пунктам пры падарожжах па вузкакалейцы (у Обратань і Новую Быстржыцу; міжпуцце 760 мм). Тут захоўваюцца ўнікальныя чыгуначныя шляхі, па якіх можна пракаціцца як на цягніку 60-х гг., так і на старадаўнім цягніку^[6].

Гарады-пабрацімы[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

↑ ^а ^б https://www.jh.cz/cs/aktuality/novym-starostou-jindrichova-hradce-se-stal-michal-kozar.html — 2022. Праверана 6 лістапада 2023.
↑ Register of territorial identification, addresses and real estates Праверана 28 лютага 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12049125"></a>
↑ Durdík, Tomáš: Ilustrovaná encyklopedie českých hradů; Libri, Praha, 1999, ISBN 80-85983-62-1
↑ Kuča, Karel: Města a městečka v Čechách, na Moravě a ve Slezsku II. díl, Libri, praha, 1997, ISBN 80-85983-14-1
↑ Экскурсійныя маршруты на афіцыйным сайце замка
↑ http://[www.jhmd.cz/steamc.htm Паравыя цягнікі на сайце фірмы «Йіндржыхаградзецкія мясцовыя дарогі»]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Йіндржыхуў-Градзец
Афіцыйны сайт горада Архівавана 23 ліпеня 2010.
Славутасці (сцісла)
Афіцыйны сайт замка (cs. en. de)

[_2f111468dbcf26c5-1] а ^б https://www.jh.cz/cs/aktuality/novym-starostou-jindrichova-hradce-se-stal-michal-kozar.html — 2022. Праверана 6 лістапада 2023.

[_5e0479be8461a815-2] Register of territorial identification, addresses and real estates Праверана 28 лютага 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12049125"></a>

[3] Durdík, Tomáš: Ilustrovaná encyklopedie českých hradů; Libri, Praha, 1999, ISBN 80-85983-62-1

[4] Kuča, Karel: Města a městečka v Čechách, na Moravě a ve Slezsku II. díl, Libri, praha, 1997, ISBN 80-85983-14-1

[5] Экскурсійныя маршруты на афіцыйным сайце замка

[6] ttp://[www.jhmd.cz/steamc.htm Паравыя цягнікі на сайце фірмы «Йіндржыхаградзецкія мясцовыя дарогі»]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]