Кальвінскі збор (Койданава)
Славутасць | |
Кальвінскі збор | |
---|---|
![]() Кальвінскі збор у Койданаве. Малюнак Н. Орды. 1876 | |
53°41′26,71″ пн. ш. 27°07′39,89″ у. д.HGЯO | |
Краіна |
![]() |
Горад | Дзяржынск |
Канфесія | Кальвінізм |
Тып будынка | збор |
Архітэктурны стыль | готыка |
Заснавальнік | Крыштаф Мікалай Радзівіл Пярун |
Дата пабудовы | 1613 год |
Дата скасавання | 1945 |
Стан | знішчаны |
![]() |
Кальвінскі збор — кальвінскі храм, які існаваў у пачатку XVII — першай палове XX ст. ў мястэчку Койданава (з 1932 г. Дзяржынск).
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Пабудаваны ў 1613 г. у гатычным стылі па фундацыі Крыштафа Мікалая Радзівіла «Пяруна» на месцы старажытнага гарадзішча, вядомага пад назвай Койданаўскага замка. Пры будаўніцтве выкарыстоўвалі цэглу памерам 27х13х7 см на вапнава-пясчанай рошчыне. Перабудаваны ў 1884 г. У зборы захоўвалася Берасцейская Біблія 1563 года[1].
Койданаўская кальвінісцкая парафія існавала да 1913 г. У пачатку XX ст. яна ахоплівала 3 паветы (Мінскі, Ігуменскі, Навагрудскі) і налічвала каля 200 прыхаджан. Збор пацярпеў у савецка-польскую вайну, у 1920-я гг. у ім размяшчаліся бальшавісцкія армейскія склады, у 1930-я гг. разабраны на патрэбы будаўніцтва.
Астатні комплекс быў моцна пашкоджаны ў час Другой сусветнай вайны, пазней цалкам разабраны[1].
Архітэктура[правіць | правіць зыходнік]
Уяўляў сабой мураваны прамавугольны ў плане храм зальнага тыпу з пяціграннай алтарнай апсідай, абапал якое меліся две сакрысціі, і чатырох'яруснай (два ніжнія ярусы — чацверкі, астатнія — васьмерыкі) вежай-званіцай. Асноўны аб'ём, бакавыя сцены якога былі ўмацаваны контрфорсамі і прарэзаны арачнымі аконнымі праёмамі, быў накрыты высокім двухсхільным гонтавым дахам, на якім узвышаўся купал з пазалочанымі флюгерамі. Вежа-званіца з гадзіннікам і вялікім звонам у верхнім ярусе завяршалася шатром, сцены праразалі высокія арачныя вокны і круглыя байніцы[1].
Асноўны аб'ём падзяляўся чатырма васьміграннымі слупамі на тры нефы, што былі перакрыты зорчатымі скляпеннямі. Каля алтара размяшчалася разная дубовая кафедра. У другім ярусе вежы былі хоры, якія выходзілі ў галоўны неф храма балконам з размаляванай балюстрадай, арган перавезены ў 1866 г. з Мінскага касцёла бернардзінак[1].
Тэрыторыя збора, абкружаная валамі і вадзяным ровам, была ўмацавана мураванай сцяной з двухсхільным гонтавым пакрыццём і дзевяццю круглымі ў плане двух'яруснымі абарончымі вежамі, якія мелі па шэсць байніц, завершанымі конусападобнымі дахамі. Цераз роў да брамы быў пракладзены драўляны мост вянковай канструкцыі з размаляванай балюстрадай. На тэрыторыі збору знаходзіўся аднапавярховы мураваны будынак плябаніі, накрыты гонтавым дахам, на асобным падвор'і — драўляныя будынкі двухкласнай кальвінскай школы, якая існавала да сярэдзіны XIX ст., шпіталя, жылыя і гаспадарчыя пабудовы[1].
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ а б в г д Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1993. — 620 с. — ISBN 5-85700-078-5.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1993. — 620 с. — ISBN 5-85700-078-5.
- Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, [1984—1988].
- Габрусь Т. В.. «Саборы помняць усё. Готыка і рэнесанс у сакральным дойлідстве Беларусі» (фота У. А. Багданава і з асабістага архіва Т. В. Габрусь). Мінск, «Беларусь», 2007 г. 167 с. ISBN 978-985-01-0714-5.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кальвінскі збор (Койданава)
- Кальвінскі збор (Койданава) на сайце Radzima.org
- Гарадзішча Гаштольдава гара на сайце Глобус Беларусі (руск.)
- Храмы паводле алфавіта
- З’явіліся ў 1613 годзе
- Зборы Беларусі
- Абарончыя храмы Беларусі
- Збудаванні Беларусі ў гатычным стылі
- Збудаванні Вялікага Княства Літоўскага ў гатычным стылі
- Гісторыя Дзяржынска
- Славутасці Дзяржынска
- Колішнія культавыя збудаванні Беларусі
- Знішчаныя збудаванні Дзяржынска
- Будынкі і збудаванні Беларусі, знішчаныя савецкай уладай