Канфлікт у Македоніі (2001)

Канфлікт у Македоніі
Канфлікт у Македоніі
	Асноўны канфлікт: Югаслаўскія войны
	; Рэгіёны Македоніі, у якіх вяліся ваенныя дзеянні
Дата	22 студзеня — 12 лістапада 2001
Месца	Македонія
Прычына	імкненне албанцаў да незалежнасці
Вынік	Охрыдскае пагадненне: перамога македонскіх сіл, пераход да наладжвання мірнага жыцця, працяг партызанскага змагання
Праціўнікі
Македонія: Узброеныя сілы; Паліцыя; Ратніцкія фармаванні; ; Пры падтрымцы: KFOR; Украіна (пастаўкі зброі); Вялікабрытанія;	Албанскія сепаратысты: АНВ (да 27 верасня 2001 года); АВПМБ (з сакавіка па чэрвень 2001 года); АНА (са жніўня 2001 года); ; Пры падтрымцы: Аль-Каіда; КАК; ЗША;
Камандуючыя
Борыс Трайкаўскі Любе Бошкаскі Любча Георгіеўскі	Алі Ахмеці Фазлі Веліу
Сілы бакоў
15 000 чалавек	6 000 — 7 000 чалавек
Страты
70 загінулі	700-800 загінулі

Канфлікт у Македоніі — інтэнсіўныя міжэтнічныя сутыкненні паміж македонцамі і албанскімі сепаратысцкімі групоўкамі са студзеня па лістапад 2001 года. Фармальна завяршыўся падпісаннем Охрыдскага пагаднення 13 жніўня 2001 года.

Албанцы ў Македоніі

Істотная албанская меншасць з'явілася на тэрыторыі сучаснай Македоніі ў часы Асманскай імперыі. У 1980-я гады ў Саюзнай Югаславіі ў сербскім Косава ўлады распачыналі супраць албанскай меншасці моцныя рэпрэсіўныя меры. Аналагічныя меры распачыналіся ўладамі і ў Македоніі^[14].

На момант распаду Югаславіі у 1991 годзе ў Македоніі албанцы складалі 21 % насельніцтва^[15], ці 427 000 чалавек. Албанцы байкатавалі рэферэндум пра незалежнасць Македонію 8 верасня 1991 года. У студзені 1992 албанская меншасць на ўласным рэферэндуме выказалася за аўтаномію албанскіх раёнаў рэспублікі^[16].

Сітуацыю пагоршыла прыбыццё больш 200 тысяч албанскіх уцекачоў з Косава^[17]^[18].

Пасля таго, як у 1996—1999 гадах на поўдні суседняй Сербіі дзеянні албанскай Арміі вызвалення Косава (АВК) завершыліся поспехам, і ў край былі ўведзены міжнародныя міратворчыя сілы, у албанскай Македоніі на ўзор АВК пачалі стварацца албанскія ўзброеныя фармаванні пад кіраўніцтвам Алі Ахмеці. Аб'яднанне гэтых арганізацый атрымала назву Армія нацыянальнага вызвалення. У студзені 2001 года баевікі пачалі актыўныя дзеянні.

Актыўная фаза канфлікту

У пачатку 2001 года на паўночным захадзе краіны пачасціліся выпадкі нападаў на паліцыю і вайскоўцаў. Спачатку македонскія сілы бяспекі нічога не распачыналі супраць албанскіх фармаванняў. Аднак мясцовыя македонцы запатрабавалі абараніць іх, ці яны былі гатовы самі закупляць зброю і даваць адпор албанцам. Сутыкненні македонцаў і албанцаў сталі сталымі, і становішча ў албанскіх анклавах стала напальвацца. Сур'ёзныя сутыкненні албанскіх сепаратыстаў і македонскіх сіл бяспекі адбыліся ў Цетава.

Пагадненне пра перамір'е

У лістападзе таго ж года паміж албанскімі баевікамі і македонскім урадам было дасягнута пагадненне пра перамір'е. Па ім албанскія ўзброеныя фармаванні раззбройваліся, а македонскі ўрад абавязваўся пашырыць правы албанскага насельніцтва. У дамове таксама была прапісана новая дэцэнтралізаваная сістэма македонскай дзяржавы.

Бягучая сітуацыя

Пасля канфлікту 2001 года ў Македоніі таксама адбываліся выступы паўстанцаў (галоўным чынам на поўначы краіны). Канфлікты не дасягалі крытычнага роўня, не патрабавалі ўмяшання міжнароднай супольнасці і вырашаліся ўрадам Македоніі.

7 лістапада 2004 года ў Македоніі прайшоў рэферэндум пра статус і прывілеі этнічных албанцаў. Рэферэндум праваліўся з-за нізкай яўкі, але выклікаў грамадскі рэзананс у краіне і ўздым нацыяналістычных сіл.

У канцы 2008 года Алі Ахмеці — лідар партыі ДСІ (Дэмакратычны саюз за інтэграцыю), заявіў, што НЛА гатова аднавіць дзеянні, калі македонскія палітыкі будуць праводзіць курс на цэнтралізацыю дзяржавы і прыгнятаць албанскую меншасць.

Становішча не перастала быць напружаным і з-за косаўскага прэцэдэнту, у выніку якога Косаўскі край абвясціў пра сваю незалежнасць. Шмат у чым з-за супярэчнасцей паміж албанцамі і македонцамі ў краіне ў кастрычніку 2008 года Македонія афіцыйна прызнала Косава.

Гл. таксама

Зноскі

↑ Analiza Makedonskog Konflikta | Sense Agency | Vest Архівавана 24 верасня 2014.
↑ Македония закрыла границу с Косово (нявызн.). NEWSru (4 марта 2001). Архівавана з першакрыніцы 7 чэрвеня 2012. Праверана 19 мая 2012.
↑ Македония заявила о готовности к военной операции на границе с Косово (нявызн.). NEWSru (5 марта 2001). Архівавана з першакрыніцы 7 чэрвеня 2012. Праверана 19 мая 2012.
↑ Zerkalo Nedeli. Paper critical of Western call on Ukraine to stop selling arms to Macedonia (нявызн.). Free Republic (28 лютага 2002). Праверана 5 May 2015.
↑ Carlotta Gall. Rebels Secure a Base in Macedonian Town (нявызн.). New York Times (23 ліпеня 2001). Праверана 5 May 2015.
↑ Taras Kuzio. UKRAINE FORGES MILITARY ALLIANCE WITH MACEDONIA (нявызн.). The Jamestown (31 кастрычніка 2001). Праверана 5 May 2015.
↑ Uppsala conflict data expansion. Non-state actor information. Codebook pp. 365
↑ Македония — это надолго (нявызн.). NEWSru (26 марта 2001). Архівавана з першакрыніцы 7 чэрвеня 2012. Праверана 19 мая 2012.
↑ Сообщники Усамы бен Ладена воевали на стороне албанских боевиков в Македонии (нявызн.). NEWSru (18 сентября 2001). Архівавана з першакрыніцы 7 чэрвеня 2012. Праверана 19 мая 2012.
↑ Боевые действия в районе Радуши (09 - 12.08.2001) (нявызн.). ArtOfWar.ru (11 мая 2014). Архівавана з першакрыніцы 29 студзеня 2017. Праверана 9 ліпеня 2016.
↑ "Macedonia's Civil War: 'Made in the USA'", Antiwar.com, August 20, 2001
↑ ^а ^б Премьер-министр Македонии накажет виновных в межэтнических кофликтах — Российская Газета
↑ ^а ^б Убийство пяти мужчин стало причиной массовых беспорядков в Македонии | В мире | Лента новостей «РИА Новости»
↑ The Albanian Question in Macedonia: Implications of the Kosovo Conflict for Inter-Ethnic Relations in Macedonia
↑ Vladimir Ortakovski (2001): Interethnic relations and minorities in the Republic of Macedonia, Sts. Cyril and Methodius University, Skopje
↑ Кругосвет
↑ BBC News | Europe | Refugees refuse to move to Albania
↑ Refworld | Macedonia: Towards Destabilisation? The Kosovo Crisis Takes Its Toll On Macedonia

Спасылкі

[1] Analiza Makedonskog Konflikta | Sense Agency | Vest Архівавана 24 верасня 2014.

[2] Македония закрыла границу с Косово (нявызн.). NEWSru (4 марта 2001). Архівавана з першакрыніцы 7 чэрвеня 2012. Праверана 19 мая 2012.

[3] Македония заявила о готовности к военной операции на границе с Косово (нявызн.). NEWSru (5 марта 2001). Архівавана з першакрыніцы 7 чэрвеня 2012. Праверана 19 мая 2012.

[Free_Republic-4] Zerkalo Nedeli. Paper critical of Western call on Ukraine to stop selling arms to Macedonia (нявызн.). Free Republic (28 лютага 2002). Праверана 5 May 2015.

[5] Carlotta Gall. Rebels Secure a Base in Macedonian Town (нявызн.). New York Times (23 ліпеня 2001). Праверана 5 May 2015.

[6] Taras Kuzio. UKRAINE FORGES MILITARY ALLIANCE WITH MACEDONIA (нявызн.). The Jamestown (31 кастрычніка 2001). Праверана 5 May 2015.

[7] Uppsala conflict data expansion. Non-state actor information. Codebook pp. 365

[8] Македония — это надолго (нявызн.). NEWSru (26 марта 2001). Архівавана з першакрыніцы 7 чэрвеня 2012. Праверана 19 мая 2012.

[9] Сообщники Усамы бен Ладена воевали на стороне албанских боевиков в Македонии (нявызн.). NEWSru (18 сентября 2001). Архівавана з першакрыніцы 7 чэрвеня 2012. Праверана 19 мая 2012.

[10] Боевые действия в районе Радуши (09 - 12.08.2001) (нявызн.). ArtOfWar.ru (11 мая 2014). Архівавана з першакрыніцы 29 студзеня 2017. Праверана 9 ліпеня 2016.

[11] "Macedonia's Civil War: 'Made in the USA'", Antiwar.com, August 20, 2001

[autogenerated2-12] а ^б Премьер-министр Македонии накажет виновных в межэтнических кофликтах — Российская Газета

[autogenerated1-13] а ^б Убийство пяти мужчин стало причиной массовых беспорядков в Македонии | В мире | Лента новостей «РИА Новости»

[14] The Albanian Question in Macedonia: Implications of the Kosovo Conflict for Inter-Ethnic Relations in Macedonia

[15] Vladimir Ortakovski (2001): Interethnic relations and minorities in the Republic of Macedonia, Sts. Cyril and Methodius University, Skopje

[krugosvet-16] Кругосвет

[17] BBC News | Europe | Refugees refuse to move to Albania

[18] Refworld | Macedonia: Towards Destabilisation? The Kosovo Crisis Takes Its Toll On Macedonia

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]