Карл Джэрасі

Карл Джэрасі
ням.: Carl Djerassi
Род дзейнасці	хімік, пісьменнік, выкладчык універсітэта, пісьменнік навуковай фантастыкі, навуковец, калекцыянер, драматург
Дата нараджэння	29 кастрычніка 1923(1923-10-29)[…]
Месца нараджэння	Вена, Першая Аўстрыйская Рэспубліка
Дата смерці	30 студзеня 2015(2015-01-30)[…] (91 год)
Месца смерці	Сан-Францыска, акруга Сан-Францыска[d], Каліфорнія, ЗША
Грамадзянства	Аўстрыя  ЗША  Балгарыя
Веравызнанне	атэізм
Жонка	Diane Middlebrook[d]
Месца працы	Універсітэт Уэйна[d] Стэнфардскі ўніверсітэт BASF Schweiz AG[d] Novartis[d]
Альма-матар	Вісконсінскі ўніверсітэт у Мадысане Кеньян-каледж[d] Tarkio College[d] Універсітэт Уэйна[d] American College of Sofia[d] Imperial College School of Medicine[d]
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Леапальдзіна[d] Нацыянальная акадэмія навук ЗША Шведская каралеўская акадэмія навук Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Шведская каралеўская акадэмія інжынерных навук[d] Бразільская акадэмія навук[d] Еўрапейская акадэмія[d]
Узнагароды і прэміі	прэмія Уільяма Проктэра за навуковыя дасягненні[d] (1998) прэмія Уіларда Гібса[d] (1997) прэмія Амерыканскага хімічнага таварыства ў галіне чыстай хіміі[d] (1958) медаль Перкіна (1975) прэмія Шэеле[d] (1972) прэмія Вольфа па хіміі (1978) Нацыянальны медаль ЗША ў вобласці тэхналогій і інавацый (1991) медаль Прыстлі[d] (1992, 1992) Нацыянальная Зала славы вынаходнікаў[d] Inhoffen-Medaille[d] (1999) GDCh prize for journalists and writers[d] (2001) Прэмія стагоддзя[d] (1963) ганаровы доктар Венскага ўніверсітэта[d] doctor honoris causa of the University of Innsbruck[d] Honorary doctor of the Heidelberg University[d] замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (2010) прэмія прынца Махідола[d] (1995) NAS Award for the Industrial Application of Science[d] Ernest Guenther Award[d] (1960) Honorary doctor of the Technical University of Graz[d] American Institute of Chemists Gold Medal[d] (2004) Chemical Pioneer Award[d] (1973) ACS Award for Creative Invention[d] (1973) Othmer Gold Medal[d] (2000)
Сайт	djerassi.com​ (англ.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Карл Джэрасі (ням.: Carl Djerassi, англ.: Carl Djerassi; 29 кастрычніка 1923, Вена, Аўстрыя — 30 студзеня 2015, Сан-Францыска, Каліфорнія, ЗША) — амерыканскі вучоны-хімік, пісьменнік, публіцыст, драматург. Першы лаўрэат прэміі Вольфа па хіміі, уладальнік Нацыянальнага навуковага медаля ЗША і Нацыянальнага медаля ЗША ў галіне тэхналогій і інавацый, а таксама больш за 20 розных навуковых медалёў і прэмій, носьбіт 32 ступеняў ганаровага доктара ад універсітэтаў з усіх канцоў Зямлі. Камандор ордэнаў «За заслугі перад Федэратыўнай Рэспублікай Германія» і «За заслугі перад Аўстрыйскай Рэспублікай».

З сям’і балгарскага дэрматолага і аўстрыйскага дантыста. Пасля аншлюсу бег з маці ў Лондан, а затым у Сафію да бацькі. Паступіў у Амерыканскі каледж, дзе вывучыў англійскую мову, а ў 1939 годзе прыехаў разам з маці ў Нью-Ёрк. Па пратэкцыі Элеаноры Рузвельт паступіў у каледж, затым у іншы, а потым і ў трэці, які скончыў у 1942 годзе. Працаваў у кампаніі «Ciba», дзе браў удзел у распрацоўцы антыгістамінных прэпаратаў. У 1945 годзе атрымаў ступень доктара філасофіі ў галіне хіміі ад Вісконсінскага універсітэта ў Мадысане, і тады ж атрымаў амерыканскае грамадзянства. Зноў паступіў на працу ў «Ciba», а ў 1949 годзе перайшоў у «Syntex», атрымаўшы пасаду намесніка дырэктара па даследаваннях. Займаўся працай над сінтэзам картызону на аснове даступнага ямса. У 1951 годзе разам з Джорджам Розенкранцам і Луісам Мірамонтэсам сінтэзаваў нарэтыстэрон, аналаг гармонаў прогестынаў, якія абараняюць жанчын ад авуляцыі падчас цяжарнасці ў якасці натуральнага супрацьзачаткавага сродку. Запатэнтаваўшы разам з калегамі сваё адкрыццё, Джэрасі стаў адным з вынаходнікаў аральных кантрацэптываў, а інакш — асновы першых у свеце супрацьзачаткавых таблетак. Наступныя даследаванні Грэгары Пінкуса і Джона Рока прывялі да адабрэння таблетак у якасці медыкаментаў і першым продажам у ЗША, што паклала пачатак сэксуальнай рэвалюцыі. У наступныя гады Джэрасі стаў вядомы працамі аб выкарыстанні фізічных метадаў у арганічнай хіміі, аб вывучэнні працэсу біясінтэзу, па даследаванні структуры стэроідаў, алкалоідаў, антыбіётыкаў, ліпідаў і тэрпеноідаў, якім прысвяціў некалькі манаграфій і больш за тысячу артыкулаў. Акрамя гэтага, працаваў над прымяненнем штучнага інтэлекту ў медыка-біялагічных даследаваннях, распрацоўваў сродкі па барацьбе з насякомымі-шкоднікамі. Таксама займаўся літаратурнай і выкладчыцкай дзейнасцю.