Карнакскі спіс цароў

Карнакскі спіс цароў — спіс ранніх егіпецкіх цароў, выбіты на камні, размяшчаўся на паўднёва-заходнім вугле святочнай залы Тутмаса III, у сярэдзіне Пакояў Амона-Ра, у Карнакскім храме ў сучасных Луксоры ў Егіпце. Спіс быў састаўлены ў час праўлення Тутмаса III, у ім пералічан 61 цар, пачынаючы са Снофру, цара часоў Старога царства. Толькі ў 39-ці цароў імёны можна прачытаць, адно з іх не ўключана ў картуш (рамка, якою звычайна акружалі імя цара).

Гэта не поўны спіс егіпецкіх фараонаў, бо з іншых старажытных спісаў вядомыя іншыя цары. Аднак гэты спіс каштоўны, таму што ўтрымлівае імёны цароў Першага і Другога пераходных перыядаў, якія прапушчаны ў большасці іншых царскіх спісаў.

Помнік упершыню быў апісаны Джэймсам Бартанам (James Burton) у 1825 годзе^[1]. У 1843 годзе нямецкая экспедыцыя пад кіраўніцтвам егіптолага Карла Рыхарда Лепсіуса падарожнічала ўверх па Нілу к Карнаку, дзе Лепсіус зрабіў зарысоўкі спіса. Французскі шукальнік прыгод, Эміль Прыс д'Авен (Émile Prisse d'Avennes), за адну ноч разабраў і ўкраў блокі, на якіх быў спіс, каб завалодаць імі для Францыі, і адправіў іх дадому^[2]^[3]. Зараз спіс, вельмі пашкоджаны, выстаўлены ў Луўры^[4] ў Парыжы.

Прарысоўка спіса

На царскай пліце паказаны Тутмас III, які стоячы прыносіць ахвяры перад 61 сядзячымі царамі. Каля кожнага адлюстраванага цара выбіта яго імя ў картушы. Тэкст гаворыць:

Цар Мен-хепер-ра (Тутмас III), хай жыццё, даўгалецце, сіла і здароўе будуць дадзеныя яму вечна як Ра. Прынашэнне hetep-di-nisut-ахвяры («ахвяра, якую дае цар») царам Верхняга і Ніжняга Егіпта.

Царская пліта Тутмаса III з Карнака^[5]

Гэту выяву трэба разглядаць не як храналагічны пералік цароў у вузкім сэнсе, а як адлюстраванне царскіх статуй, якія Тутмас III знайшоў пры перабудове храма і перанёс у іншыя месцы. Спіс храналагічна не ўпарадкаваны, але цікавы тым, што ў ім пералічваюцца некаторыя правіцелі Першага і Другога пераходнага перыядаў, якіх няма ні ў якіх іншых царскіх спісах.

Апісанне спіса

У табліцы ніжэй для кожнага фараона прыведзена яго імя разам з тым іменем, пад якім фараон уключаны ў Карнакскі спіс. Сам спіс складаецца з трох частак і раздзелен пасярэдзіне вертыкальнаю рысай. Нумарацыя, паводле Лепсіуса^[6], ідзе ад краёў к цэнтру.

Левы бок		Правы бок
Верхні рад
Фараон	Упісанае імя	Фараон	Упісанае імя
1. Невядома	Нефер-ка-ра	32. Сенусерт III	Ха-ка-ра
2. Снофру	С-неферу	33. Себекхатэп IV	Ха-нефер-ра
3. Сахура	Саху-ра	34. Неферхатэп I	Ха-сехем-ра
4. Ніусерра	Іні	35. Разбурана	разбурана
5. Джэдкара Ісесі	Ісесі	36. Себекхатэп I	Сехем-ра-ху-таўі
6. Разбурана	разбурана	37. Аменемхет VI	С-анх-іб-ра
7. Разбурана	разбурана	38. Небірырау I	Се-ўадж-эн-ра
8. Джэхуці	Сехем-ра-семен-таўі	39. Невядома	…кау(ра)
Другі рад
Фараон	Упісанае імя	Фараон	Упісанае імя
9. Разбурана	разбурана	40. Разбурана	разбурана
10. Інтэф II?	Інтэф	41. Неферхатэп II	Мер-сехем-ра
11. Інтэф I?	Ін…	42. Себекхатэп VII	Мер-кау-ра
12. Ментухатэп I?	Мен…	43. Себекхатэп VIII?	Се-усер-таўі
13. Інтэф Старэйшы?	Інтэф	44. Невядома	…ра
14. Невядома	Цеці	45. Невядома	Сенефер..ра
15. Невядома	Пепі	46. Хахатэпра Себекхатэп	Ха-хатэп-ра
16. Мерэнра I?	Мер-эн-ра	47. Себекхатэп II	Ха-анх-ра
Трэці рад
Фараон	Упісанае імя	Фараон	Упісанае імя
17. Аменемхет I	С-хатэп-іб-ра	48. Рахатэп	(Сехем)ра Уаххаура
18. Аменемхет II	Небу-кау-ра	49. Сеўахенра Сенебміу	Се-ўах-эн-ра
19. Разбурана	разбурана	50. Мерхатэпра Себекхатэп	Мер-хатэп-ра
20. Разбурана	разбурана	51. Угаф	Ху-таўі-ра
21. Аменемхет IV	Маат-херу-ра	52. Разбурана	разбурана
22. Нефрусебек	Себек-неферу	53. Разбурана	разбурана
23. Схатэпкара Інтэф?	Інтэф	54. Себекемсаф I	Сехем-ра-ўадж-хау
Ніжні рад
Фараон	Упісанае імя	Фараон	Упісанае імя
24. Сенусерт I	Хепер-ка-ра	55. Невядома	…ра
25. Секененра Таа	Се-кен-эн-ра	56. Невядома	Сенефер..ра
26. Сенахтэнра	Се-нахт-эн-ра	57. Невядома	Сеўадж..ра
27. Бебіанх	Се-усер-эн-ра	58. Невядома	Сехем..ра
28. Нубхеперра Інтэф	Нуб-хепер-ра	59. Разбурана	разбурана
29. Ментухатэп II	Неб-хепет-ра	60. Разбурана	разбурана
30. Ментухатэп III	Се-нефер-ка-ра	61. Разбурана	разбурана
31. Разбурана	разбурана

Галерэя

Дэталізаваныя фотаздымкі спіса ў цяперашнім стане ў Луўры

Гл. таксама

Зноскі

↑ Burton, James: «Excerpta Hieroglypica», Plate Ia, Cairo, 1825
↑ «L'Illustration, Journal Universel», Vol. VII, p 244—245, Paris 1846
↑ Monderson, Frederick. «Temple of Karnak: The Majestic Architecture of Ancient Kemet» p. 58
↑ Chapelle des ancêtres in the Sully wing, Rez-de-chaussée, Room 12, Catalogue number E13481bis
↑ Jürgen von Beckerath: Chronologie des pharaonischen Ägypten. S. 23.
↑ Abhandlungen der Königlichen Preußischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin 1852 (1853) p.455

Спасылкі

Зарысоўка Лепсіуса з APAW 1852 Архівавана 13 кастрычніка 2009. з Берлінска-Брандэнбургскай акадэміі навук (ням.)
Карнакскі царскі спіс Архівавана 24 сакавіка 2015. з поўнай іерагліфічнай транскрыпцыяй, крыніцамі і зарысоўкамі (англ.)

[1] Burton, James: «Excerpta Hieroglypica», Plate Ia, Cairo, 1825

[2] «L'Illustration, Journal Universel», Vol. VII, p 244—245, Paris 1846

[3] Monderson, Frederick. «Temple of Karnak: The Majestic Architecture of Ancient Kemet» p. 58

[4] Chapelle des ancêtres in the Sully wing, Rez-de-chaussée, Room 12, Catalogue number E13481bis

[5] Jürgen von Beckerath: Chronologie des pharaonischen Ägypten. S. 23.

[6] Abhandlungen der Königlichen Preußischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin 1852 (1853) p.455

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]