Карнакскі спіс цароў

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Зарысоўка спіса, 1843

Карнакскі спіс цароў — спіс ранніх егіпецкіх цароў, выбіты на камні, размяшчаўся на паўднёва-заходнім вугле святочнай залы Тутмаса III, у сярэдзіне Пакояў Амона-Ра, у Карнакскім храме ў сучасных Луксоры ў Егіпце. Спіс быў састаўлены ў час праўлення Тутмаса III, у ім пералічан 61 цар, пачынаючы са Снофру, цара часоў Старога царства. Толькі ў 39-ці цароў імёны можна прачытаць, адно з іх не ўключана ў картуш (рамка, якою звычайна акружалі імя цара).

Гэта не поўны спіс егіпецкіх фараонаў, бо з іншых старажытных спісаў вядомыя іншыя цары. Аднак гэты спіс каштоўны, таму што ўтрымлівае імёны цароў Першага і Другога пераходных перыядаў, якія прапушчаны ў большасці іншых царскіх спісаў.

Помнік упершыню быў апісаны Джэймсам Бартанам (James Burton) у 1825 годзе[1]. У 1843 годзе нямецкая экспедыцыя пад кіраўніцтвам егіптолага Карла Рыхарда Лепсіуса падарожнічала ўверх па Нілу к Карнаку, дзе Лепсіус зрабіў зарысоўкі спіса. Французскі шукальнік прыгод, Эміль Прыс д'Авен (Émile Prisse d'Avennes), за адну ноч разабраў і ўкраў блокі, на якіх быў спіс, каб завалодаць імі для Францыі, і адправіў іх дадому[2][3]. Зараз спіс, вельмі пашкоджаны, выстаўлены ў Луўры[4] ў Парыжы.

Прарысоўка спіса[правіць | правіць зыходнік]

На царскай пліце паказаны Тутмас III, які стоячы прыносіць ахвяры перад 61 сядзячымі царамі. Каля кожнага адлюстраванага цара выбіта яго імя ў картушы. Тэкст гаворыць:

" Цар Мен-хепер-ра (Тутмас III), хай жыццё, даўгалецце, сіла і здароўе будуць дадзеныя яму вечна як Ра. Прынашэнне hetep-di-nisut-ахвяры («ахвяра, якую дае цар») царам Верхняга і Ніжняга Егіпта.


Царская пліта Тутмаса III з Карнака[5]

"

Гэту выяву трэба разглядаць не як храналагічны пералік цароў у вузкім сэнсе, а як адлюстраванне царскіх статуй, якія Тутмас III знайшоў пры перабудове храма і перанёс у іншыя месцы. Спіс храналагічна не ўпарадкаваны, але цікавы тым, што ў ім пералічваюцца некаторыя правіцелі Першага і Другога пераходнага перыядаў, якіх няма ні ў якіх іншых царскіх спісах.

Прарысоўка Карнакскага спіса цароў. Жаўтаватым колерам пазначаныя захаваныя часткі, белыя часткі ў той ці іншай ступені страчаныя.

Апісанне спіса[правіць | правіць зыходнік]

У табліцы ніжэй для кожнага фараона прыведзена яго імя разам з тым іменем, пад якім фараон уключаны ў Карнакскі спіс. Сам спіс складаецца з трох частак і раздзелен пасярэдзіне вертыкальнаю рысай. Нумарацыя, паводле Лепсіуса[6], ідзе ад краёў к цэнтру.

Левы бок Правы бок
Верхні рад
Фараон Упісанае імя Фараон Упісанае імя
1. Невядома Нефер-ка-ра 32. Сенусерт III Ха-ка-ра
2. Снофру С-неферу 33. Себекхатэп IV Ха-нефер-ра
3. Сахура Саху-ра 34. Неферхатэп I Ха-сехем-ра
4. Ніусерра Іні 35. Разбурана разбурана
5. Джэдкара Ісесі Ісесі 36. Себекхатэп I Сехем-ра-ху-таўі
6. Разбурана разбурана 37. Аменемхет VI С-анх-іб-ра
7. Разбурана разбурана 38. Небірырау I Се-ўадж-эн-ра
8. Джэхуці Сехем-ра-семен-таўі 39. Невядома …кау(ра)
Другі рад
Фараон Упісанае імя Фараон Упісанае імя
9. Разбурана разбурана 40. Разбурана разбурана
10. Інтэф II? Інтэф 41. Неферхатэп II Мер-сехем-ра
11. Інтэф I? Ін… 42. Себекхатэп VII Мер-кау-ра
12. Ментухатэп I? Мен… 43. Себекхатэп VIII? Се-усер-таўі
13. Інтэф Старэйшы? Інтэф 44. Невядома …ра
14. Невядома Цеці 45. Невядома Сенефер..ра
15. Невядома Пепі 46. Хахатэпра Себекхатэп Ха-хатэп-ра
16. Мерэнра I? Мер-эн-ра 47. Себекхатэп II Ха-анх-ра
Трэці рад
Фараон Упісанае імя Фараон Упісанае імя
17. Аменемхет I С-хатэп-іб-ра 48. Рахатэп (Сехем)ра Уаххаура
18. Аменемхет II Небу-кау-ра 49. Сеўахенра Сенебміу Се-ўах-эн-ра
19. Разбурана разбурана 50. Мерхатэпра Себекхатэп Мер-хатэп-ра
20. Разбурана разбурана 51. Угаф Ху-таўі-ра
21. Аменемхет IV Маат-херу-ра 52. Разбурана разбурана
22. Нефрусебек Себек-неферу 53. Разбурана разбурана
23. Схатэпкара Інтэф? Інтэф 54. Себекемсаф I Сехем-ра-ўадж-хау
Ніжні рад
Фараон Упісанае імя Фараон Упісанае імя
24. Сенусерт I Хепер-ка-ра 55. Невядома …ра
25. Секененра Таа Се-кен-эн-ра 56. Невядома Сенефер..ра
26. Сенахтэнра Се-нахт-эн-ра 57. Невядома Сеўадж..ра
27. Бебіанх Се-усер-эн-ра 58. Невядома Сехем..ра
28. Нубхеперра Інтэф Нуб-хепер-ра 59. Разбурана разбурана
29. Ментухатэп II Неб-хепет-ра 60. Разбурана разбурана
30. Ментухатэп III Се-нефер-ка-ра 61. Разбурана разбурана
31. Разбурана разбурана

Галерэя[правіць | правіць зыходнік]

Дэталізаваныя фотаздымкі спіса ў цяперашнім стане ў Луўры

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ Burton, James: «Excerpta Hieroglypica», Plate Ia, Cairo, 1825
  2. ↑ «L'Illustration, Journal Universel», Vol. VII, p 244—245, Paris 1846
  3. ↑ Monderson, Frederick. «Temple of Karnak: The Majestic Architecture of Ancient Kemet» p. 58
  4. ↑ Chapelle des ancêtres in the Sully wing, Rez-de-chaussée, Room 12, Catalogue number E13481bis
  5. ↑ Jürgen von Beckerath: Chronologie des pharaonischen Ägypten. S. 23.
  6. ↑ Abhandlungen der Königlichen Preußischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin 1852 (1853) p.455

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

commons: Карнакскі спіс цароў на Вікісховішчы
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Карнакскі_спіс_цароў&oldid=4429280"