Касцёл Святога Міхаіла Арханёла і кляштар дамініканцаў (Віцебск)

Касцёл дамініканцаў, фрагмент малюнка XIX ст.

Касцёл Святога Міхаіла Арханёла і кляштар дамініканцаў — колішні рымска-каталіцкі кляштарны комплекс у Віцебску. Дзейнічаў у XVII — першай палове XIX стст. Займаў пляц плошчай 4950 м² на левым беразе Дзвіны пры ўпадзенні ў яе ручая.

Комплекс складаўся з мураванага касцёла, драўлянага аднапавярховага кляштарнага корпуса на мураваным падмурку і шэрагу гаспадарчых збудаванняў.

Гісторыя

Абмерны чарцёж кляштарнага комплексу (1832)

Віцебскі дамініканскі кляштар заснаваў падкаморы Адам Кісель (з Брусілава) у 1682 годзе (магчыма, раней — у 1642). У 1771 годзе (паводле іншых звестак — у 1731) пачалося ўзвядзенне мураванага касцёла, якое завяршылася толькі ў XIX ст. у значна спрошчаным варыянце (вынікае з абмерных чарцяжоў, зробленых у час закрыцця кляштару). У 1811 годзе каля касцёла збудавалі новы кляштарны корпус.

Па здушэнні вызваленчага паўстання (1830—1831) у 1832 годзе расійскія ўлады ліквідавалі кляштар. Таго ж года будынак касцёла перадалі Віцебскаму гарнізоннаму батальёна. У наш час кляштарныя збудаванні не існуюць (магчыма, захаваліся падмуркі).

Архітэктура

Дамініканскі кляштар (справа) на акварэлі Ю. Пешкі

Касцёл — помнік архітэктуры барока. Гэта была 3-нефная прамавугольная ў плане базіліка з паўкруглая алтарнай часткай і сіметрычнымі сакрысціямі па баках вімы прэзбітэрыя. Хвалістая познебарочная ў ніжняй частцы структура галоўнага фасада-нартэкса была незавершанай. Вышэй за карніз цэнтральнага нефа вежы накрывалі пакатыя шатры з трохвугольным класіцыстычным франтонам паміж імі.

Касцёл меў цыліндрычныя скляпенні на распалубках, што падтрымліваліся апорнымі слупамі ў форме латарынгскага крыжа і адпаведныя ім тонкімі спаранамі падпружнымі аркамі. Інтэр’ер упрыгожвалі шэсць прысценных разьбяных алтароў.

Апроч драўлянага кляштарнага корпуса, у склад комплексу ўваходзілі будынкі флігеля (7 жылых і 1 нежылое памяшканне), лядоўні, свірана, бровара, стайні, пуні і кузні (агульная плошча 4950 м²). Пры кляштары меўся агарод (1531 м²).

У сілуэце Віцебска

Вышынныя дамінанты горада (здымак да 1867) злева направа: фрагмент Успенскай царквы і кляштара базыльянаў, Фарны касцёл, Дабравешчанская царква, Ратуша, Уваскрасенская (Рынкавая) царква, Міхайлаўскі касцёл дамініканцаў і Вялікая сінагога

Літаратура

• Габрусь Т. В. Мураваныя харалы: Сакральная архітэктура беларускага барока / Т. В. Габрусь. — Мн.: Ураджай, 2001.— 287 с.: іл. ISBN 985-04-0499-X.
• Кулагін А. М. Каталіцкія храмы на Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. М. Кулагін; маст. І. І. Бокі. — 2-е выд. — Мн.: БелЭн, 2001.— 216 с.: іл. ISBN 985-11-0199-0.
• Тамара Габрусь. Святыні ордэна прапаведнікаў // «Наша Вера» № 4 (26), 2003.
• Слюнькова И. Н. Монастыри восточной и западной традиций: Наследие архитектуры Беларуси (руск.) / Рос. акад. архитектуры и строит. наук. — М.: Прогресс-Традиция, 2002. — 600 с.: ил. — ISBN 5-89826-093-5.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Касцёл Святога Міхаіла Арханёла і кляштар дамініканцаў (Віцебск)
• Касцёл і кляштар дамініканцаў у Віцебску на Radzima.org