Кафэ дэ ля Рэжанс

«Кафэ дэ ля Режанс» (фр.: Café de la Régence) — знакамітае парыжскае кафэ, якое ў XVIII і XIX стагоддзях праславілася як цэнтр гульні ў шахматы. У кафэ згулялі шахматныя партыи большасць вядомых шахматыстаў свайго часу.

Адна з першых кавярань Парыжа з'явілася ў 1681 годзе пад імем фр. Café de la Place du Palais-Royal і памяняла сваю назву пасля 1715. Новае імя было абумоўлена эпохай рэгенцтва (фр. La Régence), будзе доўжыцца з 1715 па 1723 гг.

Аднак кафэ захавала сваю назву. Пачынаючы ад 1740 г. яно стала месцам сустрэч парыжскіх шахматыстаў, якія раней збіраліся ў кафэ «Пракоп». Падчас перабудовы Пале-Раяль у 1852 г. на некаторы час кафэ пераехала ў гатэль «Dodun» на ру дэ Рышэлье. З 1854 года «Кафэ дэ ля Рэжанс» знаходзілася на ру-Сен-Анарэ 161.

Сталымі наведвальнікамі кафэ былі такія знакамітасці, як Дэні Дзідро, Жан-Жак Русо, Франсуа-Андрэ Данікан Філідор, Напалеон і Бенджамін Франклін. Чэмпіён па шахматах Сір Кермюр дэ Легаль, а пазней Ліянэль Кізерыцкі і Даніэль Гарвіц гулялі ў кафэ прафесійна. Дзідро апісаў кафэ ў сваёй кнізе «Le neveu de Rameau».

Шматлікія гады кафэ ганарыліся мармуровым шахматным сталом, за якім У 1798 г. гуляў Напалеон. Акрамя шахмат у кафэ гулялі таксама ў шашкі і більярд. Увосень 1843 «Кафэ дэ ля Режанс» стала арэнай паядынку вядучых шахматыстаў свайго часу - П'ера дэ Сент-Амана і Говарда Стаунтана. Стаунтан перамог у 11 сустрэчах, прайграўшы 6, 4 партыі скончыліся ўнічыю. Падчас паездкі па Еўропе ў 1858-1859 гг. у кафэ часта бываў амерыканскі шахматыст Пол Морфі, тут ён перамог Гарвіца з лікам 5,5 да 2,5. Гэта стала вяршыняй у шахматнай гісторыі кафэ.

Бібліяграфія

• Michael Ehn: Ein idealer Ort in einer idealen Stadt, in: Karl 2006,4, S. 16-25
• Paul Metzner: Crescendo of the Virtuoso, 1998
• Ken Whyld: Chess christmas. Moravian Chess, Olomouc 2006, S. 311—321. ISBN 80-7189-559-8.
• George Walker: The Café de la Régence, in: ders.: Chess and Chess-Players, London 1850, S. 148—184