Ковель
Горад
| ||||||||||||||||||||||||||||
Ковель (укр.: Ковель) — горад абласнога падпарадкавання ў Валынскай вобласці Украіны, на рацэ Тур’я. Адміністрацыйны цэнтр Ковельскага раёна. Плошча 47,3 км². Насельніцтва 68 тыс. чал. (2009).
Знаходзіцца за 70 км на паўночны захад ад Луцку. Адзін з найбуйнейшых чыгуначных вузлоў Заходняй Украіны. Праз горад праходзяць аўтамагістралі E373, E85 еўрапейскага значэння і М07, М19 дзяржаўнага значэння.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
- XIV ст.: першыя згадкі пра паселішча, у Вялікім Княстве Літоўскім; меў замак.[4]
- XV ст.: уладанне Сангушак.
- 24 снежня 1518: атрымаў Магдэбургскае права.
- 1543: перайшоў да каралевы Боны.
- 1547: у Ковелі натуральную рэнту замянілі грашовай — па адным чырвонцы з кожнага будынка.
- 1556: выйшла каралеўская грамата, якая дазволіла мясцовым рамеснікам ствараць цэхі; у Ковелі праводзілася два кірмашы ў год.
- 1564: вялікі князь Жыгімонт Аўгуст перадаў Ковель у валоданне ўцекачу з Масковіі князю А. Курбскаму.
- 1565/66: у Валынскім ваяводстве.
- 1569: паводле ўмоў Люблінскай уніі перайшоў да Каралеўства Польскага.
- XVII ст.: буйны эканамічны і гандлёвы цэнтр заходняй Валыні.
- 1790: паводле інвентара, у Ковелі было больш за 400 дамоў.[4]
- 1795: у выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай апынуўся ў складзе Расійскай імперыі, цэнтр павету Валынскай губерні.
- 1893: у Ковелі дзейнічалі 4 праваслаўныя цэрквы, касцёл, сінагога, 7 яўрэйскіх малітоўных дамоў; працавалі мужчынская і жаночая, прыватная 2-класнае жаночае вучылішчы, 2 бальніцы (адна яўрэйская), 2 аптэкі, 1 друкарня, 2 фатаграфіі.
- 1921: згодна з Рыжскім мірным дагаворам увайшоў у склад міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Валынскім ваяводстве.
- 1939: у складзе Украінскай ССР.
- 28 чэрвеня 1941 — 7 ліпеня 1944: знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.
Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]
- 1863 — 3646 чал.
- 1881 — 4675 чал.[5]
- 1893 — 15 116 чал, з іх паводле веравызнання: праваслаўных 5498, рыма-каталікоў 3088, іўдзеяў 5810, пратэстантаў 612, іншых 108; паводле саслоўя: шляхты 696, мяшчан 13 032, сялян 1266, замежных падданых 65, іншых 57.[6]
- 1972 — 36 тыс. чал.[7]
- 1991 — 69,7 тыс. чал.[8]
- 2009 — 69 тыс. чал.
Эканоміка[правіць | правіць зыходнік]
Завод сельскагаспадарчых машын, льнозавод; дрэваапрацоўчы, будматэрыялаў, мясны камбінаты.
Славутасці[правіць | правіць зыходнік]
- Гістарычная забудова горада (кан. XIX — пач. XX стст.)
- Касцёл Св. Ганны (перавезены з вёскі Вішанькі, 1771)
- Сінагога (XIX ст.)
- Царква Дабравешчання Прасв. Багародзіцы (1877)
- Царква Св. Міхала (1903)
- Царква Уваскрэшання Хрыстова (1877)
Галерэя[правіць | правіць зыходнік]
-
Касцёл Св. Ганны
-
Царква Дабравешчання Прасв. Багародзіцы
-
Царква Уваскрэшання Хрыстова
-
Былая аптэка
Гарады-пабрацімы[правіць | правіць зыходнік]
Хэлм, Польшча (1995)
Буча, Украіна (2001)
Вальсродэ, Германія (2003)
Пінск, Беларусь (2003)
Ржэў, Расія (2003)
Легіянова, Польшча (2005)
Уцяна, Літва (2005)
Бжэг Дольны, Польшча (2005)
Лэнчна, Польшча (2006)
Смела, Украіна (2006)
Красныстаў, Польшча (2008)
Барзінггаўзен (2008)
Вядомыя асобы[правіць | правіць зыходнік]
- Зіновій Лявонцьевіч Пазнякевіч (нар. 1932) — беларускі геолаг.
- Леанід Канстанцінавіч Шулаеў (нар. 1948) — беларускі архітэктар.
Крыніцы[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ http://resource.history.org.ua/cgi-bin/eiu/history.exe?&I21DBN=EIU&P21DBN=EIU&S21STN=1&S21REF=10&S21FMT=eiu_all&C21COM=S&S21CNR=20&S21P01=0&S21P02=0&S21P03=TRN=&S21COLORTERMS=0&S21STR=Kovel_mst
- ↑ а б http://dateandtime.info/uk/citycoordinates.php?id=704617
- ↑ Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны Чисельність наявного населення Українина 1 січня 2022 — Кіеў: Дзяржаўная служба статыстыкі Украіны.
- ↑ а б ЭнцВКЛ 2005.
- ↑ SgKP 1883, s. 516.
- ↑ ЭСБЭ 1890—1907.
- ↑ Ковель // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
- ↑ Ковель // Большой энциклопедический словарь (руск.) / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. — ISBN 5-85270-262-5.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Грынявецкі В. Ковель // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 119. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
- Kowel // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IV: Kęs — Kutno (польск.). — Warszawa, 1883. — S. 516—517.
- Ковель // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ковель