Крываўнік птарміка

	Крываўнік птарміка
	; Агульны выгляд квітнеючай расліны
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Расліны
Аддзел:	Кветкавыя
Клас:	Двухдольныя
Парадак:	Астракветныя
Сямейства:	Астравыя
Падсямейства:	Астравыя
Трыба:	Anthemideae
Падтрыба:	Matricariinae
Род:	Краваўнік
Від:	Крываўнік птарміка
Міжнародная навуковая назва
	Achillea ptarmica L. (1753)
Сінонімы
	Гл. тэкст
ITIS	35429
NCBI	133233
EOL	467230
GRIN	t:1273
IPNI	2336-2
TPL	kew-132682

Крыва́ўнік птарміка^[1], чхальная трава^[1] Achilléa ptármica — распаўсюджанае ў Еўропе^[2] шматгадовая травяністая расліна; від роду Крываўнік (Achillea) сямейства Астравыя (Asteraceae).

Батанічнае апісанне


Батанічная ілюстрацыя Якаба Штурма з кнігі «Deutschlands Flora in Abbildungen», 1796

Шматгадовая травяністая расліна з паўзучым карэнішчам. У вышыню дасягае аднаго метра (20—125^[1] см). Сцябло прамое, апушанае.

Лісце простае, лінейнае або лінейна-ланцэтнае, з зубчастым краем, сядзячае. Кветкавыя кошыкі белыя з фіялетавым адзеннем, радзей — белыя^[1]. Плод — сухая сямянка.

Распаўсюджанне і асяроддзе пасялення

Прыродны арэал — практычна ўся Еўропа ад Нарвегіі на поўначы да паўночнай часткі Італіі і Іспаніі на поўдні, ад Брытанскіх астравоў на захадзе да Польшчы і Прыбалтыкі на ўсходзе.

У Расіі расце на еўрапейскай частцы.

Выгляд занесены і натуралізаваўся у Паўночнай Амерыцы^[3].

Значэнне

Медыцынскае прымяненне

Выкарыстоўваецца ў народнай медыцыне.

Іншае прымяненне

Выкарыстоўваецца як дэкаратыўная расліна ў садках. Выведзена мноства сартоў:

Achillea ptarmica 'Angel's Breath'
Achillea ptarmica 'Ballerina'
Achillea ptarmica 'Boule de Neige'
Achillea ptarmica 'Gypsy White'
Achillea ptarmica 'Nana Compacta'
Achillea ptarmica 'Noblessa'
Achillea ptarmica 'Major'
Achillea ptarmica 'Perle Blaupunktu Balerina'
Achillea ptarmica 'Perry's White'
Achillea ptarmica 'Schnee Ball'
Achillea ptarmica 'Stephanie Cohen'
Achillea ptarmica 'The Pearl'

Класіфікацыя

Таксанамія

яшчэ 12 сямействаў (па Сістэме APG II)

яшчэ около 100 відаў

парадак Астракветныя

род Крываўнік (Achillea)

аддзел Кветкавыя, ці Пакрытанасенныя

сямейства Астравыя

від Achillea ptarmica

яшчэ 44 парадкі кветкавых раслін
(па Сістэме APG II)

яшчэ до 1000 родаў

Сінонімы

Спіс створаны паводле базы дадзеных The Plant List^[4]:

Achillea dracunculoides Desf.
Achillea fragilis Balb. ex DC.
Achillea ircutiana Sch.Bip.
Achillea lenensis Turcz. ex DC.
Achillea leucanthema Pers.
Achillea linearis Steud. nom. inval.
Achillea maxima Heimerl
Achillea multiplex P.Renault
Achillea partheniflora Fisch. ex Herder
Achillea ptarmica var. vulgaris Heimerl
Achillea pyrenaica Sibth. ex DC.
Achillea serrulata Hornem.
Achillea sylvestris Gray
Alitubus pyrenaicus Dulac
Chamaemelum ptarmica (L.) E.H.L.Krause
Chrysanthemum ptarmicifolium Puschk. ex Willd.
Ptarmica vulgaris Blakw. ex DC.


Злева направа: ліст, суквецце; кветкі двух відаў крываўніка - ptarmica і звычайнага; махровая садовая форма

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 3. Катэнарыя — Недайка / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1984. — 588 с., іл. — 10 000 экз.
↑ Паводле GRIN.
↑ Britton N., Brown A. An illustrated flora of the northern United States, Canada and the British Possessions From Newfoundland to the Parallel of the Southern Boundary of Virginia, and from the Atlantic Ocean Westward to the 102d Meridian. — Charles Scribner's Sons, 1898. — Vol. III, Apocynacea to Compositae; Dogbane to Thistle. — P. 515.
↑ Achillea ptarmica (англ.)(недаступная спасылка). The Plant List (2010). Version 1. Published on the Internet. Royal Botanic Gardens, Kew and Missouri Botanical Garden. Архівавана з першакрыніцы 15 мая 2013. Праверана 7 лістапада 2011.

Літаратура

Кудрашова М. Г, Кухарава Л. В. Крываўнік // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз. — С. 84—85.
Бочанцев В. П. Род 1516. Тысячелистник — Achillea L. // Флора СССР. В 30-ти томах / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Редакторы тома Б. К. Шишкин и Е. Г. Бобров. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1961. — Т. XXVI. — С. 108. — 938 с. — 2 400 экз.
Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 1257. Achillea ptarmica L. (Ptarmica vulgaris Blackw. ex DC.) — Тысячелистник птармика, или Чихотная трава // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2004. — Т. 3. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 321. — ISBN 5-87317-163-7.

Спасылкі

Тысячелистник птармика: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)

[ЭПБ3-1] а ^б ^в ^г Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 3. Катэнарыя — Недайка / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1984. — 588 с., іл. — 10 000 экз.

[2] Паводле GRIN.

[3] Britton N., Brown A. An illustrated flora of the northern United States, Canada and the British Possessions From Newfoundland to the Parallel of the Southern Boundary of Virginia, and from the Atlantic Ocean Westward to the 102d Meridian. — Charles Scribner's Sons, 1898. — Vol. III, Apocynacea to Compositae; Dogbane to Thistle. — P. 515.

[4] Achillea ptarmica (англ.)(недаступная спасылка). The Plant List (2010). Version 1. Published on the Internet. Royal Botanic Gardens, Kew and Missouri Botanical Garden. Архівавана з першакрыніцы 15 мая 2013. Праверана 7 лістапада 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]