Кілва-Кісівані

Кілва-Кісівані*
Kilwa Kisiwani**
Сусветная спадчына ЮНЕСКА
Тып	культурны
Крытэрыі	iii
Спасылка	unesco.org
Рэгіён***	Афрыка
Гісторыя ўключэння
Уключэнне	1981  (5 сесія)
* Міжнародная канвенцыя «ЮНЕСКА» ** Назва ў афіцыйным англ. спісе *** Рэгіён па класіфікацыі ЮНЕСКА

Кілва-Кісівані ў 1572 г.

Кі́лва-Кісіва́ні (суахілі: Kilwa Kisiwani) — гістарычны помнік гарадской цывілізацыі суахілі XI — XIX стст. Месціцца на востраве ля паўднёвага ўзбярэжжа Танзаніі. Уключаны ў 1981 г. разам з суседнім помнікам Сонга-Мнара ў спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.

Гісторыя

Востраў Кілва-Кісівані быў населены афрыканцамі ўжо ў 1 тысячагоддзі н. э. Паводле паданняў, у IX ст. ён быў прададзены шыразскаму прынцу Алі бін Аль-Хасану і пераўтвораны ім у цэнтр султаната. Аднак археолагі вызначылі, што гарадское паселішча ўзнікла на Кілва-Кісівані не раней за XI ст. Прыкладна ў гэты ж час пра Кілва-Кісівані ўпершыню паведамілі арабскія крыніцы. У 1331 г. яго наведаў знакаміты вандроўнік Ібн Батута.

Кілва-Кісівані развіваўся як гандлёвы горад, які меў шчыльныя сувязі з унутранымі раёнамі Усходняй і Паўднёвай Афрыкі, адкуль мясцовыя жыхары-суахілі прывозілі золата, жалеза, слановую косць і рабоў і перапрадавалі іх у Аравію, Персію і Індыю. Да XV ст. султаны Кілва-Кісівані падпарадкавалі значную колькасць буйных гарадоў суахілі ўздоўж афрыканскага ўзбярэжжа Індыйскага акіяна. Аднак улада султанаў была абмежавана гарадскім самакіраваннем. У канцы XV ст. значны аўтарытэт набылі военачальнікі-эміры. У 1495 г. эмір Ібрагім фактычна захапіў трон і стаў кіраваць як узурпатар.

У 1497 г. Кілва-Кісівані быў адкрыты партугальскім мараплаўцам Васкам да Гама. У 1505 г. партугальцы з дапамогай саюзнікаў-суахілі захапілі горад і востраў. Баі суправаджаліся страшэннымі разбурэннямі, пажарам і ўцёкамі жыхароў. У 1512 г. Кілва-Кісівані быў вызвалены арабамі, аднак так і не здолеў аднавіць сваю былую магутнасць. У XVIII — XIX стст. ён трапіў у залежнасць ад Занзібара. З дазволу султана французы пабудавалі тут крэпасць. У 1840-я гг. мясцовыя жыхары канчаткова пакінулі горад.

Археалагічныя даследаванні вядуцца з сярэдзіны XX стагоддзя.

Спадчына

Сучасны Кілва-Кісівані ўяўляе сабою рэшткі былога сярэднявечнага гарадскога цэнтра, які ахопліваў увесь востраў. Значная частка помніка яшчэ патрабуе падрабязнага даследавання. Вызначаны рэшткі Вялікай мячэці, узведзенай у XI ст. У XIII ст. яна была значна перабудавана, дададзеныя арачныя канструкцыі і інкрустацыя сцен з кітайскага парцаляну. Значную цікаваць уяўляюць рэшткі султанскага палаца Хусуні-Ндога. Ён быў узведзены ў 1310—1333 гг. Частку палаца займаў васьмівугольны басейн. Захаваліся рэшткі грамадскіх, гандлёвых і жылых будынкаў, партугальскай і французскай крэпасцяў.

Сонга-Мнара

Сонга-Мнара з’яўляўся горадам-спадарожнікам Кілва-Кісівані. Яго росквіт прыпаў на XV ст., калі сюды з-за недахопу месца пераязджалі жыхары Кілва-Кісівані. На месцы Сонга-Мнара захаваліся рэшткі каля 40 мураваных будынкаў, у тым ліку 5 мячэцяў, палацавы комплекс, жылыя дамы і магільні.

• 
  Аркі Вялікай мячэці
• 
  Кераміка і парцалян з Кілва-Кісівані

Спасылкі

• HISTORIC SITES OF KILWA
• Kilwa Ruins — Kilwa Kisiwani Архівавана 10 сакавіка 2016.
• Kilwa Kisiwani Ancient Ruins Архівавана 20 лістапада 2011.
• History of Kilwa Kisiwani Архівавана 28 верасня 2015.
• Songo Mnara

Сусветная спадчына ЮНЕСКА, аб’ект № 144 рус. • англ. • фр.