Лайконік

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Лайконік ля філармоніі, 18 чэрвеня 2009

Парад Лайконікаў (польск.: Harce Lajkonika) — народная вечарына, якая штогод праходзіць у Кракаве ў актаву Божага Цела (у першы чацвер пасля свята Божага Цела). Галоўны герой гульні — лайконік (гульнявы конь, татарын) — барадаты вершнік у псеўдаўсходняй вопратцы, які едзе на ​​штучным кані, прымацаваным да пояса і праходзіць традыцыйным маршрутам ад раёна Звяжынца да плошчы Галоўны Рынак у Кракаве ў суправаджэнні групы музыкаў-мласкотаў і світы з плытагонаў-влучкаў, апранутых у кракаўскія і татарскія касцюмы. У 2014 годзе гульня была занесена ў Нацыянальны спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны.[1]

Паводле фалькларыста Юліяна Крыжаноўскага, слова «lajkonik» паходзіць ад старажытнага нямецкага слова «lai», што азначае брацтва цэхаў. Згодна з іншай здагадкай, гэта скарачэнне клічнага «lei» (азначае: бі!), якім заахвочвалі татараў распаўсюджваць удары булавой, альбо таксама «Hulaj!». Некаторыя даследчыкі (Людвік Кшывіцкі) сцвярджалі, што крыніца «lei» — слова «ліць» вынікае з разлівання вады (дынгуса) на людзей, што нібыта рабілася татарамі ў мінулым; іншыя (Людвік Млынэк) утвараюць слова «laj» ад нямецкага «Lauf», «läuf», бо ранейшыя нямецкамоўныя жыхары горада так называлі каня, а таксама ад «Leibpferd» (Шымон Матусяк) і «heiliger König». Таксама ёсць верагоднасць, што назва прыйшла ў Кракаў з Сілезіі, дзе на мясцовай мове вясновае свята майскага караля называлася «Leichkonik» (König = цар).

Лайконік — адзін з неафіцыйных сімвалаў Кракава. Яго выкарыстоўваюць у сваіх назвах турагенцтвы і мастацкія калектывы, а ў мінулым таксама цягнікі Кракаў—Варшава—Гдыня. Акрамя таго, «Lajkonik» можна знайсці на абіўцы крэслаў у кракаўскім транспарце. Паходы Лайконікаў пачынаюцца да поўдня, каля 10.00, калі татары разам са штатным носьбітам, які носяць расцяжку, світу з нітак, узброеных булачкамі, і паласы Маласкот пакідаюць месца знаходжання гістарычнага музея горада Кракава. Першы танец адбываецца, і супрацоўнікі музея «збіваюць» клубам. Шэсце Лайконіка пачынаецца апоўдні, у Палаві Цвежынецкага, у двары Кракаўскага водаправода на вуліцы Сенаторскай, 1, установа, супрацоўнікі якой працягваюць традыцыю кракаўскай пражы. Пакінуўшы Wodociągi, татары адпраўляюцца ў суправаджэнні гурта смеху і нітак і звычайна вялікай аўдыторыі па вуліцы Сенаторскай праз плошчу Na Stawach да Zwierzyniec да кляштара сясцёр норберцінскіх. Па дарозе яны наведваюць крамы і кіёскі на вуліцы і на плошчы, збіраючы грошы ў гандляроў. Візіт Лайконіка і паражэнне булавой павінны прынесці поспех, таму ён не пашкадуе сабраных грошаў. Пасля танца на плошчы Na Stawach маляўнічая працэсія працягваецца да манастыра.

Зноскі

  1. Julian Zinkow, Krakowskie podania, legendy i zwyczaje, Kraków 2007.