Ларыса Пампееўна Александроўская

З пляцоўкі Вікіпедыя
Перайсці да навігацыі Перайсці да пошуку
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Александроўская.
Ларыса Александроўская
Łarysa Aleksandroŭskaja. Ларыса Александроўская (1937).jpg
Асноўная інфармацыя
Поўнае імя Ларыса Пампееўна Александроўская
Дата нараджэння 15 лютага 1904(1904-02-15)
Месца нараджэння
Дата смерці 23 мая 1980(1980-05-23) (76 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Краіна БССР
Бацька Пампей Васільевіч Александроўскі[d]
Месца працы
Музычная дзейнасць
Прафесіі оперная спявачка, тэатральны рэжысёр, рэжысёр, грамадская дзяячка, спявачка, палітык
Пеўчы голас сапрана
Інструменты голас[d]
Жанры опера
Грамадская дзейнасць
Партыя
Прэміі
Сталінская прэмія
Узнагароды
Ордэн Леніна Ордэн Леніна Ордэн Леніна Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга
Народны артыст СССР— 1940 Сталінская прэмія — 1941
Commons-logo.svg Выявы на Вікісховішчы

Ларыса Пампееўна Александроўская (2 (15) лютага 1904, Мінск — 23 мая 1980) — беларуская оперная спявачка (сапрана), тэатральны рэжысёр, рэжысёр і грамадскі дзеяч[1]. Народная артыстка БССР (1938), Народная артыстка СССР (1940)[1].

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзілася ў 1904 годзе ў Мінску, у сям’і служачага чыгункі Пампея Васільевіча Александроўскага. Яго бацькам быў праваслаўны свяшчэннік Васіль Андрэевіч Александроўскі. Усе яго сыны атрымалі духоўную адукацыю, але толькі адзін з іх звязаў жыццё з царквой[2].

Скончыла Беларускі музычны тэхнікум (1928), клас спеваў В. А. Цвяткова[1]; Студыю оперы і балета ў Мінску (1933), вучаніца А. П. Баначыча[1]. З 1933 года — артыстка Беларускага тэатра оперы і балета.

У 1919-24 гадах — удзельніца арганізаванай ёю самадзейнай трупы пры Палітаддзеле Заходняга фронту[1].

Партрэт Ларысы Александроўскай. Іван Ахрэмчык, 1943-1963

На пачатку Вялікай Айчыннай вайны Л. Александроўская пакінула Мінск без рэчаў і дакументаў, толькі забраўшы з бальніцы сына. У складзе франтавых канцэртных брыгад дзесяткі разоў выязджала на перадавую[3]. Член КПСС (з 1942). У 1951—1960 гадах адначасова галоўны рэжысёр Беларускага тэатра оперы і балета. Абіралася кандыдатам у члены ЦК КПБ (1952, 1954, 1956). Адна з арганізатараў Беларускага тэатральнага аб’яднання (з 1946 — старшыня, з 1976 — ганаровы старшыня)[1]. Дэпутат Вярхоўнага Савета СССР 2—4-га скліканняў, Вярхоўнага Савета БССР 3—5-га скліканняў[1].

У апошнія часы падводзіла здароўе. 23 мая 1980 года да яе дадому зазірнула намеснік старшыні Савета Міністраў БССР Ніна Лявонцьеўна Сняжкова. Актрыса, узрадаваная нечаканым прыходам такой госці, была вельмі ўсхваляваная, без канца гаварыла пра сына, які гінуў ад алкаголю. Сняжкова ўгаворвала яе легчы ў бальніцу і выклікала да яе ўрачоў. Калі яны прыехалі, Александроўская ўстала, каб адчыніць дзверы, і звалілася мёртвая[4].

Пахаваная на Усходніх могілках.

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

Прафесійнае майстэрства Л. Александроўскай пачало складвацца ў 1920-я. Выступала з 1920 як спявачка ў трупе Глаўпалітпрасвету Заходняга фронту. У 1927 выконвала беларускія народныя песні на Міжнароднай музычнай выстаўцы ў Франкфурце-на-Майне (разам з В. Кавалёвай, А. Даліва, І. Яўнзем, М. Літвіненка-Вольгемут(руск.) бел.)[5]. Першую оперную партыю выканала ў 1928 (Маргарыта ў «Фаўсце» Шарля Гуно). У 1933-60 у Дзяржаўным тэатры оперы і балета БССР[1].

Шырокі дыяпазон дазваляў спявачцы выконваць і сапранавыя, і мецца-сапранавыя партыі. Уласцівыя ёй музычнасць, драматычны тэмперамент, глыбокае веданне жыцця абумоўлівалі моцнае эмацыянальнае ўздзеянне створаных ёю вобразаў[1]. Выканальніцкая манера Л. Александроўскай вызначалася пранікнёным лірызмам, своеасаблівасцю вакальна-сцэнічнай трактоўкай роляў. З поспехам выконвала партыі ў класічных і нацыянальных операх. Выступала як канцэртная спявачка, значнае месца ў рэпертуары займалі беларускія народныя песні[1].

У рэжысёрскіх работах развівала рэалістычныя традыцыі тэатра.

Выступала ў шматлікіх замежных краінах (ГДР, НРБ, ПНР, ЧССР, Вялікабрытанія, Францыя, Швецыя і інш.)[1].

Адна з арганізатараў Беларускага тэатральнага аб’яднання: з 1946 года — старшыня, з 1976 года — ганаровы старшыня.

У 1950-1970-я выступала з публіцыстычнымі артыкуламі.

Оперныя партыі[правіць | правіць зыходнік]

Рэжысёрскія работы[правіць | правіць зыходнік]

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

Ушанаванне памяці[правіць | правіць зыходнік]

  • У 1982 годзе на доме па адрасе вул. Захарава № 27, у якім яна жыла, устаноўлена мемарыяльная дошка (скульпт. Г. Мурамцаў)[6].
  • З 1987 года праводзіцца Рэспубліканскі конкурс вакалістаў імя Л. Александроўскай.
  • У 1992 годзе ўстаноўлена Прэмія імя Л. Александроўскай у галіне тэатральнага мастацтва.
  • Імем Л. Александроўскай названа музычная школа № 1 у Мінску[1].

Зноскі

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 т. 5. Биографический справочник. Мн: Издательство «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. 29 с.
  2. ↑ Першая беларуская Кармэн
  3. ↑ Будкін, Сяргей. 25 жанчын, без якіх не было б беларускай музыкі (+ аўдыё). Будзьма беларусамі! (2 мая 2013). Архівавана з першакрыніцы 4 красавіка 2020. Праверана 4 красавіка 2020.
  4. ↑ Ей на сцену подсыпали битое стекло, писали на нее анонимки — чего только не было с артисткой Ларисой Александровской
  5. ↑ Краткая биография (руск.) 
  6. ↑ Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1988. — Мінск. — 333 с.: іл. — ISBN 5-85700-006-8.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Беларуская энцыклапедыя. У 18 т. Т. 1. — Мінск, 1996;
  • Культуралогія: Энцыклапедычны даведнік / Уклад. Дубянецкі Э. — Мінск, 2003;
  • Ладыгина А. Лариса Помпеевна Александровская: Документально-театральный роман. — Мінск, 2002;
  • Лукас, Д. Л. П. Александроўская // Мастацтва Савецкай Беларусі. — Мінск, 1955. С. 279—287;
  • Тэатральная Беларусь: энцыклапедыя. У 2 т. Т. 1. — Мінск, 2002. С. 30-31;
  • Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1. — Мінск, 1993;
  • Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі. У 5 т. Т. 1. — Мінск., 1984.
  • Рузов Г., Л. П. Александровская.—М.;Л., 1950

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ларыса_Пампееўна_Александроўская&oldid=4156631"