Лоеўскі замак
Лоеўскі замак — колішні замак, які існаваў у XIV—XVIII стст. на правым беразе Дняпра ў цэнтры сучаснага г.п. Лоеў (Гомельская вобласць). Пабудаваны на месцы гарадзішча Лоева Гара жалезнага веку і старажытнарускага часу XI—XIII стст.
Апісанне ўмацаванняў Лоеўскага замка не захавалася. Меў форму паўкруга дыяметрам каля 125 м, абведзенага земляным валам і ровам, якія ўпіраліся ў стромкі бераг ракі. Сляды рова глыбінёй да 2 м, які заплыў, прасочваюцца пад сучаснай гарадской забудовай. Замак быў абкружаны горадам, таксама ўмацаваным дугападобным валам. З усходняга боку, дзе вал адсутнічаў, замак засцерагаўся высокім (каля 20 м) берагам Дняпра. Абследавалі ў 1980 годзе М. А. Ткачоў, у 2004—2005 гадах Г. Р. Цімафеенка і А. А. Макушнікаў. У 1956 годзе тэрыторыя замка знівеліравана пры будаўніцтве мясцовага Дома культуры. На ўсходнім і паўднёвым схілах замка выяўлена лянная кераміка мілаградскай культуры, кругавая кераміка XI—XIII стст., у т.л. белагліняная кіеўскага тыпу, абломкі шкляных бранзалетаў, шыферныя прасліцы, абмазка з гліны, косткі свойскай жывёлы. Знаходкі даюць падставу меркаваць, што паселішча Лоева Гара існавала ўжо ў XI—XIII стст.
У пісьмовых крыніцах яно ўпершыню згадваецца ў 1505 годзе, калі татарскія загоны перакопскага хана Менглі-Гірэя пераправіліся цераз Дняпро і дашчэнту спалілі Лоеў. Пад сценамі замка знаходзілася найважнейшая пераправа, г.зв. «Татарскі брод», які адчыняў крымскім татарам шлях у глыб тэрыторыі Беларусі. Дакументы адзначаюць іх разбуральны маршрут у 1536 і 1538 гадах у напрамку на «Лоеву Гору, на Петриковичи и на Слуцко». Пасля аднаго з разбурэнняў Лоева і замка магнат Вялікага Княства Літоўскага Леў Сапега «властным накладом своим замок и место на Лоевой Горе на шляху татарском заложил». Фактычна гэта было аднаўленне горада і замка, якія існавалі раней.
На карце М. Струбіча за 1578 год пазначана высокая абарончая вежа. Верагодна, тут былі традыцыйныя драўляныя вежы і сцены-гародні. Паводле карт XVII—XVIII стст. умацаванні Лоеўскага замка існавалі да далучэння Усходняй Беларусі да Расійскай імперыі.
У 2001 годзе былі зарэгістраваны герб і сцяг Лоева, на якіх намаляваны белы Лоеўскі замак[1].
Зноскі
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Лоеўскі замак // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).
- Лоеўскі замак // Археалогія Беларусі: энцыклапедыя: у 2 т. / [склад. Ю. У. Каласоўскі; рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) і інш.]. Т. 2: Л — Я. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2009. — 492, [1] c. — С. 23—24. — ISBN 978-985-11-0354-2.
- Ткачоў, М. А. Лоеўскі замак / М. А. Ткачоў // Археалогія і нумізматыка Беларусі: Энцыклапедыя / Беларуская энцыклапедыя; [Рэдкал.: В. В. Гетаў і інш.]. — Мн.: БелЭн, 1993. — С. 373. — 702 с.: іл., каляр. іл. — ISBN 5-85700-077-7.
- Ткачоў, М. А. Лоеўскі замак // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 217. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
- Ло́еўскі за́мак // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 434. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Лоеўскі замак
