Любіч (герб)

«Лю́біч» (па-польску Lubicz, Luba, Lubow, Łuba) — радавы польскі шляхецкі герб. Адзін з найбольш разпаўсюджаных польскіх шляхецкіх гербоў, выкарыстоўваемых у Рэчы Паспалітай, да якога у Польшчы прапісана больш за ўсіх радоў — больш 500 родаў Польшчы і ВКЛ. Трапляецца на радавых гербах у Польшчы, Беларусі, Літвы, Украіны. Ім карысталіся больш за 100 дваранскіх фамілій.

Апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Герб Любіч у Магілёўскім кафедральнм касцёле Ўспення Найсвятой Багародзіцы (святога Станіслава) (галоўны неф, пад хорамі) (1752 г.)

На шыхце, які мае блакітнае поле, выяўлена срэбная падкова, шыпамі звернутая да нізу, і два рыцарскіх лапчатых крыжа (выраянт т.н. крыжа Cross pattée): адзін срэбны, (альбо залаты) у сярэдзіне падковы, другі — залаты (альбо срэбны), паверх падковы, на яе вяршыне. Шыхт увенчаны дваранскім шлемам з дваранскаю каронай на нім, і трымя страусовымі пер’ямі паверх кароны, выходзячымі з яе. Намёт на шчыце блакітнага колеру, з падложкай. Існуюць варыянты герба з адным срэбным крыжам, з двумя срэбнымі крыжамі, і адзін над другім у сярэдзіне падковы.

Гісторыя і тлумачэнне сімвалаў[правіць | правіць зыходнік]

З’яўленне гэтага герба адносяць да XII ст. (каля 1190 г.). Яго выява у дакументах вядома з 1348 г.

Падкова — славянскі сімвал рыцара (як прывялея ваяваць на кані, вершнікам). Высакародны рыцар, лічыў за ганьбу для сябе ваяваць пешым, немагчымы без каня, уяўляў сябе альбо вершнікам у баявых даспехах (як напр. на гербе Пагоня), альбо, замест гэтага, змяшчаў на свой герб падкову — самую паважаную і любімую славянінам эмблему.

Залаты крыж — так сама сімвал высакароднага рыцарства, але калі падкова указвае на баявое значэнне, то крыж — на рэлігійнае значэнне рыцара. Крыж — перамога крыжа над луной (сімвалам паганства, татараў), перамога, атрыманая мячом, і узнагарода, якая чакала на нябёсах кожнага, хто выканаў на зямлі волю Бога. За сур’ёзныя праступкі, не вартыя двараніна, ці рыцара, маглі аднаго крыжа на гербе пазбавіць, так, напрыклад, быў выпадак, калі адзін з варты заснуў на пасту, і непрыяцель атрымаў з-за гэтага учынку перамогу, герб таго двараніна пазбавілі аднаго крыжа.

Колер у данным выпадку не мае сэнсавай нагрузкі (хаця у класічнай геральдыцы, бяспрэчна, кожны колер мае пэўнае значэнне). У палякаў гэта быў колер палкавога сцяга, да якого спрадвеку і належаў уладар гербу. Але, навогул, у геральдыкі: залаты (жоўты) — сімвал багацця, справядлівасці, вялікадушнасці; срэбны (белы) — сімвал чыстаты і нявіннасці; сіні (блакітны, лазурны) — сімвал прыгажосці, мяккасці, вялікасці.

Герб найбольш адлюстраваны у гербе Грушэцкіх. Як элемент сустракаецца у асабістых гербах князёў Радзівілаў — княжны Екацярыны Сабескай Радзівіл (1634—1694 гг.) і князя Міхаіла Казіміра Радзівіла (1702—1762 гг.).

Вядомыя прадстаўнікі[правіць | правіць зыходнік]

Роды на Беларусі, якія належылі да герба[правіць | правіць зыходнік]

Абрахамічы, Адамовічы, Алгміновічы, Анчэўскія, Андрэйковічы, Арынкі, Бабакоўскія, Бабецкія, Баброўскія, Багдановічы, Багінскія, Багіновічы, Бажычка, Бажэмоўскія, Бажэўскія, Байкоўскія, Баканоўскія, Бакіноўскія, Балянскія, Балецкія, Барвінскія, Баркоўскія, Барткевічы, Бароўскія, Барташэвіч-Ломніцкія, Барткоўскія, Баруты, Бархоўскія, Барцікоўскія, Барціцкія, Бачэўскія, Бацяноўскія, Бердоўскія, Белаблоцкія, Белавейскія, Белахоўскія, Бернацкія, Бесекерскія, Беч, Блядзевічы, Божапольскія, Божэхоўскія, Божэстоўскія, Бразоўскія, Брахоўскія, Броўскія, Бруменьскія, Бруміньскія, Брыкчынскія, Брэзіна, Брэзінскія, Будзіславы, Будзіслаўскія, Будзішэўскія, Будрэвічы, Будэрацкія, Бужэньскія, Бужымоўскія, Бурнэйкі, Бурніцкія, Бучынскія, Градзіцкія, Грахоўскія, Грушкоўскія, Грушэцкія, Давідовічы, Дрыздэлы, Дрывецкія, Дуркі, Жулкеўскія, Лапацінскія, Лемяшэўскія, Манкевічы, Незабытоўскія, Радзімінскія, Юрцэвічы, Янушкевічы^[1].

Роды у Расіі, якія належылі да герба[правіць | правіць зыходнік]

Байковы (II, 124); Бакуринские (IX, 26); Батюшковы (IV, 93); Бахтины (II, 95); Воронец (IV, 114); Грушецкие (II, 85); Жуковы (VI, 25); Лавровы (V, 87); Олешевы (II, 112); Палибины (IV, 104); Столыпины (X, 31); Ходневы (IV, 91); Хомяковы (VI, 22) ; Хрущовы (II, 111); Чемодуровы (X, 116) і інш..

Роды на Украіне, якія належылі да герба[правіць | правіць зыходнік]

Грушецкі, Жулкевські, Лопатинські, Незабитовські, Радимінські.

Роды у Польшчы, належачыя да гербу[правіць | правіць зыходнік]

Abrahamowicz, Adamowicz, Algminowicz, Anczewski, Andrzejkowicz, Arynek, Arynka, Babecki, Baczewski, Bagieński, Baginowicz, Bajkowski, Bakanowski, Barcicki, Barcikowski, Bartkowski, Bartoszewicz-Łomnicki, Barwiński, Bednarski, Berdowski, Białobłocki, Białochowski, Biecz, Bielowiejski, Biernacki, Biesiekierski, Bledzewski, Bobakowski, Bobrowski, Bocianowski, Bogdanowicz, Bohdanowicz, Bolanowski, Bolecki, Borchowski, Borkowski, Borowski, Bortkiewicz, Boruta, Borzechowski, Borzestowski, Borzewski, Borzymowski, Bożopolski, Brochowski, Brykczyński, Brzezina, Brzeziński, Brzowski, Brzozowski I, Brzozowski II, Brzumieński, Brzumiński, Buczyński, Buderaski, Budrewicz, Budzisław, Budzisławski, Budziszewski, Burnejko, Burnicki, Burzeński, Burzymowski, Burczyński, Chaborski, Chabowski, Chechlewski, Chełchowski, Chełmowski, Chilkiewicz, Chmielecki, Chochłowski, Chojecki, Chojnowski, Choromański, Chotolski, Choynowski, Chrablowski, Chromiański, Chromiński, Chrostowski, Chrzczonowski, Chybski, Cichocki, Cichowski, Ciecierski, Cielemęcki, Cierpiński, Ciesielski, Cieślicki, Ciężadłowski, Czaplicki, Czartoryski, Czasławski, Czechowicz, Czerniewicz, Czerwiński, Czerwonka, Czuprynowski, Czyński, Dąbek, Dąbkowski, Dąbrowski, Daniłowski, Daukszewicz, Dawidowicz, Dernałowicz, Długokęcki, Dobkiewicz, Dobożyński, Dobrzański, Dobrzewiński, Dobrzyjałowski, Dobużyński, Dolner, Domaniecki, Domaniewski, Domanowski, Doweyko, Dowiatt, Doroziński, Dryzdela, Drzewiecki, Durka, Duryewski, Dybowski, Dzierzeński, Dzieżyc, Dzięgielewski, Fedko, Fedkowicz, Filicki, Gałęski, Garbolewski, Garczyński,Gdowski, Gerkowski, Gieczewicz, Gierczyński, Giewartowski, Glaczyński, Gliński, Głębocki, Godlewski, Gołkowski, Gorczycki, Goreczkowski, Góreczkowski, Górski, Goślicki, Gościcki, Goślinowski, Gostkowski, Gostyński, Goszczycki, Gradowski, Grabianowski, Grabowski, Grażewicz, Graffen, Gregorowicz, Grochowski, Grodzicki, Gruszecki, Gruszkowski, Grużewski, Gryniewicz, Gurski, Gutkowski, Guzowski, Guzewski, Guźkowski, Harynek, Hercyk, Hlebowicz, Hohol, Hołówka, Holszański, Horomatski, Hołowacz, Hordziewicz, Horodecki, Horodyski, Hrehorowicz, Hryncewicz, Idźkowski, Ilcewicz, Jacewicz, Jagniątkowski, Janczewski, Janikowski, Jankowski, Januszkiewicz, Jarnuszkiewicz, Jarochowski, Jastrzębski I, Jastrzębski II, Jaszowski, Jawornicki, Jaworowski, Jazdowski, Jegliński, Jewnicki, Jędrzejowicz, Jurewicz, Kabrytt, Kalenkowski, Kalinkowski, Kaliski, Karpiński, Karwosiecki, Kęcki, Kierekies, Kiewnarski, Kijewski, Kijowski, Klisz, Kłosiński, Kobliński, Kobylański, Kochański, Koczowski, Koczanowski, Koćmierowski, Komaski, Konarski, Konopka, Kopec, Kopiński, Kopot, Kopyszyński, Koszybski, Koszarski, Kośmiński, Kozarski, Kozarzewski, Kozerski,Kozicki, Kozłowski, Kozyrski, Koźmiński, Koźmirski, Koźniewski, Krasnodębski, Krasowski, Krośnicki, Krosnowski, Krupowicz, Kryski, Krzecz, Krzyżanowski, Krzeczkowski, Krzycki, Krzyczkowski, Krzyniecki, Krzywdziński,Krzywicki, Krzywonowski, Kubiński, Kucharski, Kukla, Kukliński, Kuliński, Kulnow, Kurowski, Kuziemski, Kuźnicki, Latkowski, Lega, Lejko, Lekowski, Lelewski, Lelowski, Lemieszewski, Lemieszowski, Lenkowski, Leonowicz, Leparski, Lesczyński, Lesiewicz, Leuz, Lewicki, Leyko, Ligęza, Ligowski, Lilejko, Lipiński, Lipnicki, Lipski, Lisowski, Lissowski, Listopacki, Lityński, Lopieński, Luba, Lubek, Luberski, Lubianiec, Lubiański, Lubichlerski, Lubicz, Lubiczankowski, Lubieniec, Lubieślerski, Lubiński, Lubowicki, Lubowicz, Lubowidzki, Lubsiński, Ludzicki, Ludziski, Lugajło, Lutoborski, Lutowicz, Luzecki, Lużecki, Lyskowski, Łakiewicz, Łakowicz, Łapa, Łapiński, Łappa, Łazowski, Łazowy, Łaź, Łążyński, Łękowski, Łomżyński, Łopacieński, Łopaciński, Łopacki, Łopieński, Łopiński, Łosiński, Łoskowski, Łoszewski, Łoszowski, Łowczyński, Łozicki, Łoziński, Łozowicki, Łozwicki, Łuba, Łubczyk, Łubek, Łubieniec, Łubieński, Łubik, Łubiński, Łubowicz, Ługajło, Ługowski, Łukawski, Łutowicz, Łuzecki, Łużecki, Łużeński, Łużyński, Łysakowski, Mackiewicz, Majkowski, Makowiecki, Malczewski, Mankowicz, Mańkiewicz, Markiewicz, Maszowski, Meissner, Metera, Meysner, Miecznikowski, Mierzejowski, Mierzyński, Milatycki, Milewski, Milkiewicz, Miłosz, Misbacki, Miszewski, Misztołt, Młodyński, Mnichowski, Mniszewski, Mogilnicki, Mogielnicki, Mońkiewicz, Monkiewicz, Mroczkowski, Murzynowski, Muszyński, Myślecki, Nabiałko, Nagrodzki, Nencha, Netrebski, Nieborski, Niebowski, Nieławicki, Nieświastowski, Niewierowski, Niezabitowski, Niński, Nitowski, Nosarzewski, Nowacki, Nowicki, Obrąpalski, Olesiński, Orłowski, Orzeński, Osicki, Osiecimski, Ossowski I, Ossowski II, Oszkowski, Ojrzyński, Oziewicz, Pachowski, Parulski, Pajączkowski, Panfiłowicz,Panyszak, Papłoński, Pawłowski, Pączkowski, Perczyński, Piadlewski, Piadzewski, Piączyński, Piczkowski, Piechotka, Piekutowski, Pieszkowski, Pietraszko, Piński, Pisanko, Piwnicki, Plejewski, Pluta, Pluszkowski, Płaszczyński, Płazowski, Płaziński[potrzebne źródło], Płodowski, Płotowski, Pogorzelski, Pokrzywnicki, Ponikowski, Popieński, Portowski, Potocki, Prostek, Proszyński, Pruszyński, Przanowski, Przegaliński, Przybysławski, Przyluski, Punikowski, Pużewicz, Raczeński, Raczewski, Radochowski, Radzimiński, Radziszewski, Radzki, Rakowski, Rapacki, Ratyński, Rąbalski, Reder, Rembieliński, Rewieński, Reyczyński, Robaczewski ,Roder, Rokicki, Romanowicz, Rowicki, Rożycki, Rudnicki, Ruksza, Ruszkowski, Rymkiewicz, Rytel, Rzepecki, Sadliński, Sadowski, Sammek, Sarnecki, Sawicki, Seferowicz, Serek, Serkowski, Serwiński, Sędzicki, Sielewicz, Sielski ,Siemiński, Siemieński, Sierakowski, Sierkowski, Sierkuczewski, Sierski, Skawiński, Skiwski, Skulimowski, Skolimowski, Skołdycki, Skrzynecki, Sławiński, Smoszewski, Smuszewski, Spędowski, Stabrowski, Stacewicz, Stawecki, Stawicki, Stawirowski, Stawski,Sterpejkowicz-Wersocki, Stogniew, Stojanowski, Stowerowski, Strudziński, Strzałkowski, Strzemeski, Strzeszewski, Stypułkowski, Suchorski, Sulimirski, Sulistrowski, Supiński, Suski, Szantyr, Szczucki, Szeleszczyński, Szeliski, Szerokowski, Szomowski, Szpakowski, Szretter, Sztrem, Sztormowski, Szumborski, Szumowski, Szydłowski, Szymoński, Szyrma-Lach, Świderski, Świrski, Targowski, Tarszeński, Tropiański, Tupik, Trzemeski, Tybiszewski, Tyborowski, Tylicki, Ujazdowski, Unikowski, Uszyński, Uściński, Wądołkowski, Wądołowski, Waśniewski, Watlewski, Węgrzecki, Włochowicz, Wodlicki, Wielicki, Wierzbicki, Wierzbowski, Wierzuchowski, Wieszczycki,Wilbik, Wilkowski, Wilpiszewski, Wiński, Wisigierd, Witowski, Wittiński, Wojciechowski, Wojdowski, Wojnarowicz, Wojtkiewicz, Wojtkowski, Woliński, Wolski, Wołkowicki, Woluński, Wojtasz, Wójtowicz, Wojtowicz ,Wortkowski, Woytkowski, Wroczeński, Wróblewski, Wyczałkowski, Wygrażewski, Wyperski, Wyrzykowski, Wysocki, Zabłocki, Zachorski, Zadykiewicz, Zadykowicz, Zagrzewski, Zahorski, Zakrzewski, Zaleski, Załęski, Załuski, Zaniewski, Zaorski, Zator, Zborzyński, Zbysław, Zdzański, Zembrowski, Zgodziński, Zieliński, Znaniecki, Zorzewski, Zygadłowicz, Żabka, Żakowski, Żewacki, Żółciński, Żołczyński, Żółkiewski, Żydowa, Żydowicz, Żylicz, Żyliński.

Зноскі

↑ Справа аб дваранскім паходжанні роду Янушкевічаў. Першапачатковая пастанова Мінскага дваранскага дэпутацкага сходу ад 23 снежня 1802 г. Указ Сената аб зацвярджэнні ад 16 траўня 1830 г. № 3637 Национальный исторический архив Беларуси Ф. 319. Воп. 2. Спр. 3756. Арк. 1-214.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

История российской геральдики. М.: Эксмо, 2009. — 576с.: ил. — (Российская императорская библиотека).
А. Б. Лакиер. Русская геральдика.
Sławomir Górzyński, Jerzy Kochanowski Herby szlachty polskiej, Warszawa 1990, s. 96-98.

[1] Справа аб дваранскім паходжанні роду Янушкевічаў. Першапачатковая пастанова Мінскага дваранскага дэпутацкага сходу ад 23 снежня 1802 г. Указ Сената аб зацвярджэнні ад 16 траўня 1830 г. № 3637 Национальный исторический архив Беларуси Ф. 319. Воп. 2. Спр. 3756. Арк. 1-214.

[1]