Лібурны

Вобласць рассялення лібурнаў

Жалезны век Італіі

Лібурны, таксама лібурнцы ці лібурнійцы (лац.: Liburni, стар.-грэч.: Λιβυρνοί) — антычны народ, магчыма, роднасны ілірыйцам ці венетам. Іх вобласць рассялення знаходзілася на ўсходнім узбярэжжы Адрыятычнага мора ў вобласці горада Ядар (сучасны Задар) і распасціралася ад ракі Крка на поўдні да бухты Кварнер на поўначы. У антычныя часы гэта вобласць насіла назву Лібурнія.

На поўдні суседнічалі з далматамі, на поўначы з венетамі і істрамі.

Лібурнская мова вядомая па нешматлікіх тапонімах; з упэўненасцю можна гаварыць толькі пра яго прыналежнасць да індаеўрапейскіх «кентумным», з меншай доляй верагоднасці — пра сваяцтва з венецкай.

У эпоху бронзавага веку на тэрыторыі, якая прыкладна адпавядае пазнейшаму рассяленню лібурнаў, існавала археалагічная кастэльерская культура.

У антычны перыяд лібурны былі вядомыя як умелыя мараплаўцы і піраты. Яны стварылі тып лёгкай галеры, якая ў іх гонар атрымала назву «лібурна». Пазней лібурну выкарыстоўвалі і рымляне.

З моманту ўзнікнення ў Адрыятыцы старажытнагрэчаскіх калоній лібурны зведалі грэчаскі культурны ўплыў.

У II стагоддзі да н.э. лібурны трапляюць пад уплыў Рыма. У часы кіравання Юлія Цэзара лібурны страцілі аўтаномію і былі ўключаны ў склад імперыі. Падчас грамадзянскай вайны Цэзара падтрымаў кантынгент лібурнскіх караблёў. Лібурны ўдзельнічалі ў панонскім паўстанні (9 да н.э.), задушаным Актавіянам. Пасля гэтага лібурнская вобласць была ўключана ў склад правінцыі Далмацыя.

Літаратура

• Ilgo, Miloš: Rimsko vladanje u Histriji i Liburniji, Bd. 1: Liburnija. Pula 1999. ISBN 953-6153-13-0
• Lorenzo Braccesi & Sante Graciotti (Hrsg.): La Dalmazia e l’altra sponda. Problemi di archaiologhia adriatica. (=Civilta veneziana. Studi, Bd. 50). Firenze 1999. ISBN 88-222-4821-X
• Zaninović, Marin: Histri i Liburni prema rimskoj ekspanziji. In: Diadora. 12(1990), S. 47-64.
• Margetić, Lujo: O nekim pitanjima pravnog polozaja liburnskih opcina u doba principata. In: Radovi Zavoda za povijesne znanosti HAZU u Zadru. 38(1996), S. 1-12.
• Batović, Sime: Die Eisenzeit auf dem Gebiet des illyrischen Stammes der Liburnen.In: Archaeologia Jugoslavica. 6(1965.), S. 55-68.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Лібурны