Лявон Крэўза-Ржавускі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Л. Крэўза)
Лявон Крэўза-Ржавускі
Герб
Крыўда
Архіепіскап Смаленскі і Чарнігаўскі
1625 — 1639
Царква Грэка-Каталіцкая Царква
Папярэднік Сергій
Пераемнік Андрэй Квасінскі - Злоты
Архімандрыт Віленскі
1617 — 1624
Папярэднік Іасафат Кунцэвіч
Пераемнік Рафаіл Корсак
Адукацыя
Дзейнасць каталіцкі святар, каталіцкі біскуп
Нараджэнне ІІ пал. XVI ст.
Смерць 1639
Дынастыя Жавускія

Лявон Крэўза-Ржавускі, свецкае імя Лаўрэнцій (ІІ пал. XVI ст Падляшша[1] — 1639, Смаленск [2]) — уніяцкі архіепіскап смаленскі і чарнігаўскі, базыльянін, рэлігійны пісьменнік-палеміст, доктар тэалогіі.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Паходзіў са шляхецкага роду герба «Крыўда».[3] З 1611 па 1613 г. вучыўся ў Грэчаскі Грэчаскім Калегіуме Св. Афанасія ў Рыме, па заканчэнні атрымаў ступень доктара тэалогіі.[4]. Пасля вяртання ў Рэч Паспалітую прыняў манаства. Адзін з найбліжэйшых паплечнікаў уняцкага мітрапаліта Іосіфа Руцкага ў рэформе манаства і стварэнні ордэна базыльян. З 1617 па 1624 гг. займаў пасаду архімандрыта Віленскага манастыра Св. Тройцы — галоўнага асяродка базыльянскай рэформы.[5][6] У 1625 г. пасвечаны мітрапалітам Іосіфам Вельямінам Руцкім на пасаду архіепіскапа Смаленскага і Чарнігаўскага.[7] Энергічна распаўсюджваў царкоўную унію на тэрыторыі епархіі, у тым ліку і адміністрацыйнымі сродкамі. Падпарадкаваў сваёй уладзе значную частку прыходаў і манастыроў.[8][9] .[10] Дамагаўся вяртання царкоўнай маёмасці, якая была канфіскавана на карысць каталіцкага духавенства лацінскага абраду, клапаціўся аб адукацыі кліру. Склаў план заснавання уніяцкай семінарыі і школ для свецкай моладзі на тэрыторыі Северскай зямлі.[11] На Кобрынскім саборы 1626 г. ахвяраваў 500 фларынаў на адкрыццё уніяцкай семінарыі.[12] Памёр у 1639 г. у Смаленску.

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

Актыўна удзельнічаў у багаслоўскай палеміцы з праваслаўнымі. Пісаў на польскай мове. Галоўны твор — «Абарона царкоўнага адзінства» — выдадзены ў Вільні ў друкарні Лявона Мамоніча ў 1617 г. Нагодай для з’яўлення кнігі стаў неадбыўшыйся дыспут паміж уніятамі і праваслаўнымі ў Вільні. Па просьбе шматлікіх «знакамітых асоб» аўтар вырашыў надрукаваць падрыхтаваныя для дыспуту матэрыялы для «ўсеагульнага ведама».

Твор складаецца з чатырох частак. У першых двух частках даводзіцца вяршэнства ў Хрысціянскай Царкве Святога Апостала Пятра і рымскага папы, як яго наступніка; разглядаецца гісторыя ўзаемаадносінаў паміж рымскім пантыфікам і канстанцінопальскім патрыярхам. Трэцяя частка прысвечана гісторыі Хрысціянскай Царквы на ўсходнеславянскіх землях. На думку аўтара, Русь прыняла хрысціянства ад Візантыі, калі тая знаходзілася ў кананічным адзінстве з Рымам і вызнавала каталіцтва. З-за збегу абставінаў і пад уплывам грэчаскіх іерархаў Руская Царква далучылася да царкоўнага расколу. У кнізе дадзены кароткія біяграфічныя звесткі аб 45 кіеўскіх мітрапалітах з канца Х да пачатаку ХVII ст. Берасцейская царкоўная унія (1596), якой прысвечана апошняя, чацвёртая частка працы, разглядаецца як вяртанне страчанага адзінства са Святым Прастолам. Багаслоў адзначае пазітыўныя наступствы уніі для Рускай Царквы: 1) захаванне ў недатыкальнасці візантыйскага абраду, 2) мажлівасць атрымання уніятамі багаслоўскай адукацыі ў замежных папскіх калегіумах, 3) рэформа манастырскага жыцця, 4) дапамога каралеўскай улады, магнатаў і шляхты. Пад канец аўтар заклікае сваіх праваслаўных апанентаў не спадзявацца на дапамогу залежнага ад султана канстанцінопальскага патрыярха, і далучыцца да царкоўнай уніі.

Адметнымі асаблівасцямі працы з’яўляюцца зладжаная, лагічная структура і доказнасць асноўных палажэнняў. Тэзісы падмацоўваюцца цытатамі з Бібліі, твораў Айцоў Царквы, з пастановаў Сусветных сабораў, богаслужэбных кніг, летапісаў і гістарычных дакументаў. У адрозненні ад каталіцкіх апалагетаў уніі (Пётр Скарга), Лявон Крэўза — Ржавускі чэрпае свае аргументы з візантыйска-рускай царкоўнай традыцыі, якая была блізкай як яму, так і яго апанентам[13].

Шэраг гісторыкаў XVII—XIX стст. прыпісвалі аўтарства твора Іасафату Кунцэвічу (Якуб Суша, Ігнацій Кульчынскі, Альфонс Гепэн). У 1910 г. даследчык царкоўнай гісторыі Платон Жуковіч канстатаваў наяўнасць пэўных тэкстуальных супадзенняў паміж «Абаронай» і двума рукапіснымі творамі Іасафата Кунцэвіча: "О старшенстве Петра " і «О крещении Владимира». Не адмаўляючы аўтарства Л. Крэўзы,- Ржавускага, гісторык лічыў, што Іасафат Кунцэвіч аказаў апошняму «істотную літаратурную дапамогу» [14]

«Абарона царкоўнага адзінства» выклікала шырокі рэзананс як сярод грэка — католікаў, так і праваслаўных. У 1622—1623 гг. праваслаўны манах Кіева — Пячэрскай Лаўры Захарыя Капысценскі  (руск.) (бел. напісаў у адказ трактат «Палінодзія».

У 1878 г. праца Лявона Крэўзы — Ржавускага перавыдадзена ў Санкт — Пецярбурзе Імператарскай Археаграфічнай камісіяй  (руск.) (бел. у складзе зборніка «Руская Гістарычная Бібліятэка  (руск.) (бел.».[15] У 1995 г. украінскі і амерыканскі лінгвіст Багдан Струмінскі  (руск.) (бел. пераклаў твор на англійскую мову і выдаў з каментарамі[16].

З прапаведницкай спадчыны багаслова захавалася казань на перанос 17 студзеня 1625 г. у Полацкі Сафійскі сабор цела Іасафата Кунцэвіча («Казань аб пабожным жыцці і хвалебнай смерці Іасафата Кунцэвіча, архіепіскапа Полацкага, Віцебскагаі Мсціслаўскага. Вільня, 1625 г.»). У 2006 г. твор перакладзены на беларускую мову і перавыдадзены Міхасём Баўтовічам[17].

Зноскі

  1. ↑ Ozorowski Edward. Eklezjologia unicka w Polsce w latach 1597—1720 // Wiadomości Kościelne Archidiecezji Białostockiej. — 1978 — № 4 — S. 73,
  2. ↑ Stebelski I.Ostatnie prace // Archiwum Komissyi Historycznej. — Tom 1. — Kraków, 1878. — S.304
  3. ↑ Stebelski I. Ostatnie prace // Archiwum Komissyi Historycznej. — Tom 1. — Kraków, 1878. — S.304
  4. ↑ Blazejovskyj Dmytro. Byzantine Kyivan rite students in Pontificial colleges, and in seminaries, universities and institutes of central and western Europe, 1576—1983. — Romae, 1984.— Page 82.
  5. ↑ Stebelski I. Ostatnie prace // Archiwum Komissyi Historycznej. — Tom 1. — Kraków, 1878. — S.366
  6. ↑ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией . — Том IX.- № 161 — С. 443.
  7. ↑ Blazejovskyj Dmytro. Hierarchy of the Kyivan Church (861—1990). — Rome, 1990 — S. 288
  8. ↑ Куракин Ю. Н. Распространение католичества и униатства на землях Черниговского воеводства Речи Посполитой в первой половине XVII в. // Славяне и их соседи. — Вып. 3. — М., 1991. — С. 96 — 109
  9. ↑ Флоря Б. Н. Положение православного населения Смоленщины в составе Речи Посполитой (20-40-е годы XVII в.) // Revue des études slaves, Paris, 1998. — Volume 70. — Numéro 70-2 — P. 333—345.
  10. ↑ С. Г. Козлов-Струтинский. Греко-католическая церковь в регионе русско-белорусского пограничья (современные Псковская и Смоленская области) в конце XVII — первой трети XIX в. Попытка обобщения данных. // Белорусский сборник. Статьи и материалы по истории и культуре Белоруссии. — СПб, 2012. — № 5. — С. 40 — 100.
  11. ↑ Andreas Septyckyj. Monumenta Ucrainae Historica. — Vol. 2 (1624—1648) — Rome, 1965. — S. 68 — 73.
  12. ↑ Kulczynski I. Specimen Ecclesiae Ruthenicae ab origine susceptae fidei ad nostra usquè tempora in suis capitibus seu primatibus Russiae cum S. Sede Apostolica Romana semper unitae…— Parisiis, 1859 — P. 216
  13. ↑ Архиєпископ Ігор (Ісіченко) Полемічна та ораторська проза(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 23 кастрычніка 2016. Праверана 3 чэрвеня 2016.
  14. ↑ Жукович П. Н. О неизданных сочинениях Иосафата Кунцевича //. Известия Отделения русского языка и словесности. — 1910. — Т. 14. — Кн. 3 — С. 223
  15. ↑ . Русская Историческая Библиотека — том 4. — Спб, 1878 — Стб. 157—312.
  16. ↑ Lev Krevza’s 'A Defense of Church Unity' and Zakharija Kopystens’kyj’s 'Palinodia’Harvard Library of Early Ukrainian Literature: English Translations. Cambridge, Mass: Harvard Ukrainian Research Institute, 1995.
  17. ↑ Лявон Крэўза. Справядлівы гіне ў справядлівасьці сваёй // Эпiсталяцыя Сьвятога Язафата. — Полацак, 2006. — С. 110—140.

Творы[правіць | правіць зыходнік]

  • Obrona jedności cerkiewney, albo dowody, któremi się pokazuie, iż grecka Cerkiew z łacińską ma być ziednoczona, podane do druku za rozkazaniem Przewielebnego w Bogu Oyca Jozefa Wielamina Rutskiego, Archiepiskopa y Metropolity Kiiowskiego, Halickiego y wszystkiey Rusi, w Wilnie przez Oyca Leona Kreusą Archimandrytę Wileńskiego, R. 1617 w Wilnie w drukarni Leona Mamonicza.
  • Kazanie O świątobliwym Zywoćie y chwalebney śmierći. Przewielebnego w Bodze Oyca Iosaphata Kuncewicza Arcybiskupá Połockiego Witebskiego y Msćisławskiego W cerkwi Cathedralney Połockiey przy depozyciey ćiáłá iego Odprawowane od Oycá Leona Kreuży Nominata na Episkopstwo Smolenskie. Zá wolą y roskázániem starszych z Ruskiego Ięzyká na polski przełożone y w druk podane. Roku 1625. Jánuary 17.B. m. (Wilno), 1625.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Лявон_Крэўза-Ржавускі&oldid=4702383"