Перайсці да зместу

Макрафаг

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Макрафаг
Выява
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Макрафаг.

Макрафаг (ад стар.-грэч.: μακρός — вялікі, і φάγος — пажыральнік) — клетка ў арганізме жывёл, здольная да актыўнага захопу і пераварвання бактэрый, рэшткаў загінулых клетак і іншых чужародных або таксічных для арганізма часціц. Тэрмін «макрафаг» уведзены Мечнікавым[1][2]. Састарэлыя, якія выйшлі з ужытку сінонімы: гістыяцыт-макрафаг, гістафагацыт, макрафагацыт, мегалафаг-пажыральнік.

Макрафагі прысутнічаюць практычна ў кожным органе і тканіне, дзе яны выступаюць у якасці першай лініі імуннай абароны ад патагенаў і граюць важную ролю ў падтрыманні тканкавага гамеастазу[3][4].

Паходжанне

[правіць | правіць зыходнік]

У 1970-х гадах была сфармуляваная гіпотэза пра сістэму монануклеарных фагацытаў, у адпаведнасці з якой макрафагі ўяўляюць сабой канчатковую стадыю дыферэнцыявання манацытаў крыві, якія, у сваю чаргу, паходзяць ад мультыпатэнтавых стваловых клетак крыві ў касцяным мозгу[5]. Аднак даследаванні, праведзеныя ў 2008—2013 гадах, паказалі, што макрафагі тканін дарослых мышэй прадстаўлены двума папуляцыямі, якія адрозніваюцца па сваім паходжанні, механізму падтрымання колькасці і функцый[6][7][8]. Першая папуляцыя гэта тканкавыя, або рэзідэнтныя макрафагі. Яны паходзяць з эрытраміялоідных папярэднікаў (якія не маюць дачынення да ствалавых клетак крыві) жаўтковага мяшка і эмбрыянальнай печані і засяляюць тканіны на розных этапах эмбрыягенезу. Рэзідэнтныя макрафагі набываюць тканеспецыфічныя характарыстыкі і падтрымліваюць сваю колькасць за кошт праліферацыі in situ без удзелу манацытаў. Да доўгажывучых тканкавыз макрафагаў адносяць купфераўскія клеткі печані, мікраглію цэнтральнай нервовай сістэмы, альвеолавыя макрафагі лёгкіх, перытанеальныя макрафагі брушнай паражніны, клеткі Лангерганса скуры, макрафагі чырвонай пульпы селязёнкі[3][7].

Другая папуляцыя прадстаўлена адносна кароткачасовымі макрафагамі манацытавага (касцёвамазгавога) паходжання. Адноснае ўтрыманне такіх клетак у тканіне залежыць ад яе тыпу і ўзросту арганізма. Так макрафагі касцёвамазгавога паходжання складаюць менш за 5 % усіх макрафагаў галаўнога мозгу, печані і эпідэрмісу, невялікую долю макрафагаў лёгкіх, сэрца і селязёнкі (аднак гэтая доля павялічваецца з узростам арганізма) і большую частку макрафагаў уласнай пласцінкі слізістай абалонкі кішачніка[8][3][6][7]. Колькасць макрафагаў манацытавага паходжання рэзка павялічваецца пры запаленні і нармалізуецца па яго заканчэнні.

Актывацыя макрафагаў

[правіць | правіць зыходнік]

In vitro, пад уздзеяннем экзагенных стымулаў, макрафагі могуць актывавацца. Актывацыя суправаджаецца істотным змяненнем профілю экспрэсіі генаў і фарміраваннем клеткавага фенатыпу спецыфічнага для кожнага тыпу стымулаў. Гістарычна першымі былі адкрыты два шмат у чым процілеглых тыпу актываваных макрафагаў, якія па аналогіі з Th1/Th2 назвалі M1 і M2. Макрафагі тыпу М1 дыферэнцыююцца ex vivo пры стымуляцыі папярэднікаў інтэрферонам-γ пры ўдзеле фактару транскрыпцыі STAT1[9]. Макрафагі тыпу М2 дыферэнцуюцца ex vivo пры стымуляцыі інтэрлейкінам 4 (праз STAT6).

Доўгі час М1 і М2 былі адзінымі вядомымі тыпамі актываваных макрафагаў, што дазволіла сфармуляваць гіпотэзу пра іх палярызацыю. Аднак да 2014 года назапасіліся звесткі, якія паказваюць на існаванне цэлага спектру актываваных станаў макрафагаў, якія не адпавядаюць ні тыпу М1, ні тыпу М2[10][11]. У цяперашні час, няма пераканаўчых доказаў таго, што актываваныя станы макрафагаў, назіраныя in vitro, адпавядаюць таму, што адбываецца ў жывым арганізме, і ці з’яўляюцца гэтыя станы пастаяннымі або часовымі[12].

Макрафагі, асацыяваныя з пухлінай

[правіць | правіць зыходнік]

Злаякасныя пухліны аказваюць уплыў на сваё тканкавае мікраасяроддзе, у тым ліку і на макрафагі. Манацыты крыві інфільтруюць пухліну і пад уплывам сігнальных малекул, сакрэтавальных пухлінай (M-CSF, GM-CSF, IL4, IL10, TGF-β), дыферэнцуюцца ў макрафагі з «антызапаленчым» фенатыпам і, душачы антыпухлінны імунітэт і стымулюючы фарміраванне новых крывяносных сасудаў, спрыяюць росту і метастазірованню пухліны[13].

Макрафаг, які паглынае патагены.

Значэнне макрафагаў у імунітэце

[правіць | правіць зыходнік]

Макрафагі з’яўляюцца своеасаблівым назапашвальнікам антыгенаў, якія паступаюць у арганізм і якія знаходзяцца ў ім у выглядзе дэтэрмінант (участкаў малекулы антыгена, якія вызначаюць яго спецыфічнасць), складаюцца не менш чым з 5 пептыдаў. Антыгены падвяргаюць асаблівай перапрацоўцы: узаемадзейнічаючы з рэцэптарамі мембраны макрафага антыгены выклікаюць актывацыю іх лізасамальных ферментаў і павелічэнне сінтэзу ДНК.

Макрафагі граюць вельмі істотную ролю ў індукцыі антыцелаўтварэння, для якой неабходныя ўсе тры тыпу клетак (макрафагі, Т- і B-лімфацыты). Антыген, звязаны з рознымі фракцыямі макрафагаў (мембраны, лізасомы), з’яўляецца значна больш імунагенным, чым натыўны антыген. Пасля апрацоўкі ў макрафаге антыгены паступаюць да Т-і B-лімфацытаў, макрафагі, якія змяшчаюць антыген, спачатку рэагуюць з Т-клеткамі, і толькі пасля гэтага «уключаюцца ў працу» В-клеткі. Узаемадзеянне макрафагаў з Т-клеткамі рэгулюецца Н-антыгенамі або прадуктам гена, звязанага з сістэмай генаў гістасумяшчальнасці[14].

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Jean-Marc Cavaillon The historical milestones in the understanding of leukocyte biology initiated by Elie Metchnikoff // Journal of Leukocyte Biology. — 2011-09-01. — В. 3. — Т. 90. — С. 413–424. — ISSN 1938-3673. — DOI:10.1189/jlb.0211094 Архівавана з першакрыніцы 14 красавіка 2013.
  2. ↑ Arthur M. Silverstein Ilya Metchnikoff, the phagocytic theory, and how things often work in science // Journal of Leukocyte Biology. — 2011-09-01. — В. 3. — Т. 90. — С. 409–410. — ISSN 1938-3673. — DOI:10.1189/jlb.0511234 Архівавана з першакрыніцы 10 студзеня 2013.
  3. ↑ а б в Chen Varol, Alexander Mildner, Steffen Jung Macrophages: development and tissue specialization // Annual Review of Immunology. — 2015-01-01. — Т. 33. — С. 643–675. — ISSN 1545-3278. — DOI:10.1146/annurev-immunol-032414-112220 Архівавана з першакрыніцы 4 кастрычніка 2017.
  4. ↑ Yasutaka Okabe, Ruslan Medzhitov Tissue biology perspective on macrophages // Nature Immunology. — 2015-12-17. — В. 1. — Т. 17. — С. 9–17. — ISSN 1529-2916. — DOI:10.1038/ni.3320 Архівавана з першакрыніцы 9 красавіка 2018.
  5. ↑ PMID 4538544 (PubMed)
    Бібліяграфічнае апісанне з'явіцца аўтаматычна праз некаторы час. Вы можаце падставіць цытату ўручную ці скарыстаўшыся ботам.
  6. ↑ а б PMID 26325033 (PubMed)
    Бібліяграфічнае апісанне з'явіцца аўтаматычна праз некаторы час. Вы можаце падставіць цытату ўручную ці скарыстаўшыся ботам.
  7. ↑ а б в Florent Ginhoux, Martin Guilliams Tissue-Resident Macrophage Ontogeny and Homeostasis // Immunity. — 2016-03-15. — В. 3. — Т. 44. — С. 439–449. — ISSN 1097-4180. — DOI:10.1016/j.immuni.2016.02.024 Архівавана з першакрыніцы 22 верасня 2016.
  8. ↑ а б PMID 26681456 (PubMed)
    Бібліяграфічнае апісанне з'явіцца аўтаматычна праз некаторы час. Вы можаце падставіць цытату ўручную ці скарыстаўшыся ботам.
  9. ↑ Peter J. Murray, Judith E. Allen, Subhra K. Biswas, Edward A. Fisher, Derek W. Gilroy Macrophage activation and polarization: nomenclature and experimental guidelines // Immunity. — 2014-07-17. — В. 1. — Т. 41. — С. 14–20. — ISSN 1097-4180. — DOI:10.1016/j.immuni.2014.06.008 Архівавана з першакрыніцы 21 верасня 2016.
  10. ↑ Fernando O. Martinez, Siamon Gordon The M1 and M2 paradigm of macrophage activation: time for reassessment // F1000prime Reports. — 2014-01-01. — Т. 6. — С. 13. — ISSN 2051-7599. — DOI:10.12703/P6-13 Архівавана з першакрыніцы 21 верасня 2016.
  11. ↑ Jia Xue, Susanne V. Schmidt, Jil Sander, Astrid Draffehn, Wolfgang Krebs Transcriptome-based network analysis reveals a spectrum model of human macrophage activation // Immunity. — 2014-02-20. — В. 2. — Т. 40. — С. 274–288. — ISSN 1097-4180. — DOI:10.1016/j.immuni.2014.01.006 Архівавана з першакрыніцы 28 чэрвеня 2017.
  12. ↑ Matthias Nahrendorf, Filip K. Swirski Abandoning M1/M2 for a Network Model of Macrophage Function // Circulation Research. — 2016-07-22. — В. 3. — Т. 119. — С. 414–417. — ISSN 1524-4571. — DOI:10.1161/CIRCRESAHA.116.309194 Архівавана з першакрыніцы 22 кастрычніка 2017.
  13. ↑ Alberto Mantovani, Paola Allavena The interaction of anticancer therapies with tumor-associated macrophages // The Journal of Experimental Medicine. — 2015-04-06. — В. 4. — Т. 212. — С. 435–445. — ISSN 1540-9538. — DOI:10.1084/jem.20150295 Архівавана з першакрыніцы 8 верасня 2018.
  14. ↑ Большая медицинская энциклопедия. Ван Фюрт Р. и др. Система мононуклеарных фагоцитов, новая классификация макрофагов, моноцитов и их клеток-предшественников, Бюлл. ВОЗ, т. 46, № 6, с. 814,. — 1973.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Макрафаг&oldid=4934103"