Марцірос Сяргеевіч Сар’ян

Марцірос Сяргеевіч Сар’ян
Марцірос Сяргеевіч Сар’ян
	арм.: Մարտիրոս Սարյան
Дата нараджэння	16 (28) лютага 1880
Месца нараджэння	Нахічэвань-на-Доне, Вобласць Войска Данскога, Расійская імперыя;
Дата смерці	5 мая 1972[…] (92 гады)
Месца смерці	Ерэван, Армянская ССР, СССР;
Месца пахавання	Q42794464?;
Грамадзянства	Расійская імперыя; СССР;
Дзеці	Ghazaros Saryan[d] і Sargis Saryan[d]
Род дзейнасці	мастак, палітык, ілюстратар
Жанр	партрэт, пейзаж, нацюрморт, графіка, ілюстрацыя і сцэнаграфія
Вучоба	Маскоўскае вучылішча жывапісу, скульптуры і дойлідства;
Уплыў на	Мінас Карапетавіч Авецісян і Gegham Asatryan[d]
Член у	Саюз мастакоў СССР;
Прэміі
Узнагароды	; ;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Марціро́с Сярге́евіч Сар'я́н (арм.: Մարտիրոս Սարյան; 1880 — 1972) — армянскі і савецкі маляр-пейзажыст, графік і тэатральны мастак^[3].

Акадэмік АМ СССР (1947). Народны мастак СССР (1960). Герой Сацыялістычнай Працы (1965). Лаўрэат Ленінскай (1961) і Сталінскай прэміі другой ступені (1941).

Творчасць Сар'яна згуляла вядучую ролю ў станаўленні нацыянальнай школы армянскага савецкага малярства.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Марцірос Сар'ян нарадзіўся 16 (28) лютага 1880 года ў патрыярхальнай армянскай сям'і ў горадзе Нахічэвань-на-Доне («Новы Нахічэвань», цяпер у межах Растова-на-Доне).

У 1895 году скончыў гарадское вучылішча. З 1897 па 1904 гады вучыўся ў Маскоўскім вучылішчы малярства, разьбярства і дойлідства, у тым ліку ў майстэрнях В. А. Сярова і К. А. Каровіна. У 1901—1904 гадах распачаў падарожжа на гістарычную радзіму, наведаўшы Лоаы, Шырак, Эчміядзін, Ахпат, Санаін, Ерэван і Севан.

Дом, дзе ў 1919-1921 гг. жыў М. С. Сар'ян.

У 1900-х гадах браў удзел у выставах мастацкіх аб'яднанняў «Блакітная ружа», «Саюз рускіх мастакоў», «Свет мастацтва», «Чатыры мастацтвы». Моцны ўплыў на стыль Сар'яна зрабіла малярства Поля Гагена і Анры Маціса.

З 1910 па 1913 гады здзейсніў шэраг падарожжаў у Турцыю, Егіпет і Іран. У 1915 годзе Сар'ян прыязджае ў Эчміядзін, каб дапамагаць уцекачам з Турэцкай Арменіі. У 1916 годзе прыязджае ў Тыфліс і жэніцца з Лусік Агаян, дачкой армянскага пісьменніка Г. Агаяна. Тады ж Сар'ян бярэ ўдзел у арганізацыі Таварыства армянскіх мастакоў і «Саюза армянскіх мастакоў». У тым жа годзе ён афармляе выдадзеную В. Брусавым «Анталогію армянскай паэзіі».

Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 года Сар'ян прыязджае з сям'ёй у Расію. У 1918—1919 гадах М. Сар'ян жыве з сям'ёй у Новай Нахічэвані. Мастак робіцца ініцыятарам стварэння і першым дырэктарам Армянскага краязнаўчага музея ў Растове-на-Доне. Супрацоўнічае з тэатрам «Тэатральная майстэрня».

У 1921 годзе па запрашэнні старшыні Савета народных камісараў Арменіі А. Мяснікяна пераязджае на жыхарства ў Арменію. З гэтых пор ён прысвячае жыццё выяве яе прыроды. У ліку яго прац у гэтыя гады — стварэнне герба Савецкай Арменіі і афармленне заслоны першага армянскага дзяржаўнага тэатра.

У 1926—1928 гадах мастак жыве і працуе ў Парыжы. Большая частка яго прац, выстаўленых у 1928 годзе ў парыжскай галерэі Жэрар, згарэла падчас пажару на караблі пры вяртанні на радзіму.

У 1930-х галоўнай тэмай Сар'яна застаецца прырода Арменіі. Мастак таксама піша шматлікія партрэты («Р. Н. Сіманаў»; «А. Ісаакян»; «Аўтапартрэт з палітрай») і яркія нацюрморты («Восеньскі нацюрморт»). Сар'ян працаваў таксама як кніжны графік («Армянскія народныя казкі», 1930, 1933, 1937) і як тэатральны мастак (дэкарацыі і касцюмы да оперы «Алмаст» А. Спендыярава ў Тэатры оперы і балета ім. Спендыярава, 1938—1939, Ерэван; «Адважны Назар» А. Сцепаняна, «Давыд бек» Тыграняна, «Філумена Мартурана» Э. Дэ Філіпа і інш.).

Марцірос Сар'ян згуляў важную ролю ў захаванні царквы Сурб Хач у родным яму Растове-на-Доне, калі ў савецкія гады ўстала пытанне пра яе знос.

Марцірос Сар'ян сканаў 5 мая 1972 у Ерэване. Пахаваны ў пантэоне парка ім. Камітаса.

Дэпутат ВС СССР 2—4-га скліканняў (1946—1958). Дэпутат ВС Армянскай ССР з 1959 года.

Зноскі

↑ ^а ^б ^в Сарьян Мартирос Сергеевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ Martiros Sergeevich Saryan
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>
↑ Театральная энциклопедия / П. А. Марков. — М.: Советская энциклопедия, 1965. — Т. 4 (Нежин — Сярев). — Слп. 1152

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Скварцова І. М. Сар'ян Мартырос Сяргеевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 188—189. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Марцірос Сяргеевіч Сар’ян на сайце «Героі краіны»

[_d390374521f84140-1] а ^б ^в Сарьян Мартирос Сергеевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[_05ffe824f0635483-2] Martiros Sergeevich Saryan
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>

[te4-3] Театральная энциклопедия / П. А. Марков. — М.: Советская энциклопедия, 1965. — Т. 4 (Нежин — Сярев). — Слп. 1152

[1]

[2]

[3]