Суніян

Суніян
грэч. Σούνιο(ν)
Мыс Суніян, панарама адкрываецца на Эгейскае мора
37°38′57″ пн. ш. 24°01′41″ у. д.
Акваторыя	Эгейскае мора
Краіна	Грэцыя
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Су́ніян (грэч. Σούνιον), таксама Суніа, Суній (грэч. Σούνιο) — мыс на паўднёвым ускрайку Атыкі; у наш час мае статус нацыянальнага парку.

Гісторыя

Суніян быў населены з глыбокай старажытнасці, і ўжо ў старажытнасці быў месцам свяшчэнным, цэнтрам двух культаў — Афіны і Пасейдона, якія вечна змагаліся за валоданне Атыкай. Мыс згадваецца ўжо ў «Адысеі» Гамера. Тэрыторыю насялялі рыбакі і земляробы, рэшткі іх каменных пабудоў захаваліся да нашых дзён. Больш за тое, у архаічную эпоху ўвесь невялікі паўвостраў быў акружаны суцэльнай крапасной сцяной даўжынёй да 500 метраў. Увогуле Суніян служыў усходнім фарпостам Афін, своеасаблівай велізарнай наглядальным вышкай з бачнасцю на тры бакі свету і на многія дзясяткі кіламетраў. Падчас Пелапанескай вайны, калі Спарце ўдалося перарэзаць сухапутныя камунікацыі паміж Афінамі і востравам Эўбея, Суніян пачаў адыгрываць стратэгічную ролю ў падвозе эўбейскага збожжа і абароне Лаўрыянсікіх сярэбраных руднікоў.

Археалагічныя знаходкі датуюцца пачынаючы з мяжы 4 і 3 тысячагоддзяў да н.э. З важных помнікаў першы — велізарны курас з Суніяна — мужчынская статуя вышынёй больш за тры метры, якая датуецца 7 стагоддзем да н.э. і ў наш час захоўваецца ў Афінскім археалагічным музеі. Усяго гэтых курасаў было, як мяркуюць, 17. Са скалы Суніян адкрываецца маляўнічы краявід. Паводле грэчаскай міфалогіі, менавіта з гэтай скалы кінуўся Эгей, калі ўбачыў карабель з чорнымі ветразямі (Тэсей хоць і перамог Мінатаўра на Крыце і вызваліў грэкаў ад жудаснай даніны, але забыўся змяніць ветразі).

Найбольшую цікавасць сярод аб’ектаў антычнага спадчыны ўяўляе храм Пасейдона. Таксама на мысе Суніян захаваліся сляды храма Афіны, пабудаванага таксама ў 5 стагоддзі да н.э. Паўсаній у сваім «Апісанні Элады» зблытаў два храмы, таму свяцілішчам Афіны доўга памылкова лічылі храм Пасейдона. Ён быў падобны на мікенскі мегарон, памер меў 15 на 19 метраў, быў пабудаваны, як і свяцілішча Пасейдона, з агрылезскага мармуру. Гэта быў храм іанічнага ордара. Ад яго застаўся толькі падмурак, разбіты ўшчэнт фрагмент даху і адна капітэль калоны.

Храм Пасейдона

Храм Пасейдона на мысе Суніян

Свяцілішча Пасейдона пабудавана на вяршыні скалы ў 490 да н.э. у год Марафонскай бітвы, а зруйнавана ў 480 да н.э. — у год Бітвы пры Фермапілах і спусташэння Атыкі. Вядома, што храм уяўляў сабой дарычны перыптар 6 на 13 калон.

Класічны храм Пасейдона, руіны якога захаваліся да нашых дзён, пабудаваны ў 440 да н.э. і быў дзеючым прынамсі да I стагоддзя нашай эры. Архітэктуру храма (таксама дарычны перыптар) прыпісваюць аўтару свяцілішча Гефеста ў Афінах і Немезіды ў Рамнунце. Памеры каланады — 13,47 на 31,12 метра. Калон 16, у адпаведнасці з архаічным стылем, а не дваццаць, як звычайна ў класічным мастацтве. Да нашага часу дайшло дзевяць калон перыстыля паўднёвага фасада, дзве з паўночнага фасада і адна з прытвору. Захаваліся рэшткі фрыза. Сюжэты ідэнтыфікуюцца як бітва кентаўраў з лапітамі, бітва Тэсея з быком, Гігантамахія — фігуры Афіны і гіганта Энкелада. Знойдзены і некалькі статуэтак, якія належалі да ўнутранага аздаблення храма. Акрамя ўласна храма, на месцы свяцілішча знаходзіліся дзве каланады, прапілеі і сцены.

Подпіс Байрана

Подпіс Байрана на калоне храма Пасейдона

На каланадзе сярод шматлікіх подпісаў еўрапейскіх падарожнікаў XIX стагоддзя захаваўся і подпіс лорда Байрана, які ён пакінуў падчас свайго Grand Tour па Еўропе. Суніяну Байран, адзін з першых філэлінаў, які цяпер шануецца як нацыянальны герой Грэцыі, прысвяціў некалькі радкоў паэмы «Дон Жуан»:

Да скал сунійскіх я прыйду

Аднойчы і, як лебедзь белы,

З журботнай песняй упаду

На бераг дзікі, апусцелы.

Спасылкі

• Большой энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона
• Реальный словарь классических древностей(недаступная спасылка)