Міжнароднае ваенна-тэхнічнае супрацоўніцтва Беларусі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Асноўны артыкул: Міжнароднае ваеннае супрацоўніцтва Рэспублікі Беларусь
Карта міжнароднага ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва Беларусі на 1996—2020 (паводле SIPRI).
     Рэспубліка Беларусь
     Ключавыя экспарцёры
     Іншыя вядомыя пакупнікі[К 1]
Рыскамі пазначаны дзяржавы, з якімі наладжаны кааперацыі ў галіне ВПК.
Сінім падкрэслены асноўныя пастаўшчыкі ўзбраенняў для Беларусі.

Міжнароднае ваенна-тэхнічнае супрацоўніцтва Беларусі — складовая частка ваеннага супрацоўніцтва Рэспублікі Беларусь з іншымі дзяржавамі, якая мае на ўвазе гандаль прадукцыяй ваеннага прызначэння, а таксама яе распрацоўку і вытворчасць[1].

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

У развіцці ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва Рэспублікі Беларусь з замежнымі краінамі дырэктар ТАА «БСЗТ—Новыя тэхналогіі» Алег Сільвановіч вылучыў тры этапы, якія характарызуюцца розным змястоўным напаўненнем і прыярытэтнымі напрамкамі, што выкарыстоўваліся для рэалізацыі адпаведных мерапрыемстваў арганізацыйна-кіраўнічымі формамі[2]:

  • Этап станаўлення (1991—2003);
  • Этап упарадкавання і стабілізацыі (2003—2018);
  • Этап інавацыйнага прарыву (з 2018 па цяперашні час).

Станаўленне[правіць | правіць зыходнік]

1990-я гады адрозніваліся беспрэцэдэнтнай інтэнсіўнасцю, насычанасцю знешнепалітычных кантактаў, двух- і шматбаковымі сустрэчамі і пагадненнямі кіраўніцтва новых незалежных дзяржаў[3][4][5][6]. Палажэнне былых савецкіх рэспублік характарызавалася адсутнасцю ўпаўнаважаных структур на дзяржаўным і міждзяржаўным узроўнях, стратай гаспадарчых сувязяў, абмежаванасцю свабодных рэсурсаў і сістэмным сацыяльна-эканамічным крызісам. Усе гэтыя фактары значна перашкаджалі рэалізацыі якіх-небудзь праектаў у ваенна-тэхнічнай сферы[2].

Для Беларусі сітуацыя ўскладнялася наяўнасцю ў краіне каля 120 прадпрыемстваў і арганізацый савецкага ВПК пры практычна поўнай адсутнасці вытворчасці ваеннай прадукцыі канчатковага прызначэння[7]. Існая ў БССР ваенная радыёэлектроніка, оптыка і оптаэлектроніка былі запатрабаваны на іншых абаронных прадпрыемствах Савецкага Саюзу, але з яго распадам Беларусь страціла рынкі збыту, што пагражала існаванню ВПК[2].

Урад краіны засяродзіўся на мерапрыемствах па ўтылізацыі частцы залішняга ўзбраення і лакальных пастаўках з пакінутых запасаў невялікіх партый ваеннай тэхнікі ў КНДР, Балгарыі, Венгрыі, Перу і Афрыку[2].

Аднак нягледзячы на складанасці пераходнага перыяду, этап станаўлення міжнароднага ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва Рэспубліка Беларусь прайшла з меншымі стратамі і больш значнымі дасягненнямі, чым большасць дзяржаў СНД, захаваўшы касцяк ВПК і ўсе створаныя перш канструктарскія бюро і навукова-даследчыя інстытуты[2].

Упарадкаванне і стабілізацыя[правіць | правіць зыходнік]

Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 30 снежня 2003 г. № 599 кантралюючыя і каардынуючыя функцыі ў дзейнасці ўсіх арганізацый ВПК краіны перададзены Дзяржаўнаму ваенна-прамысловаму камітэту, што дазволіла павялічыць эфектыўнасць і выніковасць работы ў ваенна-тэхнічнай сферы, надаўшы ёй належную сістэмнасць, упарадкаванасць і планавы характар[8].

Пачалася мадэрнізацыя раней распрацаваных узораў і даўно наяўных у распараджэнні Беларусі ўзбраенняў, стварэнне ўласных сродкаў і сістэм агнявога паражэння, ваеннай радыёэлектронікі, оптыкі, оптаэлектронікі, праграмных комплексаў для ваенных інфармацыйных сістэм і сістэм кіравання зброяй, паспяхова прадстаўленых на мностве спецыялізаваных міжнародных выстаў і салонаў з падпісаннем кантрактаў на пастаўку гэтых распрацовак за мяжу[2].

Былі замацаваны, развіты і прымножаны дасягненні беларускага ВПК савецкага перыяду, сітуацыя ў профільнай галіне стабілізавалася, што дазволіла адначасова прыцягнуць перспектыўныя навуковыя і кіраўніцкія кадры, актывізаваць распрацоўку і ўкараненне інавацыйных тэхналогій на прадпрыемствах, у навукова-даследчых інстытутах і канструктарскіх бюро, пачаць экспарт адукацыйных і навуковых паслуг, а таксама істотна ўмацаваць і дыверсіфікаваць па рэгіёнах і напрамках эканамічны складнік міжнароднага ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва краіны ў выглядзе канкрэтных кантрактаў з новымі заказчыкамі, такімі як Кітай, Інданезія, Венесуэла, Азербайджан і Казахстан[9][10][11][12][13][14][15][16][17][18].

Інавацыйны прарыў[правіць | правіць зыходнік]

У лістападзе 2018 года прэзідэнт краіны А. Р. Лукашэнка на сустрэчы з кіраўніком Дзяржаўнага ваенна-прамысловага камітэта Р. А. Галоўчанка станоўча ацаніў вынікі папярэдняга перыяду працы, але і паставіў новыя задачы[19]. Дасягненне пазначаных кіраўніком дзяржавы арыенціраў уключала аператыўнае ўкаранення перспектыўных распрацовак навуковых школ і інстытутаў, максімальнай мабілізацыі кадравых, арганізацыйна-кіраўніцкіх, інфраструктурных рэсурсаў у мэтах прыцягнення дадатковых інвестыцыйных патокаў і актывізацыі ваенна-тэхнічнага ўзаемадзеяння на ўсіх узроўнях і ў розных фарматах. Асаблівасцю ж сітуацыі пасля 2018 года ў плане ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва з’яўляецца канчатковы пераход ад рэалізацыі запасаў узбраенняў савецкай эпохі да выпуску і пастаўкі заказчыкам якасна новай прадукцыі, які апынуўся магчымым пасля пачатку распрацоўкі замест разрозненых сродкаў ужо паўнавартасных сістэм узбраення[2].

Выпуск некаторых відаў новай ваеннай прадукцыі некалькі стрымліваецца абмежаванасцю свабодных фінансавых рэсурсаў і шэрагам тэхнічных праблем. Як адзначыў А. В. Сільвановіч, пры гэтым больш інтэнсіўнае дыпламатычнае забеспячэнне развіцця ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва Рэспублікі Беларусь з замежнымі дзяржавамі (у тым ліку за кошт больш актыўнай ролі ў працэсе на ўсіх стадыях дыпламатычных прадстаўніцтваў беларускай дзяржавы, пашырэння з іх дапамогай прысутнасці беларускіх вытворцаў і навукова-даследчых арганізацый у сусветнай інфармацыйнай прасторы, ініцыявання і прасоўвання сумесных праектаў у названай сферы і інш.) дазволіць надаць дадатковы імпульс адпаведным мерапрыемствам, умацаваўшы стабільнасць і прадказальнасць міжнародных адносін, бяспеку ў Еўропе і іншых рэгіёнах[2].

Гандаль узбраеннямі[правіць | правіць зыходнік]

Імпарт[правіць | правіць зыходнік]

Імпарт узбраенняў за 2016—2020 гады паводле SIPRI.

Расійская Федэрацыя з’яўляецца асноўным пастаўшчыком зброі і ваеннай тэхнікі для беларускай арміі. Сярод паставак, напрыклад, знішчальнікі Су-30СМ, навучальныя самалёты Як-130, верталёты Мі-8МТВ-5, сістэмы СПА «Тор» і «Праціўнік-ГЕ», танкі Т-72Б3, бронетранспарцёры БТР-80А снайперскія вінтоўкі МЦ-116М і многія іншыя віды ўзбраення, распрацаваныя ў СССР і сучаснай Расіі. Пастаўкі ўзбраенняў вядуцца на падставе дагавора «Аб узаемных пастаўках прадукцыі ваеннага, падвойнага і грамадзянскага прызначэння ва ўмовах пагрозы агрэсіі або вайны», падпісаным у снежні 2009[20]. Другім па значнасці імпарцёрам стаў Кітай, які прадаставіў бронеаўтамабілі Dajiang CS/VN3 і Dongfeng Mengshi EQ2050F.

940 расійскіх прадпрыемстваў у рамках вытворчай кааперацыі пастаўляюць 67 прадпрыемствам ВПК Беларусі каля 4000 найменняў прадукцыі[21].

Па даных ваеннага аналітыка Аляксандра Алесіна, на 2017 год больш за 98% узбраенні ў беларускай арміі — савецкага і расійскага паходжання, і аўтарскі нагляд за яе эксплуатацыяй ажыццяўляюць расійскія распрацоўшчыкі — правапераемнікі савецкіх. І хоць практычна ўвесь бягучы рамонт, сэрвіс і многія віды мадэрнізацыі для УС Беларусі і для трэціх краін выконваюць мясцовыя прадпрыемствы, яны павінны атрымліваць дазволы распрацоўшчыкаў з Расіі[22].

У верасні 2021 года Мінск пагадзіўся з Масквой пералік расійскага ўзбраення, якое Беларусь закупіць у Расіі да 2025 года, больш чым на $1 млрд. Па словах беларускага прэзідэнта Аляксандра Лукашэнкі, гаворка вялася пра дзясяткі самалётаў і верталётаў, ЗРК «Тор-М2», а таксама пра пастаўкі сістэм СПА С-400[23].

Экспарт[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Экспарт ваеннай прадукцыі Беларусі
Экспарт узбраенняў за 2004—2018 гады паводле Дзяржваенпрамкама. У графіку пазначаны толькі тыя гады, па якім была апублікаваная інфармацыя.
Экспарт узбраенняў па асобных гадах і часовых адрэзках паводле SIPRI.

У рэгістры ААН па звычайных узбраеннях Беларусь фігуруе яшчэ з 1990-х гадоў. Ад СССР краіна атрымала велізарны запас узбраенняў, які цяпер яна была не ў сілах утрымліваць. У той жа час рэспубліка востра мела патрэбу ў фінансах, што планавалася часткова вырашыць распродажам ваеннай маёмасці. Найбольш прадуктыўным з пункту гледжання велічыні атрыманай выручкі для беларускіх прадаўцоў зброі быў перыяд з 1992-га па 2001 год, якія не адсочваліся статыстыкай ААН. Па падліках даследчай службы Кангрэса ЗША, толькі за 1998—2001 гг. Рэспубліка Беларусь прадала зброі на 1 млрд. долараў і заняла тады па гэтым паказчыку 11-е месца ў свеце[24].

У 2016 годзе экспарт прадукцыі ваеннага прызначэння ажыццяўляўся ў 60 краін, у 2017 — у 69 краін, а ў 2018 годзе — у 76 краін свету, што складае 110% у адносінах да 2017 года. Тады пастаўкі склалі прыкладна адзін мільярд долараў[25]. Паводле звестак Стакгольмскага інстытута даследаванняў праблем міру (SIPRI), за 2016—2020 гады краіна заняла 19 месца ў спісе сусветных экспарцёраў зброі з аб’ёмам паставак 0,3% ад сусветнага. У параўнанні з узроўнем 2011—2015 гадоў, калі Беларусь займала 18-ю пазіцыю ў шведскім рэйтынгу, ён знізіўся на 34%[26]. Аснову экспарту склалі сістэмы РЭБ і СПА і камплектуючыя да ваеннай тэхнікі[27][28][29].

Паводле даных Дзяржваенпрамкама, аб’ём экспарту тавараў і паслуг ваенна-прамысловага комплексу ў 2010-х значна вырас у параўнанні з папярэднім перыядам: з 2004 па 2018 гады паказчыкі знешніх продажаў павялічыліся ў 7 разоў (з 143,8 млн. долараў ЗША да 1 млрд. 49 млн.). На той момант больш за 70% прадукцыі беларускай абаронкі сыходзіла на знешні рынак[30].

Галоўным пакупніком стала Расія. У 2018 годзе тавараабарот Мінска і Масквы ў ваеннай сферы склаў 600 мільёнаў долараў, а экспарт з краіны перавысіў расійскі імпарт[31]. Буйныя партыі ажыццяўляліся ў Азербайджан, Судан, М’янму, Анголу, Нігерыю і В’етнам[32][33]. Сярод ключавых пакупнікоў ёсць таксама Казахстан, Кітай, Лаос, Інданезія, Бангладэш, Індыя, ААЭ і Уганда[34]. Такія краіны як Сербія, Балгарыя і Славакія рэгулярна закупляюць беларускія боепрыпасы[35].

Кааперацыі[правіць | правіць зыходнік]

У пачатку 2000-х беларускі 140-ы рамонтны завод разам са славацкімі прадпрыемствамі «Метапол» і «ZTS Dubnica» распрацаваў мадыфікацыі БТР-70 і БМП-1 — Кобра-К і Кобра-С[36].

Пазней украінскім канструктарскім бюро «Луч» сумесна з УП «Тэтраэдр» быў створаны ЗРК Т38 «Стылет»[37], з ААТ «Пеленг» — СТРК «Шэршань» (таксама ўдзельнічала беларускае ЗАТ «SRP»)[38] і «Скіф»[39].

Дзякуючы кітайскай падтрымцы Беларусь пачала асвойваць поўны цыкл вытворчасці рэактыўных сістэм залпавага агню, у прыватнасці, пры садзейнічанні Кітая распрацоўваўся комплекс «Паланэз». Першапачатковы аб’ём лакалізацыі вытворчасці складаў каля 30 адсоткаў. Выкарыстоўваная комплексам ракета A200 і значная частка электронікі-кітайскага паходжання. Беларускае паходжання ў комплексе толькі шасі[40].

У той жа час, згодна з вайсковым падзелам партала Sohu, Рэспубліка Беларусь спрыяла развіццю ў КНР айчынных шасі для рухомых грунтавых ракетных комплексаў (РГРК), напрыклад, розных мадыфікацыях кітайскіх комплексаў «Дунфэн». Завод па вытворчасці шасі, прыдатных для кітайскага боку, знаходзіўся ў Беларусі, якая атрымала ў спадчыну ад СССР разам з тым тэхналогіі стварэння мабільных пускавых установак. Прычым такіх тэхналогій пэўны час не было нават у Расіі, што падштурхнула Пекін выкарыстоўваць беларускія платформы. Кітай імпартаваў неабходныя тэхналогіі, тым самым лёгка вырашыўшы свае праблемы ў сферы РГРК[41].

Расійскі ВПК супрацоўнічае са 120-ю беларускімі заводамі і канструктарскімі бюро па 1600 відах ваенна-тэхнічнай прадукцыі. Супрацоўніцтва менавіта ў ваеннай сферы лічыцца найбольш паспяховым напрамкам узаемадзеяння дзвюх краін. Адным з паспяховых прыкладаў кааперацыі з’яўляецца мадыфікаваная версія ЗРК «Бук» — «Бук-М2» на базе колавага шасі Мінскага завода колавых цягачоў. Раней гэтыя ж шасі выкарыстоўваліся пры мадэрнізацыі расейскіх ЗРК «Тор»[20].

Рамонтныя паслугі[правіць | правіць зыходнік]

За 2008—2021 гады замежная вайсковая тэхніка праходзіла рамонт і мадэрнізацыю на чатырох беларускіх прадпрыемствах: 140-ы рамонтны завод (Барысаў), 558-ы авіяцыйны рамонтны завод (Баранавічы), «ОКБ ТСП» і «Тэтраэдр» (абодва Мінск).

Перыяд Краіна Тэхніка Колькасць Прадпрыемства
2008—2011[42]  Азербайджан С-125M «Печора» і 9K33M3 «Асa-AKM» 9 шт. «Печора» і невядомая колькасць «Аса-АКМ» «Тэтраэдр»
2009[43].  Уганда Т-55 1 шт. 140-ы РЗ
2013[42]  Азербайджан Бук-МБ невядома «ОКБ ТСП»
2014[44]  Ірак Су-30К 6 шт. 558-ы АРЗ
2017[43]  Уганда Т-72 2 шт. 140-ы РЗ
май 2019[43]  Ангола Су-30К 12 шт. 558-ы АРЗ
2018[45]  ДР Конга Су-25 невядома 558-ы АРЗ
кастрычнік 2019[43][46]  В’етнам
 Бангладэш		 Су-27УБК
МіГ-29		 1 шт.
1 шт.		 558-ы АРЗ
кастрычнік 2019—лета 2020[47]  Балгарыя Су-25 8 шт. 558-ы АРЗ
2019—2021[46]  Сербія МіГ-29 4 шт. 558-ы АРЗ

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

Каментарыі

  1. ↑ За перыяд 1996—2020 гадоў, па дадзеных SIPRI, пастаўкі ажыццёўлены ў парадку 76 дзяржаў. На карце пазначаныя толькі тыя, якія непасрэдна назваў інстытут і крыніцы, якія на яго спасылаюцца.

Крыніцы

  1. ↑ Міжнароднае ваеннае супрацоўніцтва на афіцыйным сайце Мінабароны РБ Архівавана 24 снежня 2021.
  2. ↑ а б в г д е ё ж Сильванович О. В. Международное военно-техническое сотрудничество Беларуси: современное состояние и перспективы Архівавана 25 снежня 2021. // Журнал международного права и международных отношений : журнал. — Международное общественное объединение по научно-исследовательским и информационно-образовательным программам "Развитие", 2019. — № № 1-2..
  3. ↑ Бабаджанов, А. Я. Военно-политическое сотрудничество постсоветских государств. Проблема сочетаемости национальных подходов / А. Я. Бабаджанов. — М.: Аспект Пресс, 2014. — 256 с.
  4. ↑ Бельянинов, А. Ю. Военно-техническое сотрудничество России с иностранными государствами: настоящее и будущее / А. И. Бельянинов. — М.: Граница, 2003. — 236 c.
  5. ↑ Хоменко, Н. А. Российский экспорт вооружений: проблемы и перспективы / Н. А. Хоменко. — М.: РНФ, 1996. — 67 с.
  6. ↑ Шишков, Ю. В. Интеграционные процессы на пороге XXI века: почему не интегрируются страны СНГ / Ю. В. Шишков. — М.: НП III тысячелетие, 2001. — 478 c.
  7. ↑ Зверев, Ю. «Полонезы», беспилотники и роботы: секрет успеха белорусского ВПК / Ю. Зверев [Электронный ресурс] // Евразия. Эксперт. — 16.10.2017. — Режим доступа: http://www.eurasia.expert/polonezy-bespilotniki-i-roboty-sekret-uspekha-belorusskogo-vpk/ — Дата доступа: 01.02.2019.
  8. ↑ О создании Государственного военно-промышленного комитета Республики Беларусь: Указ Президента Респ. Беларусь от 30 дек. 2003 г. № 599 [Электронный ресурс] // КонсультантПлюс: Беларусь / ООО «ЮрСпектр», Нац. центр правовой информ. Респ. Беларусь. — Минск, 2019.
  9. ↑ Верхов, С. Стратегическое партнерство Беларуси и Казахстана / С. Верхов // ВПК. Беларусь. — 2013. — № 4. — С. 88—95.
  10. ↑ Головченко, Р. Интеграция, кооперация, модернизация: особенности военно-технического сотрудничества Республики Беларусь с иностранными государствами / Р. Головченко // ВПК. Беларусь. — 2011. — № 2. — С. 2—9.
  11. ↑ Леонович, А. Н. Направления развития военно-технического сотрудничества (ВТС) Республики Беларусь / А. Н. Леонович // Проблемы теории и практики формирования белорусской экономической модели (к 120-летию со дня рождения В. В. Куйбышева): сб. материалов Междунар. науч.-практ. конф., Минск, 30 мая 2008 г. — Минск, 2008. — С. 581—582.
  12. ↑ Леонович, А. Н. Рост экспорта вооружения и военной техники в начале XXI века / А. Н. Леонович // Экономика Республики Беларусь в интеграционных процессах: тенденции, проблемы и перспективы: сб. материалов Междунар. науч.-практ. конф., Минск, 19—20 апр. 2012 г. — Минск, 2012. — С. 266—269.
  13. ↑ Леонов, С. И. Военно-техническое сотрудничество Республики Беларусь с Российской Федерацией / С. И. Леонов // Актуальные проблемы социально-гуманитарного знания в контексте обеспечения национальной безопасности: материалы V Междунар. науч.-практ. конф., Минск, 13—14 апр. 2017 г. В 4 ч. Ч. 2. — Минск: Воен. акад. Респ. Беларусь. — С. 136—139.
  14. ↑ Михайлевский, Е. Перспективное сотрудничество: Венесуэла — окно в Латинскую Америку для белорусского ВПК / Е. Михайлевский // ВПК. Беларусь. — 2012. — № 3. — С. 56—65.
  15. ↑ Михайлов, В. Китай и Беларусь уважают историю, дорожат миром и обращают взгляд в будущее: успех всестороннего стратегического партнерства Минска и Пекина / В. Михайлов // Там же. — 2015. — № 2. — С. 6—15.
  16. ↑ Чичилов, С. Беларусь и Туркменистан — стратегические партнеры в Центральной Азии / С. Чичилов, В. Михайлов // ВПК. Беларусь. — 2015. — № 1. — С. 88—95.
  17. ↑ Шишков, Ю. В. Интеграционные процессы на пороге XXI века: почему не интегрируются страны СНГ / Ю. В. Шишков. — М.: НП III тысячелетие, 2001. — 478 c.
  18. ↑ Шкадаревич, А. П. Геополитика сквозь призму оптики: Беларусь продолжает завоевывать рынок сложной и наукоемкой оптико-электронной техники / А. П. Шкадаревич // ВПК. Беларусь. — 2013. — № 3. — С. 50—55.
  19. ↑ Доклад Председателя Государственного военно-промышленного комитета Романа Головченко [Электронный ресурс] // Официальный Интернет-портал Президента Республики Беларусь. — 12.11.2018. — Режим доступа: [1]. — Дата доступа: 12.11.2018.
  20. ↑ а б Володькин А. А. Вооруженные силы Беларуси: внутреннее развитие и международное взаимодействие // Белорусский ежегодник : журнал. — Сайт экспертного сообщества Беларуси «Наше мнение», 2011.
  21. ↑ Юрий Зверев. Военно-техническое сотрудничество России и Беларуси: перспективы и риски // Евразия Эксперт, 1 ноября 2017
  22. ↑ Сотрудничество Беларуси и России в сфере ВПК: партнеры или конкуренты?
  23. ↑ На $1 млрд: какое оружие Белоруссия намерена закупить у России
  24. ↑ Торговля оружием и будущее Белоруссии
  25. ↑ Беларусь в 2018 году продала оружия более чем на миллиард долларов // Sputnik, 7 февраля 2019
  26. ↑ SIPRI: Беларусь на 19 месте по продажам оружия в мире Архівавана 26 верасня 2021. // Thinktanks.by, 16 марта 2021.
  27. ↑ Беларусь вошла в список крупнейших мировых экспортеров оружия Архівавана 9 лютага 2020. // TUT.BY, 21 февраля 2017
  28. ↑ Белорусские системы РЭБ {поставленные из ОАЭ} выводят из строя турецкие дроны над Ливией // Aviapro, 27 июня 2020
  29. ↑ Посадить американский беспилотник Ирану помогли белорусские технологии? Архівавана 28 сакавіка 2019. (15 декабря 2011)
  30. ↑ СОТРУДНИЧЕСТВО Архівавана 19 снежня 2021.
  31. ↑ Белорусский экспорт вооружений растет: главный покупатель — Россия Архівавана 25 верасня 2021. (14 марта 2019)
  32. ↑ Беларусь вошла в топ-20 мировых экспортеров оружия(недаступная спасылка) // Комсомольская правда, 1 февраля 2018
  33. ↑ Торговля оружием и будущее Беларуси (5 марта 2011)
  34. ↑ Оружие не берут. Из-за чего Лукашенко согласился на интеграцию с Россией Архівавана 4 лютага 2022.
  35. ↑ «Полонезы» для Баку, «Кайманы» для Африки. Что производит и с кем торгует оборонка Беларуси
  36. ↑ Кобра-К и Кобра -С - 140 Ремонтный завод Архівавана 26 верасня 2021.
  37. ↑ Зенитный ракетный комплекс Т38 "Стилет"
  38. ↑ Противотанковый ракетный комплекс (ПТРК) "Шершень"
  39. ↑ Украина рассчитывает на увеличение экспортных поставок ПТРК «Скиф» // ЦАМТО от 15 декабря 2010
  40. ↑ Кредиты, оружие, Шелковый путь.
  41. ↑ Sohu: С Технологиями ПГРК Китаю Помогла Беларусь Архівавана 7 снежня 2021.
  42. ↑ а б Беларусь продала Азербайджану «оружие победы» Архівавана 4 лютага 2022.
  43. ↑ а б в г В какие страны Беларусь поставляет оружие?
  44. ↑ Беларусь отремонтировала истребители для воюющего Ирака Архівавана 31 кастрычніка 2020.
  45. ↑ Ремонт и модернизация штурмовиков Су-25 ДРК в Барановичах
  46. ↑ а б Бангладеш отправила собственные МиГ-29 на ремонт в Беларусь
  47. ↑ В Беларусь для проведения ремонта доставлены 8 штурмовиков Су-25 ВВС Болгарии

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Сильванович О. В. Международное военно-техническое сотрудничество Беларуси: современное состояние и перспективы Архівавана 25 снежня 2021. // Журнал международного права и международных отношений : журнал. — Международное общественное объединение по научно-исследовательским и информационно-образовательным программам "Развитие", 2019. — № № 1-2.
  • Головченко, Р. Интеграция, кооперация, модернизация: особенности военно-технического сотрудничества Республики Беларусь с иностранными государствами / Р. Головченко // ВПК. Беларусь. — 2011. — № 2. — С. 2—9.
  • Леонович, А. Н. Направления развития военно-технического сотрудничества (ВТС) Республики Беларусь / А. Н. Леонович // Проблемы теории и практики формирования белорусской экономической модели (к 120-летию со дня рождения В. В. Куйбышева): сб. материалов Междунар. науч.-практ. конф., Минск, 30 мая 2008 г. — Минск, 2008. — С. 581—582.
  • Шкадаревич, А. П. Геополитика сквозь призму оптики: Беларусь продолжает завоевывать рынок сложной и наукоемкой оптико-электронной техники / А. П. Шкадаревич // ВПК. Беларусь. — 2013. — № 3. — С. 50—55.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Міжнароднае_ваенна-тэхнічнае_супрацоўніцтва_Беларусі&oldid=4626369"