Міжнародныя стандарты фінансавай справаздачнасці

Міжнародныя стандарты фінансавай справаздачнасці, МСФС (англ.: International Financial Reporting Standards, IFRS) — набор дакументаў (стандартаў і інтэрпрэтацый), якія рэгламентуюць правілы складання фінансавай справаздачнасці, неабходнай знешнім карыстальнікам для прыняцця імі эканамічных рашэнняў у дачыненні да прадпрыемства.

Гісторыя

З мэтай паляпшэння і збліжэння выкарыстання фінансавай справаздачнасці на міжнародным узроўні ў 1973 годзе грамадскія бухгалтарскія і аўдытарскія арганізацыі шэрагу краін стварылі міжнародную прафесійную няўрадавую арганізацыю — Камітэт па Міжнародных стандартах фінансавай справаздачнасці (КМСФС) (International Accounting Standards Committee, IASC)>.

З 1981 года КМСФС быў цалкам аўтаномным ва ўкараненні міжнародных стандартаў фінансавай справаздачнасці і ў пытаннях абмеркавання дакументаў, якія тычацца міжнароднага ўліку. З 2005 года, на падставе рашэння Еўрапейскай камісіі ад 2002 года, усе кампаніі, чые акцыі каціруюцца на біржах Еўропы, рыхтуюць кансалідаваную справаздачнасць па МСФС. У рамках рэарганізацыі ў красавіку 2001 года Савет па Міжнародных стандартах фінансавай справаздачнасці (СМСФС) замяніў КМСФС. З 1973 па 2001 год стандарты распрацоўваў КМСФС і выпускаў іх пад назвай International Accounting Standards (IAS), а з 2001 года СМСФС выпускае зноў ствараемыя стандарты пад назвай International Financial Reporting Standards (IFRS).

У верасні 2002 года адбылося Норвалкскае пагадненне, у рамках якога СМСФC і Савет па стандартах уліку ЗША прынялі мемарандум пра канвергенцыю МСФС і US GAAP і з 2009 года знята патрабаванне пра узгадненну справаздачнасці па МСФС з US GAAP.

Мэты стандартаў

Мэта стандартаў фінансавай справаздачнасці — скараціць адрозненні і выбар трактоўкі ў падаванні фінансавай справаздачнасці, палепшыць якасць і супастаўнасць інфармацыі, уніфікацыя стандартаў. Адзіныя стандарты дазваляюць ацэньваць і параўноўваць вынікі дзейнасці розных кампаній, у тым ліку на міжнародным узроўні, больш эфектыўна.

МСФС, у адрозненне ад некаторых нацыянальных правілаў складання справаздачнасці, ўяўляюць сабой стандарты, заснаваныя на прынцыпах, а не на жорстка прапісаных правілах. Мэта складаецца ў тым, каб у любой практычнай сітуацыі складальнікі маглі прытрымлівацца духу прынцыпаў, а не спрабаваць знайсці шчыліны ў выразна прапісаных правілах, якія дазволілі б абыйсці якія-небудзь базавыя палажэнні. У дакуменце «Канцэптуальныя асновы фінансавай справаздачнасці» замацаваны ўсе базавыя прынцыпы МСФС, уключаючы прынцып налічэння, прынцып бесперапыннасці дзейнасці, прынцып асцярожнасці і дарэчнасць.

Працэдура распрацоўкі МСФС

Працэс распрацоўкі міжнародных стандартаў фінансавай справаздачнасці:

1. Кансультацыйная група ўяўляе праблему ўліку на сваім пасяджэнні, прааналізаваўшы яе і даўшы ацэнку прымянення Канцэптуальных асноў фінансавай справаздачнасці;
2. Праводзіцца вывучэнне нацыянальных патрабаванняў і практыкі бухгалтарскага ўліку, абмен думкамі з нацыянальнымі органамі, якія ўстанаўліваюць стандарты;
3. Кансультацыі з Папячыцелямі Фонду і Кансультатыўным саветам па МСФС пра ўключэнне дадзенай тэмы ў парадак дня СМСФС;
4. Стварэнне рабочай групы для кансультацыйнай падтрымкі СМСФС;
5. Публікацыя «Дыскусійнага дакумента» для ўсеагульнага абмеркавання;
6. Публікацыя «Праекта стандарту» для ўсеагульнага абмеркавання;
7. Публікацыя «Падставы для прыняцця рашэння» і пазіцыі членаў СМСФС, не згодных з палажэннямі праекта стандарту;
8. Разгляд каментароў, атрыманых у зацверджаны перыяд;
9. Публічныя слуханні і тэставанне дастасавальнасці стандарту;
10. Зацвярджэнне стандарту не менш 9 галасамі членаў СМСФС;
11. Публікацыя стандарту разам з падставамі для прыняцця рашэнняў.

Іерархія МСФС

У парадку змяншэння важнасці існуе іерархія стандартаў:

• МСФС (IFRS) і (IAS), уключаючы ўсе прыкладанні, якія з’яўляюцца часткай стандарту;
• Інтэрпрэтацыі КІМФС (IFRIC) і ПКІ (SIC);
• Прыкладанні да МСФС, якія не з’яўляюцца часткай стандарту;
• Рэкамендацыі па ўкараненні, выпушчаныя СМСФС.

Прымяненне ў розных краінах

Еўропа

Міжнародныя стандарты фінансавай справаздачнасці прыняты як абавязковыя ў некалькіх краінах Еўропы. У большасці краін Еўропы справаздачнасць у адпаведнасці з МСФС абавязаны падрыхтоўваць кампаніі, чые каштоўныя паперы звяртаюцца на біржы.

ЗША

У ЗША, дзе цяпер прымяняюцца ўласныя стандарты бухгалтарскага ўліку US GAAP, у жніўні 2008 года Камісіяй па каштоўных паперах і біржах быў прэзентаваны папярэдні план пераходу на МСФС і адмовы ад GAAP. Аднак у лютым 2011 года SEC выпусціла чарговы дакумент, які змяшчае рашэнне адкласці ўкараненне IFRS ў амерыканскую справаздачнасць. Паколькі IFRS з’яўляецца кансенсусам нацыянальных бухулікаў, яго якасць, па некаторых ацэнках, горш, чым у US GAAP. Адной з ключавых неадольных супярэчнасцяў з’яўляецца праблема netting/offsetting па фінансавых інструментаў у балансе. Улетку 2013 года старшыня SEC змяніўся на больш лаяльнага да IFRS, былога партнёра Big4, — пры ім актывізавалася праца па сыходнасці стандартаў US GAAP і IFRS.

Спіс дзеючых у цяперашні час стандартаў

IFRS

• IFRS 1 Першае прымяненне Міжнародных стандартаў фінансавай справаздачнасці (First Time Application of International Financial Reporting Standards)
• IFRS 2 Плацёж, заснаваны на акцыях (Share-Based Payments)
• IFRS 3 Аб’яднання бізнесу (Business Combinations)
• IFRS 4 Дагаворы страхавання (Insurance Contracts)
• IFRS 5 Доўгатэрміновыя актывы, прызначаныя для продажу, і спыненая дзейнасці (Non-current Assets Held for Sale and Discontinued Operations)
• IFRS 6 Разведка і ацэнка запасаў карысных выкапняў (Exploration for and Evaluation of Mineral Resources)
• IFRS 7 Фінансавыя інструменты: раскрыццё інфармацыі (Financial Instruments: Disclosures)
• IFRS 8 Аперацыйныя сегменты (Operating segments)
• IFRS 9 Фінансавыя інструменты (Financial Instruments)
• IFRS 10 Кансалідаваная фінансавая справаздачнасць (Consolidated Financial Statements)
• IFRS 11 Сумесная дзейнасць (Joint Arrangements)
• IFRS 12 Раскрыццё інфармацыі пра удзел у іншых прадпрыемствах (Disclosure of Interests in Other Entities)
• IFRS 13 Ацэнка справядлівага кошту (Fair Value Measurement)
• IFRS 14 Рахункі адкладзеных тарыфных карэкціровак (Regulatory Deferral Accounts)
• IFRS 15 Выручка па дагаворах з пакупнікамі (Revenue from Contracts with Customers)
• IFRS 16 Арэнда (Leases)
• IFRS 17 Дагаворы страхавання (Insurance Contracts)
• IFRS for SMEs МСФС для малых і сярэдніх прадпрыемстваў

IAS

• IAS 1 Прадстаўленне фінансавай справаздачнасці (Presentation of Financial Statement)
• IAS 2 Запасы (Inventories)
• IAS 7 Справаздачы пра перамяшчэнне грашовых сродкаў (Statement of Cash Flows)
• IAS 8 Уліковая палітыка, змяненні ў бухгалтарскіх ацэнках і памылкі (Accounting Policies, Changes in Accouting Estimates and Errors)
• IAS 10 Падзеі пасля заканчэння справаздачнага перыяду (Events After the Reporting Period)
• IAS 12 Падаткі на прыбытак (Income Taxes)
• IAS 16 Асноўныя сродкі (Property, Plant and Equipment)
• IAS 17 Арэнда (Leases)
• IAS 19 Узнагароджанні работнікам (Employee Benefits)
• IAS 20 Улік дзяржаўных субсідый і раскрыццё інфармацыі пра дзяржаўную дапамогу (Accounting for Goverments Grants and Disclosure of Goverment Assistance)
• IAS 21 Уплыў змяненняў абменных курсаў валют (The Effects of Changing in Foreign Exchange Rates)
• IAS 23 Выдаткі па пазыках (Borrowing Costs)
• IAS 24 Раскрыццё інфармацыі пра звязаныя бакі (Related Party Disclosures)
• IAS 26 Улік і справаздачнасць па пенсійных планах (Accounting and Reporting by Retirement Benefit Plans)
• IAS 27 Асобная фінансавая справаздачнасць (Separate Financial Statements)
• IAS 28 Інвестыцыі ў асацыяваныя і сумесныя прадпрыемствы (Investments in Associates and Joint Ventures)
• IAS 29 Фінансавая справаздачнасць у гіперінфляцыйнай эканоміцы (Financial Reporting in Hyperinflationary Economies)
• IAS 32 Фінансавыя інструменты: прадстаўленне інфармацыі (Financial Instruments: Presentation)
• IAS 33 Прыбытак на акцыю (Earnings per Share)
• IAS 34 Прамежкавая фінансавая справаздачнасць (Interim Financial Reporting)
• IAS 36 Абясцэненне актываў (Impairment of Assets)
• IAS 37 Рэзервы, умоўныя абавязацельствы і ўмоўныя актывы (Provisions, Contingent Liabilities and Contingent Assets)
• IAS 38 Нематэрыяльныя актывы (Intangible Assets)
• IAS 39 Фінансавыя інструменты: прызнанне і вымярэнне (Financial Instruments: Recognition and Measurement)
• IAS 40 Інвестыцыйная маёмасць (Investment Property)
• IAS 41 Сельская гаспадарка (Agriculture)

IFRIC

Акрамя стандартаў, абавязковымі для прымянення з’яўляюцца тлумачэнні, якія раскрываюць тое ці іншае пытанне прымянення стандартаў:

• IFRIC 1 Змены ў існуючых абавязацельствах па вываду аб’ектаў з эксплуатацыі, аднаўленню прыродных рэсурсаў і іншых аналагічных абавязацельствах (Changes in Existing Decommissioning, Restoration and Similar Liabilities)
• IFRIC 2 Долі ўдзелу ў кааператывах і падобныя фінансавыя інструменты (Members' Shares in Co-operative Entities and Similar Instruments)
• IFRIC 5 Правы, звязаныя з удзелам у фондах фінансавання вываду аб’ектаў з эксплуатацыі, аднаўлення навакольнага асяроддзя і экалагічнай рэабілітацыі (Rights to Interests arising from Decommissioning, Restoration and Environmental Rehabilitation Funds)
• IFRIC 6 Абавязанні, што ўзнікаюць у сувязі з дзейнасцю на спецыфічным рынку — адпрацаванае электрычнае і электроннае абсталяванне (Liabilities arising from Participating in a Specific Market — Waste Electrical and Electronic Equipment)
• IFRIC 7 Прымяненне падыходу, які патрабуе пераліку фінансавай справаздачнасці ў адпаведнасці з IAS 29 Фінансавая справаздачнасць ва ўмовах гіперінфляцыі (Applying the Restatement Approach under IAS 29 Financial Reporting in Hyperinflationary Economies)
• IFRIC 10 Прамежкавая фінансавая справаздачнасць і абясцэненне (Interim Financial Reporting and Impairment)
• IFRIC 12 Дагаворы канцэсіі па прадастаўленні паслуг (Service Concession Arrangements)
• IFRIC 14 IAS 19 — Лімітавая велічыня актыву пенсійнага плана з усталяванымі выплатамі, мінімальныя патрабаванні да фінансавання і іх ўзаемасувязь (IAS 19 — The Limit on a Defined Benefit Asset, Minimum Funding Requirements and their Interaction)
• IFRIC 16 Хэджаванне чыстай інвестыцыі ў замежнае падраздзяленне (Hedges of a Net Investment in a Foreign Operation)
• IFRIC 17 Размеркавання акцыянерам ў неграшовай форме (Distributions of Non-Cash Assets to Owners)
• IFRIC 19 Пагашэнне фінансавых абавязанняў долевымі інструмантамі (Extinguishing Financial Liabilities with Equity Instruments)
• IFRIC 20 Выдаткі на раскрыўныя працы на этапе эксплуатацыі распрацоўванага адкрытым метадам радовішча (Stripping Costs in the Production Phase of a Surface Mine)
• IFRIC 21 Абавязковыя плацяжы (Levies)
• SIC 7 Увядзенне еўра (Introduction of the Euro)
• SIC 10 Дзяржаўная дапамога: адсутнасць канкрэтнай сувязі з аперацыйнай дзейнасцю (Government Assistance — No Specific Relation to Operating Activities)
• SIC 25 Падаткі на прыбытак —змены падатковага статусу прадпрыемства або яго акцыянераў (Income Taxes — Changes in the Tax Status of an Enterprise or its Shareholders)
• SIC 29 Дагаворы канцэсіі па прадастаўленні паслуг: Раскрыццё інфармацыі (Service Concession Arrangements: Disclosures)
• SIC 32 Нематэрыяльныя актывы: выдаткі на інтэрнэт-сайт (Intangible Assets — Web Site Costs)