Мінскі раён

З пляцоўкі Вікіпедыя
Jump to navigation Jump to search
Мінскі раён
Сцяг Герб
Сцяг Герб
Краіна Flag of Belarus.svg Беларусь
Уваходзіць у Мінская вобласць
Адміністрацыйны цэнтр Мінск
Дата ўтварэння 29 чэрвеня 1934
Кіраўнік Уладзімір Іосіфавіч Юргевіч[d][1]
Афіцыйныя мовы Родная мова: беларуская 56,14 %, руская 36,88 %
Размаўляюць дома: беларуская 16,62 %, руская 73,27 %[2]
Насельніцтва (2015)
 202 600 чал.[3] (2-е месца)
Нацыянальны склад беларусы — 84,58 %,
рускія — 9,23 %,
украінцы — 1,56 %,
іншыя — 4,63 %[2]
Плошча 1 902,66[4] км²
(8-е месца)
Вышыня
над узроўнем мора
 • Найвышэйшы пункт

 342,2 м
Мінскі раён на карце
Часавы пояс UTC+3
Паштовыя індэксы 223 0xx
Афіцыйны сайт
Commons-logo.svg Мінскі раён на Вікісховішчы

Мі́нскі раё́н — адміністрацыйная адзінка ў складзе Мінскай вобласці. Адміністрацыйны цэнтр — горад Мінск.

Геаграфія[правіць | правіць зыходнік]

Раён знаходзіцца ў цэнтры Мінскай вобласці, працягласць з поўначы на поўдзень больш 66 км, з захаду на ўсход каля 60 км. Мяжуе з 9 раёнамі Мінскай вобласці: Лагойскім, Смалявіцкім, Чэрвеньскім, Пухавіцкім, Уздзенскім, Дзяржынскім, Валожынскім, Маладзечанскім, Вілейскім раёнамі Мінскай вобласці.

Вялікая частка раёна размешчаная на Мінскім узвышшы, паўднёва-ўсходняя частка на Цэнтральнабярэзінскай раўніне. Паверхня раёна ўзвышаная, 92 % яе ляжыць на вышынях 180—250 м над узроўнем мора, максімальная вышыня — гара Лысая (342 м).

Маюцца радовішчы мінеральнай вады, цагляная сыравіна, пямкова-жвіровы матэрыял і будаўнічы пясок.

Клімат умерана кантынентальны. Сярэдняя тэмпература студзеня −6,9 °C, ліпеня 17,7 °C. Сярэдняя колькасць ападкаў — 698 мм. Вегетацыйны перыяд — 186 дзён.

Гідраграфія[правіць | правіць зыходнік]

Найвялікшыя рэкі раёна — Пціч і Свіслач. Славутасцю з’яўляюцца вадасховішчы Заслаўскае (Мінскае мора), Крыніца, Дразды, Вяча, Воўкавіцкае, Крылава, Цнянскае. Праз раён праходзіць частка Вілейска-Мінскай і Сіганскай водных сістэм.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Мінскі раён утвораны 29 чэрвеня 1934 года, як Прыгарадны раён. 26 чэрвеня 1935 года быў перайменаваны ў Мінскі раён. З 26 чэрвеня 1938 года ў Мінскай вобласці.

Першапачаткова падзяляўся на 19 сельсаветаў: Апчацкі, Астрашыцка-Гарадоцкі, Бароўскі, Гатаўскі, Грычынскі (31 ліпеня 1937 далучаны да Дзяржынскага раёна), Замастоцкі і Каралішчавіцкі нацыянальныя польскія (25 жніўня 1937 года былі рэарганізаваны ў беларускія), Кайкаўскі, Калодзішчанскі, Крупіцкі, Менскі прыгарадны, Навадворскі, Падгайскі, Папярнянскі, Ратамскі, Самахвалавіцкі, Сеніцкі, Строчыцкі, Трасцянецкі.

У гады Вялікай Айчыннай вайны быў акупіраваны нямецкімі войскамі. На тэрыторыі раёна былі арганізаваны Трасцянецкі лагер смерці, Масюкоўшчынскі лагер смерці. У раёне дзейнічалі Каладзішчанскае, Мінскае і Тарасава-Ратамскае патрыятычныя падполлі, Мінскія падпольныя абкамы КП(б)Б і ЛКСМБ, атрады партызанскіх брыгад «Штурмавая», «За Савецкую Беларусь», 1-й і 2-й Мінскіх, 3-й Мінскай імя Будзённага, імя Чкалава, імя Шчорса, асобныя атрады. Раён вызвалены ў пачатку ліпеня 1944 года ў ходзе Мінскай аперацыі.

8 жніўня 1959 года да раёна былі далучаны Анусінскі, Гаранскі, Гатавінскі, Рагаўскі, Сёмкавагарадоцкі, Слабадскі, Старасельскі, Шаршунскі сельсаветы.

У сучасных межах раён знаходзіцца з 2012 года.

Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]

Насельніцтва на 1 студзеня 2018 года складала 225 684 чалавека. Мінскі раён налічвае 361 населены пункт, у якіх пражывае 215 404 чалавек (на 1 студзеня 2018)[5].

Колькасць насельніцтва (па гадах)[6]
1996 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
142 600 ▲144 407 ▲145 702 ▲147 194 ▲150 036 ▼145 918 ▲149 652 ▲154 217 ▲158 601 ▼157 497
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018
▲160 647 ▲164 305 ▲168 053 ▲172 818 ▲179 164 ▲188 294 ▲200 115 ▲208 787 ▲215 404

Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел[правіць | правіць зыходнік]

Падзелены на 18 сельсаветаў.

Гаспадарчая дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

Малочна-мясная жывёлагадоўля, птушкагадоўля. Вырошчваюцца зерневыя і кармавыя культуры, бульба, гародніна. Прадпрыемствы харчовай, будаўнічых матэрыялаў, мэблевай, машынабудаўнічай прамысловасці.

За 1 паўгоддзе 2009 года аб’ём вытворчасці прамысловай прадукцыі склаў 692 млрд.руб. Удзельная вага Мінскага раёна — 11,6 % у агульным аб’ёме вытворчасці прамысловай прадукцыі Мінскай вобласці. Найбольшая ўдзельная вага прамысловай вытворчасці раёна займаюць такія галіны, як харчовая (28,9 %), машынабудаванне і металаапрацоўка (23,3 %), чорная металургія (11,2 %), каляровая металургія (9,6 %), лёгкая прамысловасць (6,0 %).

Да валаўтваральных прамысловым прадпрыемствам у Мінскім раёне належаць: ЗПУП «Кока-Кола Беўрыджыз-Беларусь» — удзельная вага ў раёне 9,3 %; СТАА «АлюмінТэхна» — 10,6 %; РУВП «Мінскдругмет» ДА «Белдругмет» — 6,5 %; СООО «Завод вінаградных вінаў „Дыяніс“» — 5,3 %; СООО «Дарыда» — 6,7 %; ООО «Тарасава МПК» — 4,3 %.

Транспарт[правіць | правіць зыходнік]

Па тэрыторыі раёна праходзяць чыгункі Брэст — Мінск — Масква, Мінск — Магілёў, Мінск — Гродна. Найбуйнейшыя аўтадарогі: Брэст — Масква, Мінск — Гомель, Мінск — Віцебск, Мінск — Мікашэвічы, Мінск — Гродна, Мінск — Нарач. Вакол Мінска — Мінская кальцавая аўтамабільная дарога.

Архітэктура[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Мінскага раёна

Захаваліся помнікі архітэктуры і садова-паркавага мастацтва: касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі і кальвінскі збор (Спаса-Прэабражэнская царква) ў горадзе Заслаўе, палацава-паркавы ансамбль у в. Прылукі, касцёл у в. Раўбічы, Свята-Петра-Паўлаўская царква ў аг. Сеніца, сядзіба ў в. Анопаль, царква і капліца (ХІХ ст.) у в. Астрашыцкі Гарадок, касцёл (2-я палова ХІХ ст.) і сядзіба ў в. Сёмкаў Гарадок і інш.

Спорт[правіць | правіць зыходнік]

На тэрыторыі раёна размешчаны спартыўныя базы «Стайкі» і «Раўбічы». У пасёлку Ратамка дзейнічае коннаспартыўны комплекс, у вёсцы Воўкавічы — воднаспартыўны.

Захаванне навакольнага асяроддзя[правіць | правіць зыходнік]

На тэрыторыі Мінскага раёна размешчаныя наступныя заказнікі рэспубліканскага значэння:

Таксама Мінскі раён мае два заказнікі мясцовага значэння:

Мінскі раён мае шмат помнікаў прыроды рэспубліканскага і мясцовага значэння, сярод якіх геалагічнае агаленне "Заслаўе", дубрава Шчамысліцкая, Валун Кахання, парк "Ігнацічы", Рагоўскія крыніцы.

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ http://www.mrik.gov.by/rukovodstvo/rajonnyj-ispolnitelnyj-komitet
  2. ↑ 2,0 2,1 Результаты переписи 2009 года
  3. ↑ name=http://www.mrik.gov.by/ru/istoria-i-sovremennost/ Дадзеныя сайта Мінскага раённага выканаўчага камітэта
  4. ↑ «Дзяржаўны зямельны кадастр Рэспублікі Беларусь» (па стане на 1 студзеня 2012 г.) з улікам змен гарадской мяжы г. Мінска, унесенных Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 26 сакавіка 2012 г. № 141
  5. ↑ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа.
  6. ↑ Численность населения по г. Жодино и районам, Главное статистическое управление Минской области

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Мінскі_раён&oldid=3780569"