Навугольнік (сузор’е)
НАВУГОЛЬНІК (лац.: Norma) — сузор'е ў паўднёвай частцы зорнага неба, адно з 88 сузор'яў дзейнай наменклатуры IAU (1930).
 | |
| Лацінская назва |
(у р. скл.: Normae) |
|---|---|
| Скарачэнне | Nor |
| Плошча | 165,3 кв. градусаў (0,401%) |
| Колькасць зорак, ярчэйшых за m+6,5 (паводле каталога Гіпарха) |
44 |
| Назіраецца ў шыротах: |
29°Пн – 90°Пд (цалкам) 48°Пн – 29°Пн (часткова) |
Паходжанне назвы IAU: адно з паўднёвых сузор'яў, якія дадаў Лакайль .
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Сузор’е, першапачаткова названае Безыменным, апублікавана ўпершыню ў 1754 годзе. У 1756 годзе Нікала Лакайль прапанаваў назву Навугольнік і лінейка (фр.: L’equerre et la Règle).
Лакайль два гады правёў на Мысе Добрай Надзеі, дзе назіраў тыя сузор'я, якія не відаць з Еўропы. За гэты час ён даў назву 14 сузор'ям[1]. Лакайль даў назвы Навугольніку і лінейцы, Цыркулю і Аўстралійскаму Трыкутніку такім чынам, каб іх размяшчэнне на карце нагадвала спалучэнне лінейкі, компаса і ўзроўню. У 1763 гады лацінская назва была скарочана да Norma, што прынята перакладаць як Навугольнік[2][3][4].
Афіцыйныя межы сузор’я ўсталяваныя бельгійскім астраномам Эжэнам Дэлпортам у 1930 годзе.
Да 2018 года ў сузор’і не было зорак з уласнымі назвамі, але затым трайная зорная сістэма 2XMM J160050.7–514245, якая складаецца з двух зорак Вольфа — Райе і звышгіганта, атрымала назву Апоп па імені вялізнага змея з егіпецкай міфалогіі[5].
Характарыстыкі[правіць | правіць зыходнік]
Навугольнік мяжуе са Скарпіёнам на поўначы, Ваўком на паўночным захадзе, Цыркулем на захадзе, Паўднёвым Трыкутнікам на поўдні і Ахвярнікам на ўсходзе. Праз яго праходзяць абедзве галіны Млечнага Шляху, але гэтая вобласць неба бедная яркімі зоркамі.
Займае 165.3 квадратных градуса і 0.401% начнога неба. Сузор’е не ўтрымлівае зорак ярчэй за 4,0 візуальнай зорнай велічыні. Ёсць 42 зоркі, бачныя няўзброеным вокам.
Сузор’е цалкам відаць назіральнікам на поўдзень ад 29 ° паўночнай шыраты. Найлепшыя ўмовы для назіранняў у траўні-чэрвені, часткова назіраецца ў паўднёвых раёнах Расіі (на поўдзень ад 48 паўночнай шыраты).
У сузор’і назіраецца гравітацыйная анамалія Вялікі атрактар, аб’ект, які мае масу сто тысяч мас Млечнага Шляху, і з’яўляецца, верагодна, вялізным галактычным сверхскопішчам[6].
Крыніцы[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ Wagman 2003, pp. 6–7.
- ↑ Ridpath, Ian. "Lacaille's Southern Planisphere of 1756". Star Tales. Self-published. Retrieved 19 March 2015
- ↑ Lacaille, Nicolas-Louis (1756). "Relation abrégée du Voyage fait par ordre du Roi au cap de Bonne-espérance". Mémoires de l'Académie Royale des Sciences (in French): 519– [589].
- ↑ Ridpath, Ian. "Lacaille's Grouping of Norma, Circinus, and Triangulum Australe". Star Tales. Self-published. Retrieved 27 June 2012.
- ↑ Weule, Genelle (20 November 2018). "Spectacular cosmic pinwheel is a 'ticking bomb' set to blast gamma rays across the Milky Way". ABC News. Retrieved 20 November 2018.
- ↑ Wilkins, Jamie; Dunn, Robert (2006). 300 Astronomical Objects: A Visual Reference to the Universe. Firefly Books. ISBN 978-1-55407-175-3.
