Навука ў Казахстане
Навука ў Казахстане мае даўнія традыцыі: з савецкіх часоў рэспубліка ўспадкавала развітую сетку навуковых устаноў і ВНУ. За перыяд 1994 — 2011 гадоў штогадовая колькасць пададзеных заяў на патэнты павялічылася з 1576 да 1732[1].
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
У сярэднія вякі на тэрыторыі сучаснага Казахстана працавалі такія навукоўцы, як Аль-Фарабі, Ю. Баласагуні, А. Ясаві, М. Хайдар Дулаці, К. Жалаіры.
У канцы XVII — пачатку XVIII стагоддзя навукоўцы Расіі і шэрага краін Еўропы пачалі даследаваць тэрыторыі Казахстана, вывучаць гісторыю, культуру, побыт і звычаі яго насельніцтва. Адным з першых быў рускі картограф С. У. Рэмезаў. Пасля далучэння Казахстана да Расіі навуковыя даследаванні праводзіліся больш шырока і інтэнсіўна. Расійская акадэмія навук арганізавала ў 1733 годзе экспедыцыю для вывучэння геаграфіі, геалогіі і этнаграфіі Казахстана. З 1733 па 1771 у Казахстане пабывалі многія навуковыя акадэміі: С. П. Крашаніннікаў, І. Г. Гмелін, І. І. Ляпёхін, П. С. Палас, Ё. П. Фальк, П. І. Рычкоў і інш.
У XIX стагоддзі ўнёсак у навуку Казахстана зрабілі расійскія і казахскія навуковыя ўсходазнаўцы: П. П. Сямёнаў-Цянь-Шаньскі, М. П. Рычкоў, П. М. Мяліаранскі, В. В. Радлаў, В. У. Бартольд, А. А. Дываеў, Ш. Ч. Уаліханаў, А. Кунанбаеў, Ы. Алтынсарын і іншыя.
Першая фундаментальная праца па гісторыі казахаў «Апісанне Кыргыз-Казахскіх, ці Кіргіз-Кайсацких, ордаў і стэпаў» (1832) стварыў А. І. Леўшын, якога Валіханаў назваў Герадотам казахскага народа, а яго манаграфію ацаніў як неацэнны навуковы набытак.
У пачатку XX стагоддзя большасць казахскіх дзяцей мелі магчымасць вучыцца толькі ў аульных медрэсэ. Напярэдадні 1916 года на тэрыторыі Казахстана было некалькі рускіх і руска-казахскіх школ, у іх навучаліся 19370 казахскіх дзяцей.
З пачатку XX стагоддзя адкрываюцца навуковыя арганізацыі, такія як Краявая станцыя па ахове раслін (1924), навукова-даследніцкага інстытут угнаенняў і агранамічнага глебазнаўства (1926). Пачалі працаваць аддзяленні Галоўнага геалагічнага камітэта горада Алма-Ата і Інстытута колеравых металаў. У 1927 утворана казахстанская экспедыцыя АН СССР па комплексным даследаванні прыродных рэсурсаў рэспублікі ў кіраўніку з акадэміком А. Е. Ферсманам.
Да 1932 годзе ў рэспубліцы налічвалася звыш 10 навукова-даследніцкіх інстытутаў і дасведчаных станцый, сотні апорных пунктаў, лабараторый і метэаралагічных станцый, трохі геолагавыведных арганізацый.
8 сакавіка 1932 гады ўтворана Казахстанская база АН СССР. Тут працавалі сектары заалогіі і батанікі.
У 1940 арганізавана Казахскае аддзяленне Усесаюзнай акадэміі сельскагаспадарчых навук
Зноскі
- ↑ Султанова Л.Ш., Айдинова М.А. Значение канала трансфера новых технологий для Узбекистана // Актуальные вопросы современной науки. - 2014. - № 1 (2,3). - С. 87
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Наука в Казахстане
- Развитие науки в Казахстане Архівавана 27 красавіка 2007.
- История научной мысли Казахстана Архівавана 27 верасня 2007.
- Наука и образование на сайте президента Казахстана Архівавана 9 красавіка 2007.
- Министерство образования и науки Республики Казахстан(недаступная спасылка)
- Список ведущих учёных и преподавателей высших учебных заведений Республики Казахстан(недаступная спасылка)
