Найменне беларускай дзяржавы на рускай мове

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Расійская паштовая марка. Тут выкарыстаны варыянт «Рэспубліка Беларусія».

Найменне беларускай дзяржавы на рускай мове — праблема, якая ўзнікла ў першай палове 1990-х гадоў у сувязі з публікацыяй 19 верасня 1991 года Закона «Аб назве Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі», паводле якога БССР змяніла сваю назву на «Рэспубліка Беларусь» (кароткая форма «Беларусь»)[1]. Сутнасць дыскусій вакол яе складаецца ў тым, ці варта захоўваць традыцыйнае рускае найменне «Беларусія» (руск.: Белоруссия) да сучаснай беларускай дзяржавы, якая ўстанавіла сваё рускамоўнае найменне ў поўнай адпаведнасці з вымаўленнем і напісаннем на беларускай мове.

У Рэспубліцы Беларусь паўсюдна выкарыстоўваецца афіцыйная назва дзяржавы[1]. У Расіі ўжываюцца абодва варыянты назвы — як «Беларусь», так і «Беларусія». Пры гэтым ва ўжытку і ў СМІ часцей выкарыстоўваецца традыцыйная назва «Беларусія».

Паходжанне тапоніма[правіць | правіць зыходнік]

Назва «Беларусь», як і «Беларусія», паходзіць ад словазлучэння Белая Русь (лац.: Russia Alba / Ruthenia Alba), якое ўвайшло ў заходнееўрапейскую картаграфічную і геаграфічную традыцыю з XVI стагоддзя, пры гэтым усходнеславянскія тэрыторыі падзяляліся на вобласці з «каларыстычнымі» харонімамі: Белая, Чырвоная і Чорная Русь; да гэтага каляровага дзялення таксама дадавалася дзяленне на Вялікую і Малую Русь, запазычанае з візантыйскай традыцыі. Тэрытарыяльна адназначную лакалізацыю ў гэтых крыніцах мела толькі Rubra Russia, або Rut(h)enia — Чырвоная Русь, ідэнтыфікаваная з Галіцыяй і, часам, Валынню, тады як Белую і Чорную Русь у розных працах і картах адносілі як да Вялікага Княства Літоўскага, так і да Паўночна-Усходняй Русі.

У сучасных усходнеславянскіх мовах тапонімы «Беларусь» і «Беларусія» з’яўляюцца экзагласнымі калькамі — яны, разам з «каларыстычнымі» харонімамі ўсходнеславянскіх зямель, былі запазычаны ў палякаў беларускімі і ўкраінскімі аўтарамі, а праз іх трапілі ў Расію, дзе ў XVII стагоддзі харонімы пачалі выкарыстоўвацца ў канцылярска-дыпламатычнай практыцы. Напрыклад, гісторык Алег Латышонак прыводзіць у якасці прыкладу першы выпадак ужывання тэрміна «Беларусія» ў такой форме ў лісце ўкраінскага гетмана Івана Залатарэнкі маскоўскаму цару ад 29 верасня 1654 года[2]. Канчатковае замацаванне за тэрыторыяй цяперашняй беларускай дзяржавы тапоніма «Белая Русь» і спыненне сінанімічнага ўжывання хароніма «Чорная Русь» адбылося ў XVIII стагоддзі[3].

Тэрмін «Беларусія» выкарыстоўваецца ў рускай мове з другой паловы XVIII стагоддзя, у прыватнасці ён выкарыстоўваецца ў «Новым і поўным геаграфічным слоўніку Расійскай дзяржавы» (1788)[4].

У XX стагоддзі для розных дзяржаўных утварэнняў гэта назва ўжывалася ў варыянтах Беларуская Народная Рэспубліка[5][6], Літоўска-Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка, Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка Беларусь, Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка. Апошняе найменне адносіцца да перыяду з 30 снежня 1922 па 19 верасня 1991 года (не лічачы перамены месцаў другога і трэцяга слоў у 1936 годзе).

Дзяржаўны ўзровень[правіць | правіць зыходнік]

19 верасня 1991 года Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка паведаміла ААН аб змяненні назвы на «Беларусь»[7]. Падставай стаў прыняты ў гэты ж дзень закон № 1085-XII «Аб назве Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі». У гэтым законе Вярхоўны Савет пастанавіў: «Беларускую Савецкую Сацыялістычную Рэспубліку надалей называць „Рэспубліка Беларусь“, а ў скарочаных і складовых назвах — „Беларусь“. Устанавіць, што гэтыя назвы транслітаруюцца на іншыя мовы ў адпаведнасці з беларускім гучаннем».

Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь 1994 года афіцыйна выдавалася не толькі на беларускай, але і на рускай мове, якая толькі ў 1995 годзе разам з беларускай была абвешчана дзяржаўнай. Аднак і да таго, як руская мова атрымала статус дзяржаўнай, у афіцыйным рускамоўным выданні выкарыстоўвалася назва «Беларусь» («Рэспубліка Беларусь»). Тэрмін «Беларусія» больш не захоўваецца нават у традыцыйных назвах (да прыкладу, цэнтральная беларуская газета, якая доўгі час насіла найменне «Советская Белоруссия», цяпер пераназвана ў «Беларусь сегодня»).

17 жніўня 1995 года намеснік кіраўніка Адміністрацыі прэзідэнта Расіі Сяргей Красаўчанка выдаў распараджэнне № 1495 «Аб напісанні назваў дзяржаў — былых рэспублік СССР і іх сталіц». Згодна з гэтым распараджэннем, належыць «выкарыстоўваць у дакументах, якія ствараюцца ў Адміністрацыі Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі, у службовай перапісцы і афіцыйных перамовах» варыянты «Беларусія» і «Рэспубліка Беларусь». Пры гэтым Віктар Чарнамырдзін зазначыў, што варта «дазволіць пры падпісанні міжнародных дагавораў і іншых дакументаў улічваць пры неабходнасці пажаданні контрагентаў па напісанні згаданых назваў»[8]. Вынікам стаў працяг выкарыстання ў афіцыйных расійскіх і міжнародных дакументах абедзвюх формаў.

27 снежня 1995 года быў зацверджаны Агульнарасійскі класіфікатар краін свету (АКСМ), у якім змяшчалася назва «Беларусія (Республіка Беларусія)».

14 снежня 2001 года пастановай Дзяржстандарту Расіі № 529-ст быў уведзены ў дзеянне новы АКСМ, у адпаведнасці з якім поўная назва беларускай дзяржавы — «Рэспубліка Беларусь», скарочана — «Беларусь».

У 2009 годзе Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь звярнулася да расійскага боку з просьбай прызнаць адзіна правільнай форму назвы «Беларусь» («Рэспубліка Беларусь»). У тым жа годзе прэзідэнт Расіі Дзмітрый Мядзведзеў заявіў наступнае: «Беларусь — а я настойваю менавіта на такім вымаўленні [назвы] гэтай брацкай дзяржавы, — самастойная суверэнная дзяржава з усімі адпаведнымі атрыбутамі»[9]. Каментуючы гэтую заяву, часопіс «Коммерсант-Власть» адзначаў, што раней у пераважнай большасці выпадкаў Дзмітрый Мядзведзеў выкарыстоўваў у якасці назвы беларускай дзяржавы слова «Беларусія», а не «Беларусь»[10].

На пасяджэнні дзяржаў-членаў АДКБ у Маскве 23 снежня 2014 года Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка сядзеў за сталом з таблічкай «Рэспубліка Беларусія»[11]. Гэты факт быў адзначаны апазіцыйным палітыкам Уладзімірам Някляевым у прэсе, у прыватнасці пра гэта пісала «Наша Ніва»[12][13].

У 2014 годзе ў твітэр-акаўнце МЗС Рэспублікі Беларусь быў апублікаваны зварот, які заклікае асоб, што вядуць твітэр ААН на рускай мове, выкарыстоўваць у афіцыйным кантэксце назву «Рэспубліка Беларусь»[14].

Навуковыя колы[правіць | правіць зыходнік]

Выключна за «Беларусія»[правіць | правіць зыходнік]

Як казаў вучоны сакратар Інстытута рускай мовы РАН, спецыяліст[15] па рускай і славянскай дыялекталогіі і лінгвагеаграфіі Уладзімір Пыхаў, адзінай адназначнай моўнай нормай наймення беларускай дзяржавы на рускай мове з’яўляецца варыянт «Беларусія», якога і трэба прытрымлівацца, у прыватнасці, у штодзённай гаворцы і сродках масавай інфармацыі[16][17]. Ён таксама лічыў, што рэкамендацыі „аб замене“ Беларусі „на“ Беларусь «палітычна матываваны, а таму наўрад ці варта рабіць гэта нарматывам, бо палітыка не павінна пераважаць над мовай»[17].

У 2006 годзе ў Маскве выйшаў «Слоўнік сацыялінгвістычных тэрмінаў», зацверджаны да друку вучоным саветам Інстытута мовазнаўства РАН. У гэтым слоўніку патрабаванне называць беларускую дзяржаву як «Беларусь» прыводзіцца ў якасці прыкладу структурнай моўная экспансія — «патрабаванні распаўсюдзіць некаторыя нормы правапісу і вымаўлення ўласных імёнаў у дзяржаўнай мове на іншыя мовы»[18].

На думку доктара філалагічных навук, загадчыка кафедры гістарычнага мовазнаўства Омскага дзяржаўнага ўніверсітэта Б. І. Осіпава, акцэнтаванне нацыянальнага пытання ў постсавецкі час прывяло да таго, што некаторыя дзяржавы сталі настойваць на новай назве гэтых краін па-руску. У якасці аднаго з прыкладаў ён прывёў патрабаванне аб найменні беларускай дзяржавы. На думку Осіпава, прэтэнзіі такога роду не маюць ні лінгвістычнай, ні юрыдычнай глебы, а палітычныя дзеячы ў дадзеным выпадку замахваюцца на сінанімічныя шэрагі, якія склаліся ў рускай мове, што наўрад ці можна лічыць правамернымі паўнамоцтвамі або неабходнасцю для палітыкаў[19].

У 2009 годзе кандыдат філалагічных навук, старшы навуковы супрацоўнік Інстытута рускай мовы РАН Ірына Лявонціна пісала, што слова «Беларусь» моцна супярэчыць расійскай арфаграфіі, у якой няма злучальнай галоснай «а», і негатыўна ацаніла дзеянні беларускіх і расійскіх уладаў, якія рэкамендавалі называць беларускую дзяржаву «Беларуссю»[20][21].

Выключна за «Беларусь»[правіць | правіць зыходнік]

У абарону менавіта назвы «Беларусь» Адам Мальдзіс, доктар філалагічных навук, прафесар, ганаровы старшыня Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў, спасылаўся на заключэнне тапанімічнай камісіі ААН[1][22], у якой пазначана, што беларускія назвы на замежных картах павінны транслітараваць беларускую форму напісання.

Абмяркоўваючы рэформу ў слоўніках рускай мовы з 1 верасня 2009 года, доктар філалагічных навук, загадчык аддзела сучаснай беларускай літаратурнай мовы і намеснік дырэктара па адукацыйных праектах Інстытута рускай мовы Леанід Крысін заявіў, што, нягледзячы на больш правільную, на ягоны погляд, для рускай мовы назву «Беларусія», «Беларусь» з’яўляецца саманазвай і «для палітычнай карэктнасці трэба ўжываць» менавіта гэтую назву. На думку Крысіна, існуе тэндэнцыя да ўжывання назваў дзяржаў згодна з патрабаваннямі паліткарэктнасці[23].

За абодва варыянты[правіць | правіць зыходнік]

На думку кандыдата філалагічных навук А. Ю. Мусорына, узнікненне ў пачатку 1990-х гадоў дублета «Беларусія» — «Беларусь» для наймення беларускай дзяржавы адбылося не ў выніку натуральнага развіцця лексікі рускай мовы, а было інспіравана носьбітамі беларускай мовы. У значнай ступені гэта было выклікана тым, што руская мова была і застаецца для беларускага народа мовай міжнацыянальных зносін, важным сродкам камунікацыі[24][25].

На думку даведачнай службы сайта Грамота.ру, пры афіцыйным ужыванні правільная назва — «Беларусь», пры неафіцыйным — «Беларусія». Сфера ўжывання формы другой назвы, на думку даведачнай службы — штодзённая (неафіцыйная) вусная і пісьмовая гаворка (газетныя тэксты і т. п.).

Доктар філалагічных навук, загадчык аддзела эксперыментальных даследаванняў мовы Інстытута мовазнаўства РАН Кірыл Сігал лічыў, што склалася наступная практыка «ва ўрадавых дакументах і дыпламатычных дакументах выкарыстоўваецца тапонім „Беларусь“, а ў СМІ і іншых сферах нефармальных зносін — „Беларусія“»[26].

У 2001 годзе быў выдадзены падручнік для ВНУ «Руская мова і культура прамовы» пад рэдакцыяй доктара філалагічных навук Уладзіміра Максімава, у якім гаварылася, што вымаўленне і напісанне назвы беларускай дзяржавы як «Беларусь» з’яўляецца чужым для рускай мовы. У падручніку рэкамендавалася ў афіцыйных дакументах пісаць «Беларусь», а ў звычайных выпадках — «Беларусія»[27].

Старшы навуковы супрацоўнік Інстытута мовазнаўства РАН Юрый Каракаў у 2002 годзе ў сваёй кандыдацкай дысертацыі «Моўная сітуацыя ў Беларусі і тыпалогія моўных сітуацый» пісаў, што ў сілу беларускіх законаў, якія ўстанаўліваюць, што слова «Беларусь» павінна прамаўляцца ў іншых мовах у адпаведнасці з яго беларускай формай, «у самой Беларусі ў рускай мове, як пісьмовым, так і вусным, ужываецца форма „Беларусь“». У Расіі ж, са слоў Каракава, выкарыстоўваюцца абедзве формы — і «Беларусь», і «Беларусія». У сваёй дысертацыі для наймення беларускай дзяржавы Каракоў выкарыстаў слова «Беларусія», якое ён ахарактарызаваў як «больш традыцыйны варыянт»[28].

Судовае разбіральніцтва[правіць | правіць зыходнік]

22 жніўня 2014 года Кірыл Лапінскі, грамадзянін Беларусі, ураджэнец горада Бабруйск, які жыў і працаваў у Маскве, падаў у Сіманаўскі раённы суд горада Масквы пазоў на расійскія СМІ ТАА «Лента.ру» ,МІА «Россия сегодня», ААТ «РБК» у сувязі з тым, што тыя выкарыстоўваюць некарэктную, на яго думку, форму назвы краіны «Беларусія». 16 снежня 2014 года Сіманаўскім раённым судом горада Масквы Кірылу Лапінскаму было адмоўлена ў задавальненні пазову[29][30].

Тады ён падаў новы пазоў (з некалькі змененымі фармулёўкамі), але суд зноў адмовіў у задавальненні пазову. Юрысты, аналізуючы аргументацыю істца, адзначалі, што апеляцыя да тэксту беларускай канстытуцыі, якая змяшчаецца ў пазове, якая выкарыстоўвае паняцце «Рэспубліка Беларусь», а таксама да беларускага закона 1991 года «Аб назве Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі», якая ўстанавіла назву дзяржавы «Рэспубліка Беларусь» і прадпісала абавязковую транслітарацыю назвы дзяржавы на іншыя мовы ў адпаведнасці з беларускім гучаннем, не могуць мець доказнага значэння ў расійскім судзе[31].

Трэці пазоў таго ж істца і па тым жа самым пытанні быў зноў адхілены судом[32]. Пры гэтым сам Лапінскі, з ягоных слоў, прызнаваў юрыдычную абгрунтаванасць свайго пазову «адкрыта слабой»[33].

У рускамоўнай Вікіпедыі[правіць | правіць зыходнік]

Гэтая праблема стала таксама прадметам працяглых і часта вострых дыскусій у рускай Вікіпедыі.

Артыкул «Беларусь» быў створаны 16 студзеня 2003 года, але ў 2004 годзе ў тэксце артыкула стала пераважаць напісанне «Беларусія» пры захаванні назвы «Беларусь». У 2005 годзе артыкул атрымаў назву «Беларусія». У ходзе дыскусіі пра назву, распачатай у верасні 2010 года, 30 студзеня 2011 года артыкул быў зноў пераназваны ў «Беларусь». Асноўным аргументам за гэтае рашэнне была перавага назвы «Беларусь» у крыніцах, у прыватнасці, у афіцыйнай і дыпламатычнай практыцы[34]. Арбітражны камітэт рускамоўнага раздзела Вікіпедыі 28 мая 2011 года вярнуў артыкулу назву «Беларусія» і сфармаваў рабочую групу, якая на працягу года не змагла прыняць ніякага рашэння; яшчэ адна рабочая група, сфарміраваная ў 2012 годзе, ахарактарызавала сітуацыю з найменнем беларускай дзяржавы як «наяўнасць двайной нормы» і вырашыла аддаць перавагу «кансерватыўнаму варыянту» (Беларусія), дапусціўшы выключэнне для артыкулаў пра аб’екты, якія маюць зафіксаванае ў крыніцах афіцыйнае найменне (напрыклад, Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь).

У снежні 2013 года на сайце change.org жыхар Мінска Мікіта Раманоўскі ініцыяваў петыцыю да адміністрацыі рускай Вікіпедыі з патрабаваннем змяніць назву артыкула на «Беларусь». Са снежня 2013 па люты 2019 года петыцыю падпісалі больш за 82 тыс. наведвальнікаў сайта[35][36]. На гэты момант петыцыя закрыта.

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

  1. а б в Кастусь Лашкевич. Так Беларусь или Белоруссия? Ещё раз о том, как нам правильно называться(недаступная спасылка). Газета «Труд» (23 сакавіка 2007). Архівавана з першакрыніцы 27 студзеня 2015. Праверана 9 лютага 2015.(недаступная спасылка)
  2. Латышонак Алег. Нацыянальнасьць — Беларус. — Інстытут беларусістыкі, Беларускае гістарычнае таварыства, 2009. — С. 244. — ISBN 978-83-60456-06-4.
  3. Климов И. Г. (Минск). К происхождению составной хоронимики Руси (Белая, Чёрная, Красная, Великая, Малая Русь) // Исследование славянских языков в русле традиций сравнительно-исторического и сопоставительного языкознания / Информационные материалы и тезисы докладов международной конференции.. — М.: Издательство Московского университета, 2001. — С. 49—52. — 152 с.
  4. Өедор Аөанасьевич Полунин Новый и полный географическій словарь Россійскаго государства, или лексикон 1788. Архівавана з першакрыніцы 6 кастрычніка 2020.
  5. Зелинский П. И., Пинчук В. Н.. Борьба за национальное самоопределение в Беларуси в первые месяцы Советской власти. История Беларуси (XX — начало XXI в.). slovo.ws. Архівавана з першакрыніцы 8 сакавіка 2008. Праверана 9 лютага 2015.
  6. Татьяна Щедренок. БНР — идея или государство?. Газета «Вечерний Минск», № 57 (8866). Архівавана з першакрыніцы 21 ліпеня 2012. Праверана 24 ліпеня 2010.
  7. Беларусь
  8. Распоряжение Администрации Президента Российской Федерации от 17 августа 1995 г. № 1495 «О написании названий государств – бывших республик СССР и их столиц»(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 12 лютага 2012.
  9. Медведев призывает называть Белоруссию «Беларусь». РИА Новости Украина (23 лістапада 2009). Архівавана з першакрыніцы 9 лютага 2015. Праверана 8 лютага 2015.
  10. Республика как трактор. Журнал «Коммерсантъ-Власть», №47 (30 лістапада 2009). Архівавана з першакрыніцы 9 лютага 2015. Праверана 9 лютага 2015.
  11. Во время встречи глав государств - членов ОДКБ, 23 декабря 2014 года. Президент Республики Беларусь (23 красавіка 2014). Архівавана з першакрыніцы 6 студзеня 2015. Праверана 9 лютага 2015.
  12. Маятник отношений вновь качнулся. СМИ Белоруссии о России 22 — 28 декабря 2014 года. ИноСМИ.ру (29 снежня 2014). Архівавана з першакрыніцы 6 студзеня 2015. Праверана 9 лютага 2015.
  13. Некляев: Кремль обозначил свои планы относительно «Республики Белоруссия»(недаступная спасылка). UDF.BY (24 снежня 2014). Архівавана з першакрыніцы 6 студзеня 2015. Праверана 9 лютага 2015.
  14. МИД: Мы — Беларусь, а не Белоруссия(недаступная спасылка). TUT.BY (8 снежня 2014). Архівавана з першакрыніцы 30 снежня 2014. Праверана 9 лютага 2015.
  15. Институт русского языка против наименования «Беларусь». Вести.Ru. Архівавана з першакрыніцы 9 лютага 2015. Праверана 8 лютага 2015.
  16. Институт русского языка РАН не рекомендует ломать языковые нормы, вводя в обиход «Беларусь» вместо «Белоруссии». Русская служба новостей. Архівавана з першакрыніцы 9 лютага 2015. Праверана 9 лютага 2015.
  17. а б Российские филологи отклонили название «Беларусь». Telegraf.by. Архівавана з першакрыніцы 9 лютага 2015. Праверана 9 лютага 2015.
  18. Словарь социолингвистических терминов : Научное издание. — М.: Институт языкознания РАН, 2006. — С. 268. — 312 с.
  19. Б. И. Осипов. Языковые проблемы права и правовые проблемы языка // Юрислингвистика : Учебная хрестоматия. Часть I / Автор-составитель Т. А. Лисицына. — Великий Новгород: Новгородский государственный университет имени Ярослава Мудрого, 2009. — С. 143. — 164 с. — (Специальная филология).
  20. Ирина Левонтина. Хочу быть Орловым Никандром. Газета «Троицкий вариант — Наука». Архівавана з першакрыніцы 9 лютага 2015. Праверана 9 лютага 2015.
  21. Ирина Борисовна Левонтина(недаступная спасылка). Институт русского языка имени В. В. Виноградова РАН. Архівавана з першакрыніцы 9 лютага 2015. Праверана 9 лютага 2015.
  22. Геннадий Константинов. Правильное название страны — лингвистика в политике. Deutsche Welle (8 снежня 2009). Праверана 9 лютага 2015.
  23. Леонид Крысин, Мария Каленчук, заместители директора Института русского языка им. В.В. Виноградова РАН. Lenta.ru. Архівавана з першакрыніцы 9 лютага 2015. Праверана 9 лютага 2015.
  24. А. Ю. Мусорин. Вариативность названий стран в современном белорусском языке // Иностранные языки в научном и учебно-методическом аспектах. — Новосибирск: Новосибирский государственный университет, 2008. — Вып. 7. — С. 31—35.
  25. А. Ю. Мусорин. Лексические разночтения в списках паремий Борису и Глебу : Автореферат на соискание учёной степени кандидата филологических наук. — Новосибирск: Новосибирский государственный университет, 2006.
  26. Белоруссия – Беларусь. Одна страна – два названия. «Белорусский партизан» (9 лістапада 2006). Архівавана з першакрыніцы 8 сакавіка 2019. Праверана 9 лютага 2015.
  27. Русский язык и культура речи : Учебник для вузов / Под ред. В. И. Максимова. — М.: Гардарики, 2000. — 413 с. — ISBN 5-8297-0009-3.
  28. Ю. Б. Коряков Языковая ситуация в Белоруссии и типология языковых ситуаций : Диссертация на соискание ученой степени кандидата филологических наук. — М.: Московский государственный университет, 2002. Архівавана з першакрыніцы 27 лютага 2012.
  29. Беларусь vs Белоруссия: московский суд принял иск белоруса к российским СМИ(недаступная спасылка). «Белорусский партизан» (24 кастрычніка 2014). Архівавана з першакрыніцы 18 сакавіка 2015. Праверана 9 лютага 2015.
  30. Дело № 2-9150/2014 ~ М-8130/2014. Симоновский районный суд города Москвы (23 красавіка 2014). Праверана 9 лютага 2015.
  31. Московский суд отказал бобруйскому истцу в требовании отказаться от слова «Белоруссия». Архівавана з першакрыніцы 24 верасня 2015.
  32. В Москве суд вынес решение по делу белоруса против Белоруссии.. Архівавана з першакрыніцы 19 кастрычніка 2017. Праверана 23 жніўня 2015.
  33. Московский суд отказал бобруйчанину в иске против «Белоруссии». Архівавана з першакрыніцы 24 верасня 2015. Праверана 23 жніўня 2015.
  34. Русскоязычная «Википедия» признала слово «Беларусь». Архівавана з першакрыніцы 14 снежня 2014.
  35. Дарья Ивинская. Белорусские интернет-пользователи настаивают на переименовании в Википедии Белоруссии в Беларусь. belnovosti.by (24 снежня 2013). Архівавана з першакрыніцы 27 снежня 2013. Праверана 27 снежня 2013.
  36. Никита Романовский. Мы просим заменить в Википедии некорректное названия страны «Белоруссия» на правильное название «Беларусь». www.change.org (23 красавіка 2013). Архівавана з першакрыніцы 12 мая 2014. Праверана 9 лютага 2015.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]