Наркамаўка
Нарка́маўка, пачаткова нарко́маўка — назва, прыдуманая Вінцуком Вячоркам для азначэння нормы беларускай мовы, рэгуляванай Інстытутам мовазнаўства НАН Беларусі[1]. Паходзіць ад скарочанай назвы Народнага камісарыята асветы (міністэрства) у БССР («наркамат» з «народны камісарыят») у часы рэформы граматыкі 1933 года. Назва ацэначная, пераважна ўжываецца і распаўсюджваецца прыхільнікамі альтэрнатыўнай моўнай нормы («тарашкевіцы» і яе варыянтаў); сустракаецца таксама ў іншых крыніцах. У акадэмічнай, гэта значыць навуковай тэрміналогіі не ўжываецца.
Назва ўжываецца прыхільнікамі альтэрнатыўнай літаратурнай нормы найчасцей з адмоўнай канатацыяй «савецкасці, ідэалагічнасці, русіфікаванасці»[2]; у аўтараў, не ўвязаных непасрэдна ў процістаянне дзвюх літаратурных нормаў, гэтая назва сустракаецца як умоўная, узятая ў двукоссі або з агаворкай «так званая „наркамаўка“»[3][4].
У некаторай літаратуры таксама можна сустрэць больш нейтральную мянушку чарнушэ́віца, паводле імя народнага камісара асветы Дзмітрыя Чарнушэвіча[5][6].
Класік беларускай паэзіі Алесь Разанаў называў мянушку «наркамаўка» знявагай да ўсёй мовы і жартаўліва прапаноўваў, захоўваючы той жа гукарад, вымаўляць больш прыстойнае «нармаванка»[7].
Зноскі
- ↑ Запрудскі С. Варыянтнасць у беларускай літаратурнай мове // IV летні семінар беларускай мовы, літаратуры і культуры (5-19 ліпеня 1999 г.): Лекцыі. -- Мінск, 1999. -- С. 20-26.
- ↑ С. Шупа. Схізафрэнія // Наша ніва № 7 (128), 12.4.1999. ; С. Шупа Да пытаньня рэформы беларускай літаратурнай нормы // Наша ніва, № 4, 1994. ; С. Дубавец. Герой нашего времени // Свабода, № 36, 4.4.1997. ; Язэп Палубятка. Чаму неабходны яшчэ адзін слоўнік?! // Наша слова, № 5, 1998.
- ↑ С. Запрудскі. Праблемы толькі пачынаюцца // Наша ніва № 7 (128), 12.4.1999.
- ↑ Герман Бідэр. Моўная сітуацыя ў Беларусі // Наша слова № 33-34, 35, 1995.
- ↑ Сяргей Запрудскі, Алена Анісім, Уладзь Кошчанка, Сяргей Кручкоў, Адам Мальдзіс, Алена Таболіч, Генадзь Цыхун. Стратэгія развіцця беларускай мовы ў XXI стагоддзі(Праект) . knihi.com. Праверана 12 кастрычніка 2023.
- ↑ Таццяна Рамза Тарашкевіца і наркамаўка: ці ёсць граматычнае процістаянне? Taraszkiewica i narkamaǔka: czy istnieje gramatyczna opozycja?(польск.) // Rozprawy Komisji Językowej. — 2018. — Т. 66. — С. 409–432. — ISSN 2450-9310.
- ↑ Анатоль Івашчанка - Алесь Разанаў (№19). dziejaslou.by. Праверана 29 жніўня 2023.
