Насельніцтва Чарнагорыі

Насельніцтва Чарнагорыі
Краіна	Чарнагорыя
Месцазнаходжанне	Чарнагорыя
Has census	2023 Montenegro census[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

У пачатку ХХІ стагоддзя насельніцтва Чарнагорыі складае каля 620 тысяч жыхароў. Гэта самая маланаселеная краіна Балканскага паўвострава. Пераважае славянскае насельніцтва. Для чарнагорцаў характэрны дуалізм нацыянальнай свядомасці: яны і сербы, і чарнагорцы адначасова; а чарнагорская мова лічыцца варыянтам сербскай. Рэлігія ў асноўным праваслаўе. Падгорыца — сталіца і найбуйнейшы горад у краіне, Цэтынэ — былая каралеўская сталіца, гістарычны і культурны цэнтр.

Дэмаграфія

Полава-ўзроставая піраміда адлюстроўвае нізкую нараджальнасць у ХХІ ст і рэзкую перавагу мужчынскага насельніцтва ў маладым працаздольным узросце

Перапісы 2003 і 2011 зарэгістравалі практычна адную і тую ж колькасць насельніцтва — 620 тыс. чалавек. Бягучыя ацэнкі канца 2010-х даюць прыблізна тую самую лічбу. Для Чарнагорыі характэрна невялікая перавага нараджальнасці над смяротнасцю (11,9 і 10,4 на 1000 адпаведна) і адмоўны міграцыйны баланс, што сумарна забяспечвае ледзь заўважную адмоўную міграцыйную дынаміку. Як і паўсюль у Еўропе, насельніцтва Чарнагорыі старэе. Сярэдняму чарнагорцу сёння (2019) 39 гадоў.

Нацыянальны склад

Складаная мазаіка этнічнай геаграфіі Чарнагорыі (паводле перапісу 2011) уражвае

Нацыянальны склад насельніцтва паводле вынікаў перапісу 2011:

• чарнагорцы — 44,98 %
• сербы — 29,73 %
• баснійцы — 8,65 %
• албанцы — 4,91 %
• славяне-мусульмане¹ — 3,31 %
• цыганы — 1,01 %

¹ — чарнагорцы і сербы, якія вызнаюць іслам

Менш за 1 %: харваты — 0,97 %, сербы-чарнагорцы — 0,34 %, югаславы — 0,19 %.

Нягледзячы на тое, што фармальна Чаргагорыю можна назваць шматнацыянальнай дзяржавай; чарнагорцы, сербы, баснійцы, славяне-мусульмане, харваты, югаславы размаўляюць на розных дыялектах адной і той жа мовы і вызнаюць розныя рэлігія. Не дзіва, што для жыхароў такой краіны характэрна падвоенасць (а часам і патроенасць!) нацыянальнай свядомасці, а суадносіны сербаў і чарнагорцаў змяняюцца ад перапісу да перапісу, уважаючы на палітычную сітуацыю і ідэалагічныя трэнды. Жыхары краіны, што нарадзіліся пасля распаду вялікай Югаславіі, пры самавызначэнні аддаюць перавагу чарнагорскай мове і ідэнтычнасці.

Мовы

Афіцыйная мова ў Чарнагорыі — чарнагорская. Родныя мовы (паводле таго ж перапісу):

• сербская мова — 42,88 %
• чарнагорская мова — 36,97 %
• баснійская мова — 5,33 %
• албанская мова — 5,03 %
• сербскахарвацкая мова — 2,03 %

Чарнагорская, сербская, харвацкая і басннійская мовы — унармаваныя, узаемазразумелыя варыянты сербскахарвацкай мовы.

Рэлігійны склад

Астрог, умураваны ў скалу манастыр — самая папулярная паміж паломнікаў праваслаўная святыня

Асноўны артыкул: Рэлігія ў Чарнагорыі

Становішча Чарнагорыі на цывілізацыйным разломе абумовіла суіснаванне тут усходняй і заходняй галін хрысціянства, а яшчэ і ісламу. Доўгі вопыт мірнага жыцця поплеч не дазволіў рэлігійнай напружанасці вылілацца ў гвалт нават падчас Баснійскай вайны (1991–95). Канфесійны склад насельніцтва (перапіс 2011):

• праваслаўе — 72,07 % (пераважна сербская праваслаўная царква)
• іслам — 19,11 %
• каталіцтва — 3,44 %
• атэізм — 1,24 %

Чарнагорская праваслаўная царква адносіцца да ліку не прызнаных Сусветным саборам праваслаўных цэркваў. Дзякуючы значнай мусульманскай меншасці, іслам у 2012 быў прызнаны афіцыйнай рэлігіяй, што абавязвае шпіталі, вайсковыя часці і і т.п.мець халяльнае меню; дае жыхарам краіны магчымасць атрымаць пятніцу выходным, жанчынам — насіць хусткі ў грамадскіх установах і інш.

Размяшчэнне і рассяленне

Асноўны артыкул: Гарады Чарнагорыі

У Чарнагорыі досыць невысокая па еўрапейскіх мерках шчыльнасць насельніцтва. Найбольшая гушчыня характэрна для паўднёвых і паўднёва-заходніх раёнаў краіны, слаба заселеныя горныя ўсходнія раёны. У гарадах жыве каля 2/3 насельніцтва краіны. Чацвёртая частка чарнагорцаў пражывае ў сталічнай агламерацыі.