Перайсці да зместу

Наступствы грамадзянскай вайны ў Лівіі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

У выніку грамадзянскай вайны ў Лівіі краіне нанесены вялікі ўрон. За перыяд з лютага па кастрычнік 2011 года загінулі ад 25 да 50 тыс. чалавек[1][2][3], што робіць гэтую вайну адной з самых кровапралітных канфліктаў Арабскай вясны, саступаючы толькі грамадзянскай вайне ў Сірыі. З-за пачатку хваляванняў у краіне адбылася дэстабілізацыя не толькі ў самой Лівіі, але ў некаторых іншых краінах рэгіёну. У прыватнасці, туарэгі, якія ваявалі за Кадафі і беглі потым ад рэпрэсій паўстанцаў у Малі, паднялі там паўстанне і ўзялі пад кантроль увесь поўнач гэтай дзяржавы[4].

Людскія страты

[правіць | правіць зыходнік]

У студзені 2013 года новы лівійскі ўрад заявіў, грунтуючыся на незавершаных даследаваннях, што ў ходзе канфлікту было забіта 4700 паўстанцаў і столькі ж лаялістаў. Паводле ацэнак, 2100 паўстанцаў і лаялістаў прапалі без вестак. Колькасць забітых і зніклых без вестак грамадзянскіх асоб не падлічвалася[3].

Страты сярод урадавай арміі і праўрадавых апалчэнняў склалі 2114 загінулых і як мінімум 812 палонных[5]. Вялікія страты панесла Брыгада Хаміса (9000 забітых, параненых, зніклых, палонных i дэзерціраў, што складае 90% ад асабістага складу)[6]. Некаторая частка палоненых лаялістаў была пакарана смерцю. Так, у жніўні 2011 у Місураце паўстанцы забілі каля 1000 палонных[7].

Паўстанцы страцілі 4145 чалавек забітымі, 3144 прапаўшымі без вестак і звыш 1000 параненых (толькі на Усходнім фронце)[8][9]. Страты замежных сіл склалі адзін лётчык, які загінуў у авіякатастрофе ў Італіі[10], а таксама ад 21 да 35 байцоў брытанскага спецатрада SAS[11][12]. Падчас канфліктаў НАТА страціла два лятальных апарата: адзін F-15[13] (упаў з-за тэхнічных непаладак) і адзін беспілотнік[14].

Дакладныя дадзеныя пра страты мірнага насельніцтва адсутнічаюць. Па заяве афіцыйнага Трыпалі 1 чэрвеня 2011 года, з 19 сакавіка па 26 мая толькі ад ракет і бомбаў НАТА было забіта 718 і паранена 4067 чалавек[15]. Лівійскае адзяленне МКЧК заявіла аб 1 400 загінулых грамадзянскіх ад дзеянняў інтэрвентаў[16]. Паводле інфармацыі, агучанай паўнамоцным паслом Ісламскай Рэспублікі Іран у Расіі Махмудам Рэзай Саджадзі, толькі пад натаўскімі бамбаваннямі загінула 40 тыс. жыхароў[17]. Па дадзеных былога пасла Расіі ў Лівіі Уладзіміра Чамава ў ходзе ваенных дзеянняў прапала без вестак 30 тысяч лівійцаў[18].

Палітычная наступствы

[правіць | правіць зыходнік]

23 кастрычніка 2011 года паўстанцы і сілы НАТА абвясцілі аб сваёй перамозе. Нягледзячы на ​​гэта, канфлікт прадоўжыўся. Фактычны адбыўся развал Лівіі як адзінай дзяржавы. Рэальная ўлада ў краіне належала мноству апалчэнняў, створаных па тэрытарыяльна-племянном прынцыпе. Пра аўтаномію ад цэнтра заявіла Кірэнаіка, дзе былі сфармаваны ўласны Вышэйшы пераходны савет і міністэрства[19]. Следствам вайны таксама стала міжплемянная барацьба, якую стрымліваў рэжым Кадафі[20].

Да ўсяго іншага, некаторыя прыхільнікі загінулага лідара краіны Кадафі працягвалі супраціў[21], а ў шэрагах паўстанцаў наспеў раскол[22]. На гэтым фоне актывізаваліся ісламскія сілы, спярша Ансар аль-Шарыя, а неўзабаве і Ісламская дзяржава.

У 2014 канфлікт дасягнуў свайго апагею: у Трыпалі сфарміраваны Усеагульны Нацыянальны Кангрэс2016 перадаў свае паўнамоцтвы Прэзідэнцкаму савету і Ураду нацыянальнай згоды), а ў ТабрукуПалата прадстаўнікоў, што азначала ўсталяванне двоеўладдзя. Абодва вялі вайну як паміж сабой, так і з ІД і племяннымі апалчэннямі[23].

Эканамічныя наступствы

[правіць | правіць зыходнік]

Па дадзеных даследавання міжнароднай кансалтынгавай кампаніі Geopolicity, толькі бюджэтныя страты Лівіі склалі каля $14 млрд. Вялікі ўрон быў нанесены інфраструктуры краіны. Да жніўня 2011 года з-за недахопу сыравіны і дрэннага тэхнічнага стану прыпынілі работу ўсе нафтаперапрацоўчыя заводы[24]. Паводле ацэнак МВФ страты ВУП краіны да восені 2011 года склалі $7,7 млрд[25]. Па выніках жа 2011 года ВУП краіны страціў 60% у параўнанні з 2010 годам. Высокага ўзроўню дасягнула інфляцыя, на што паказвае павелічэнне грашовай масы лівійскіх дынараў больш чым удвая[26].

Была замарожана значная частка з $150 млрд, якія належалі Лівіі, на замежных рахунках[9]. Непасрэдныя разбурэнні ад натаўскіх бамбардзіроўкаў ацэньваюцца ў $14 млрд, што ў 7 разоў перавышае шкоду для краіны ад нямецкіх бамбардзіровак падчас Другой сусветнай вайны ў супастаўных цэнах[27].

Вялікія страты панесла нафтавая галіна. Калі да пачатку канфлікту штодзённая здабыча нафты складала 1,6 мільёна барэляў у суткі, то ў сярэдзіне верасня здабывалася ўсяго 200 тыс. Гэта значыць, здабыча звалілася ў 8 разоў[28]. Вынікам гэтага стаў скачок коштаў на нафту[29], у выніку чаго базавая цана барэля нафты АПЕК дасягнула 2,5 гадовага максімуму[30]. Так, ужо 22 лютага 2011 года цана паднялася на 3,4%, а 2 дні праз быў зафіксаваны новы скачок — на 4,8%, у выніку чаго цана нафты дасягнула $ 111,01 за барэль, а да красавіка дасягнула 120,91%[31]. Паводле ацэнкі міністра фінансаў Лівіі Абдэльхафіза аз-Злітні, да жніўня 2011 года страты ў нафтавай галіне краіны склалі да $50 млрд, у тым ліку $20 млрд ад прыпынення экспарту нафты[32].

Першапачаткова лівійскія ўлады планавалі аднавіць даваенныя тэмпы здабычы нафты да канца 2011, а затым да сярэдзіны 2012 года. Але і да пачатку 2013 года ўзровень здабычы адноўлены не быў і складаў не больш за 1,4 млн. барэляў у суткі. Складанасці ў аднаўленні здабычы звязаны з пастаяннымі ўзброенымі сутыкненнямі ў Кірэнаіке, асноўным нафтаздабыўным рэгіёне краіны, і з адсутнасцю неабходных фінансавых рэсурсаў[33].

Пад пагрозай апынулася функцыянаванне і далейшае развіццё найбуйнейшага ірыгацыйнага праекта ў свеце — Вялікай рукатворнай ракі, а таксама будаўнічы праект «Новы Дубай», у рамках якога на працягу 10 гадоў меркавалася інвеставаць у будаўніцтва каля $500 млрд[34].

Па выніках канфлікту Лівія ператварылася ў даўжніка краін, дзе праходзілі лячэнне паўстанцы. Так, доўг толькі перад Грэцыяй склаў каля €150 млн[35].

Аднак знешнегандлёвы абарот з ЕС, скараціўшыся ў 2011 годзе амаль утрая, ужо ў 2012 годзе перавысіў узровень 2010 года[36].

Сацыяльныя наступствы

[правіць | правіць зыходнік]

У турмах шматлікіх рэгіянальных брыгад знаходзіцца каля 8,5 тыс. чалавек, якія абвінавачваліся ў супрацоўніцтве з ранейшай уладай, у той час як колькасць палітычных зняволеных пры М. Кадафі не перавышала 6 тыс[26].

Следствам грамадзянскай вайны стаў рост злачыннасці. Так, новыя ўлады зафіксавалі рост забойстваў у 2012 годзе ў параўнанні з 2011 годам на 503%, колькасць крадзяжоў на 448% і г.д[37]. Распаўсюджанай практыкай сталі расправы баевікоў над сваімі апанентамі прама ў бальніцах, куды апошнія траплялі пасля ўзброеных сутыкненняў[38][39].

З-за адсутнасці бяспекі паўсталі праблемы з авіязносінамі ў краіне. Так, Lufthansa, якая арганізавала рэгулярныя палёты ў Лівію яшчэ ў лютым 2012 года, праз год была вымушана іх спыніць у сувязі з «напружанай сітуацыяй у рэгіёне»[40].

Па дадзеных прадстаўніка Упраўлення Вярхоўнага камісара ААН па справах бежанцаў Мелісы Флемінг, па стане на 2 сакавіка колькасць бежанцаў у раёне канфлікту дасягнула 180 тысяч чалавек. У Егіпет беглі 77 тысяч чалавек (у асноўным, этнічныя егіпцяне), прыкладна столькі ж — у Туніс, яшчэ каля 30 тысяч чакалі сваёй чаргі на мяжы[41]. Да пачатку мая, паводле інфармацыі агучанай камісарам па ўнутраных справах ЕС Сесіліяй Малмстрэм, колькасць бежанцаў складала 650 або 750 тыс.[42][43]

Па дадзеных Упраўлення вярхоўнага камісара ААН па справах бежанцаў пікавыя паказчыкі зыходу бежанцаў з Лівіі складалі 10-15 тыс. чалавек у суткі[44].

Па паведамленні BBC News, у сярэдзіне жніўня 2011 года больш за 30 тыс. чалавек былі выгнаны з горада Таварга ў паўночнай Лівіі. Меркавана, гэта было актам помсты і калектыўным пакараннем за падтрымку жыхарамі сіл Кадафі пры аблозе Місураты[45].

Згодна з дакладам ААН ад 18 студзеня 2012 года негатыўны эфект ад лівійскага крызісу ў выглядзе наплыву бежанцаў выпрабавалі ўсе краіны рэгіёну Сахеля, а менавіта Алжыр, Чад, Егіпет, Малі, Маўрытанія, Нігер і Туніс[46].

  1. В Ливии подсчитали количество погибших за время войны // Росбалт, 8 сентября
  2. Ливия подсчитала количество жертв войны//РБК,30 августа 2011 года
  3. а б Ian Black, Middle East editor (8 January 2013). "Libyan revolution casualties lower than expected, says new government". London: Guardian. Retrieved 2 October 2013.
  4. Последствия ливийской войны: бывшие сторонники Каддафи захватывают города в Мали(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 11 сакавіка 2014. Праверана 29 жніўня 2012.
  5. Libya rebels demand Algeria return Gaddafi family//Reuters/MSNBC, 30 August 2011.
  6. Libyan estimate: At least 30,000 died in the war Архівавана 9 верасня 2011 года. (Праверана 10 чэрвеня 2012)
  7. Back to bloody anarchy: Andrew Malone revisits Libya and finds a country riven by torture, mass murder and savage vengeance
  8. Carrere, Jean «Ajdabiya: A City Under Pressure».// Rudaw.net, 7 July 2011 Retrieved 30 August 2011.
  9. а б В чем уникальность 240-дневной Ливийской войны(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 27 красавіка 2012. Праверана 29 жніўня 2012.
  10. RAF man killed in Italy road crash. BBC (21 ліпеня 2011).
  11. Спецназ войск НАТО активно действует в Дамаске и Алеппо Архівавана 13 снежня 2018.
  12. Дорогой британский спецназ возвращается домой. Потери признаны «неприемлемыми»
  13. "US Crew Rescued after Libya Crash". BBC News. 22 March 2011. Архівавана з арыгінала 22 March 2011. Праверана 22 March 2011.
  14. "Libya Conflict: Nato Loses Drone Helicopter". BBC News. 21 чэрвеня 2011. Архівавана з арыгінала 22 June 2011. Праверана 7 August 2011.
  15. В результате авиаударов НАТО в Ливии погибло 718 и ранено более 4000 мирных жителей//ИА Regnum, 01.06.2011
  16. Цена за голову Каддафи — 3500 бойцов НАТО
  17. Инструменты противодействия Западу «Expert Online» / 23 авг 2012(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 кастрычніка 2016. Праверана 12 кастрычніка 2019.
  18. «Пыль, поднятая Западом, уляжется!» // Журнал «Москва»
  19. Вожди берут своё // «Эксперт» № 10 (793) /12 мар 2012(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 25 мая 2012. Праверана 12 кастрычніка 2019.
  20. Reflect on negative effects of Libya war / People’s Daily Online
  21. Баі за Бені-Валід, LENTA.RU
  22. Libyan army tackles rogue militias as two disband — Egypt Independent
  23. Stephen, Chris. Libya: western countries urge citizens to leave as civil war intensifies. The Guardian (27 ліпеня 2014). Праверана August 19, 2014. Lyons, James; White, Stephen. Libya civil war: Royal Navy evacuates more than 100 Britons as Embassy closes. Daily Mirror (3 жніўня 2014). Праверана August 19, 2014. Porsia, Nancy. Traffickers cash in on Libya's new civil war. Middle East Eye (4 жніўня 2014). Праверана August 19, 2014.
  24. Сколько стоят революции, перевороты и восстания в Арабских странах миру(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 30 жніўня 2012. Праверана 29 жніўня 2012.
  25. Эксперты МВФ оценили стоимость «арабской весны» в 55 млрд долларов Архівавана 8 снежня 2011.
  26. а б Алексей Подцероб — Ливия полгода спустя
  27. Итог операции НАТО в Ливии — исчезновение 150 миллиардов / Военно-промышленный курьер Архівавана 2 лістапада 2012.
  28. Выход Газпрома на рынок Ливии оказался под угрозой(недаступная спасылка)
  29. Ливия подрывает мировую экономику Архівавана 3 красавіка 2011.
  30. Экономические последствия кризиса в Ливии(недаступная спасылка)
  31. Oil price and the effect of Libyan war / UnitedExplanations
  32. Потери нефтяной промышленности Ливии оценили в $50 млрд(недаступная спасылка)
  33. Не восстановились / «Эксперт» №14 (846) /08 апр 2013(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 27 чэрвеня 2021. Праверана 12 кастрычніка 2019.
  34. Кровавая весна в пустыне / «Эксперт» № 30-31 (813) /30 июл 2012(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 10 снежня 2012. Праверана 12 кастрычніка 2019.
  35. Ливия задолжала Греции 150 млн евро за лечение повстанцев / РИА Новости
  36. Эль С. Современное состояние торговых отношений между Ливией и Европейским Союзом // Современные проблемы науки и образования. - 2014. - № 3. - С. 358
  37. Murder rate up 500% in two years / Libya Herald
  38. Two patients murdered at Bu Sleem hospital / Libya Herald
  39. В Ливии боевики напали на больницу и аэропорт
  40. Lufthansa прекращает полеты в Триполи по соображениям безопасности / РИА Новости
  41. Число беженцев из Ливии достигло 180 тысяч//РИА Новости,02.03.2011 г. (Праверана 2 сакавіка 2011)
  42. Число беженцев из Ливии с начала конфликта достигло 750 тысяч — Еврокомиссия(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 12 кастрычніка 2019.
  43. Statement by Cecilia Malmström, EU Commissioner for Home Affairs, on the deteriorating situation of refugees in Libya (Праверана 30 жніўня 2012)
  44. ООН: Число беженцев из Ливии в Тунис сокращается
  45. 'Cleansed' Libyan town spills its terrible secrets // BBC News, 12.12.2011 г.
  46. Report of the assessment mission on the impact of the Libyan crisis on the Sahel region