Нацыянальны тэатр (Бялград)
| Тэатр | |
| Нацыянальны тэатр Бялграда | |
|---|---|
| сербск.: Народно позориште у Београду | |
 Фасад тэатра | |
| 44°49′00″ пн. ш. 20°27′38″ у. д.HGЯO | |
| Краіна |
 Сербія |
| Месцазнаходжанне | |
| Архітэктурны стыль | Эклектыка |
| Архітэктар | Аляксандр Бугарскі |
| Дата заснавання | 1869 |
| Будаўніцтва | 1868—1869 гады |
| Стан | Дзейнічае |
| Сайт | narodnopozoriste.rs |
 |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Нацыянальны тэатр Бялграда (сербск.: Народно позориште у Београду) — дзяржаўны тэатр Сербіі. Помнік архітэктуры другой паловы XIX стагоддзя. Знаходзіцца на рагу вуліц Васіна і Француска ў Бялградзе на плошчы Рэспублікі побач з Нацыянальным музеем Сербіі.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Упершыню ідэя аб будаўніцтве тэатра ў Бялградзе ўзнікла ў 1851 годзе, дзякуючы таварыству «Аматараў народнай адукацыі». Тэатр заснаваны 13 ліпеня 1868 года і будаваўся на працягу двух гадоў, як мяркуецца, па плане архітэктара Аляксандра Бугарскага. Распараджэнне аб будаўніцтве прыняў князь Міхаіл Абрэнавіч. Першы спектакль — п'еса «Георгій Бранкавіч». Акрамя тэатральных спектакляў, у зале на працягу XIX стагоддзя праводзіліся дабрачынныя балі і канцэрты. Вялікая канстытуцыйная скупшчына ў гэтай зале прагаласавала за Канстытуцыю ў 1888 годзе.
У часы Югаславіі стаў Югаслаўскім нацыянальным тэатрам. Тэатр аб'яднаў лепшых акцёраў Сербіі, тут ставіліся п'есы сербскіх, славенскіх і сусветных драматургаў.[1]
У 1999 годзе падчас паветраных налётаў НАТА тэатральны калектыў быў адзіным у краіне, які прадоўжыў працу. Пры гэтым кошт білета быў чыста сімвалічным, роўны аднаму дынару.[2]
Будынак[правіць | правіць зыходнік]
У складзе тэатра тры акадэмічных трупы: драмы, оперы (з 1921 года) і балета (з 1920 года). Таксама ў будынку знаходзіцца музей тэатра. Выступленні праводзяцца на двух сцэнах, Галоўнай сцэне (на 700 месцаў) і сцэне Радамір Рашы Плаовіча (на 300 месцаў). Будынак выкананы на ўзор тэатральных будынкаў таго часу, асабліва міланскай Ла Скалы, ад якога прынятая канцэпцыя і дэкаратыўнае аздабленне эпохі Адраджэння. Пры больш позніх рэканструкцыях першапачатковы выгляд цалкам зменены. Першая рэканструкцыя пачалася ў 1911 годзе, і доўжылася да 1922 года, у сувязі з перапынкам на вайну. Тэатр быў пашыраны і страціў частку знешняга дэкору. Другая рэканструкцыя звязана з вынікамі бамбардзіроўкі Бялграда ў 1941 годзе. Яна праводзілася ў 1964—1965 гг. Зменам падвергнуўся інтэр'ер. Апошняя буйная рэканструкцыя была зроблена ў 1986—1989 гг., тады была дабудаваная частка ў бок вуліцы братоў Юговіча.
Балет[правіць | правіць зыходнік]
Першыя балетныя спектаклі ў Бялградскай оперы адносяцца да пачатку 1920-х гг. Тут пастаўлены першы балет сербскага кампазітара М. Мілевіча «Le balai du valet». У розны час трупу ўзначальвалі: Б. Г. Раманаў (1930-31), Н. Кірсанава (1932-34), Б. Князеў (1934-36), Маргарыта Фрамана (1937-38). Пасля вайны балет перажыў перыяд інтэнсіўнага абнаўлення, звязаны галоўным чынам з дзейнасцю балетмайстра Д. Парліча.[3]
Рэстаўрацыя[правіць | правіць зыходнік]
У 1905 годзе праведзена новая мастацкая рэстаўрацыя сцэны, глядзельнай залы і фае па эскізах першага сербскага дэкаратара Драгуціна Інікіострыя Медзеняка, які ўпрыгожыў інтэр'еры асабнякоў шмат каго з заможных бялградскіх жыхароў. У аснову абноўленага дэкору ляглі матывы народнай арнаментыкі і мастацкай традыцыі. З цягам часу наспела неабходнасць павялічыць сцэну і вырашыць шэраг тэхнічных задач. У 1912 годзе пачалася рэканструкцыя тэатра, аднак, у сувязі з пачаткам Першай сусветнай вайны, яна расцягнулася да 1921 года. Па задуме архітэктара Ёсіфа Буканца лаканічную гармонію першапачатковага фасада змяніла пышнае неа-барока з дзвюма вуглавымі вежамі ля пад'езда. У інтэр'ер глядзельнай залы і вестыбюля дададзеныя дэкаратыўныя элементы з гіпсу. Столь глядзельнай залы распісаў рускі мастак Сцяпан Фёдаравіч Калеснікаў. Цікава, што выхаваны ў традыцыі акадэмічнага рэалізму ён стварыў сваю кампазіцыю ў стылі дэкаратыўнага барока і ўзяў за аснову тэмы антычнай міфалогіі – Талія у калясніцы і вакхічныя фантазіі, якія праслаўляюць тэатр, як храм мастацтва.
Наступная рэканструкцыя пачалася ў 1940 годзе. Аднак падчас красавіцкай бамбардзіроўкі Бялграда 1941-га будынак зведаў сур'ёзныя пашкоджанні і працы па рэканструкцыі пачаліся толькі бліжэй да канца года. Праект архітэктараў Гойка Тодзіча і Драгана Гудовіча цалкам змяніў знешні выгляд ранейшага Нацыянальнага тэатра. З пярэдняга боку фасада, за выключэннем прафіляванай гірлянды даху, знятая ўся старая дэкаратыўная пластыка. Такі ж знешні выгляд тэатр захаваў і пры наступнай рэканструкцыі 1965 года, калі, пад кіраўніцтвам архітэктара Ніколы Шерцэра, унесены змены ў вестыбюль, глядзельную залу і аркестравую яму.
Апошняя і самая маштабная рэканструкцыя будынка Нацыянальнага тэатра (1986-1989) суправаджалася палемікай як у прафесійнай супольнасці, так і ў шырокіх колах грамадскасці па пытанні аб тым, ці варта вярнуць будынку яго першапачатковы выгляд ці ж той, які яно набыло пасля першай рэканструкцыі 1922 года. Усё-такі было вырашана, што будынак будзе абноўлена па праекце першай рэканструкцыі, а да задняй частцы корпуса зроблена шкляная прыбудова па праекце архітэктараў Слабадана Дрэняковіча і Любаміра Здраўковіча. Абнаўленне ўнутранай прасторы тэатра, па задуме архітэктара Мілана Палішашкага, ставіла задачу аднавіць яго першапачатковае аблічча, падкрэсліваючы тым самым візуальныя і сімвалічныя годнасці інтэр'еру старога тэатра. У цэнтры вестыбюля усталяваны бюст князя Міхаіла працы італьянскага скульптара Энрыка Паці (1872), а жывапісная кампазіцыя Сцяпана Калеснікава на столі глядзельнай залы адрэстаўраваная па захаваных арыгінальных малюнках.
Пераадольваючы бурныя гістарычныя падзеі гісторыі сваёй краіны, Нацыянальны тэатр Бялграда па-ранейшаму застаецца захавальнікам сербскай культуры і традыцыі. Ён і далей будзе маяком сербскай духоўнасці. У знак прызнання і павагі важнай культурна-гістарычнай, архітэктурна-ўрбаністычнай, мастацка-эстэтычнай ролі ў жыцці грамадства, Нацыянальны тэатр Бялграда ў 1983 годзе аб'яўлены культурным набыткам асаблівага значэння.
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ Югославский национальный театр // Большая советская энциклопедия
- ↑ Сербский национальный театр - Мир театра.
- ↑ Национальный театр в Белграде (руск.). Энциклопедия балета. Архівавана з першакрыніцы 31 кастрычніка 2012. Праверана 7 верасня 2012.(руск.) . Энциклопедия балета. з першакрыніцы 31 кастрычніка 2012. Праверана 7 верасня 2012.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Нацыянальны тэатр - Турыстычная арганізацыя Белграда Архівавана 13 верасня 2013. (руск.)
- Гісторыя - Афіцыйны сайт тэатра (англ.) (серб.)
