Нурхон Юлдашхаджаева
| Нурхон Юлдашхаджаева | |
|---|---|
| Дата нараджэння | 1913 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 1 чэрвеня 1929 |
| Месца смерці | |
| Грамадзянства | |
| Прафесія | танцоўшчыца, актрыса |
.svg){kind=small}
Нурхон Юлдашхаджаева (узб.: Nurxon Yoʻldoshxoʻjayeva) — адна з першых узбекскіх жанчын, якія танцавалі на сцэне без паранджы[1]. Яна нарадзілася ў 1913 годзе ў Маргілане Ферганскай вобласці і была забітая клінковай зброяй уласным братам за тое, што танцавала перад гледачамі з адкрытым тварам ў 1929 годзе. Гэта было забойства гонару[2]. Бацька Нурханы Юлдашхаджаевай і яе брат Саліхаджа былі пакараныя смерцю за ўдзел у забойстве, а мінбашы, які замовіў забойства, быў сасланы.
Біяграфія
[правіць | правіць зыходнік]Нурхон збегла з дому ў маладым узросце, каб далучыцца да рускай танцавальнай трупы[3]. Яе калегамі былі сёстры будучая народная артыстка СССР Тамара Ханум і будучая народная артыстка Узбекістана Гаўхар Рахімава. Неўзабаве пасля далучэння да групы 8 сакавіка 1928 года яна і іншая танцорка выйшлі на сцэну і публічна знялі пакрывалы. Калі танцавальны калектыў быў у яе родным Маргілане, яна вырашыла наведаць родных. Цётка прывяла яе ў дом і сказала, што яе шукае брат. Затым ён зарэзаў яе і адразу ж прызнаўся ў злачынстве пасля прыбыцця паліцыі на месца здарэння[4]. Ён прызнаў, што забойства было наўмысным па патрабаванні іх бацькі, мінбашы і мулы Камаля Г’ясава, якія прымусілі яго паклясціся на Каране забіць яе[5]. На наступны дзень пасля яе смерці на плошчы прайшлі масавыя пахаванні. Тысячы людзей наведалі мемарыял, а жанчыны скідалі пакрывалы перад яе труной[4][6]. Пасля яе бацька і брат былі асуджаныя і пакараныя за ўдзел у забойстве, а мінбашы і мула сасланыя[5]
Наступствы
[правіць | правіць зыходнік]Пасля смерці яна была ўдастоена гонару ўладаў СССР як мужны савецкі ўзор і пакутніца, падобная Турсуной Сайдазімавай. Помнік Нурхон[7] быў пабудаваны і ўсталяваны ў Маргілане перад Домам культуры. Створаная скульптарам Валянцінам Клебансавым у 1967 годзе, статуя Нурхон была дэмантаваная ў 1993 годзе, неўзабаве пасля распаду Узбекскай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі у 1991 годзе[8][9]. Помнік маладой жанчыне, які ўвасабляе барацьбу за {{нп3|Правы жанчын|жаночую эмансіпацыю|uk|Права жінок}} і прысвечаны феміністцы эпохі «{{нп3|Худжум||uk|Худжум}}», лічыўся амаральным у постсавецкім Узбекістане[10]. У горадзе Фергане ёсць кінатэатр, які да гэтага часу носіць яе імя, кінатэатр «Нурхон»[11].
Каміль Яшэн напісаў папулярны мюзікл пра жыццё Нурхон, малюючы яе пакутніцай.
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ Victor Vitkovich. A Tour Of Sovilet Uzbekistan. — 1954.
- ↑ National Encyclopedia of Uzbekistan (OʻzME). Birinchi jild. Tashkent, 2000 link
- ↑ Don Rubin. The World Encyclopedia of Contemporary Theatre: Asia/Pacific. — Taylor & Francis, 2001. — 540 с. — ISBN 978-0-415-26087-9.
- ↑ а б Женщина и свобода в выборе одежды (руск.). Anhor.uz (16 січня 2017). Праверана 29 студзеня 2019.
- ↑ а б Marianne Kamp. The New Woman in Uzbekistan: Islam, Modernity, and Unveiling under Communism. — University of Washington Press, 2011-10-01. — 350 с. — ISBN 978-0-295-80247-3.
- ↑ Avdeeva, Lyubov (2009). Тамара Ханум. Моя жизнь. Воспоминания о себе и выдающихся деятелях искусств Узбекистана. Tashkent: Национальной библиотеки Узбекистана имени А. Навои.
- ↑ A little boy stands admiring the monumental statue of actress Nurkhon...(нявызн.). Getty Images (25 сакавіка 2016). Праверана 12 снежня 2024.
- ↑ Colin Thubron, The Lost Heart of Asia. Heinemann, 1994
- ↑ The Moscow Times. — Moscow Times, 1995. — 656 с.
- ↑ Calum MacLeod, Bradley Mayhew. Ouzbékistan: Samarcande, Boukhara, Khiva. — Olizane, 2004. — 358 с. — ISBN 978-2-88086-313-5.
- ↑ "Days of the Uzbek National Cinema Arts" held in Margilan. Uzdaily.com. Архівавана з першакрыніцы 30 чэрвеня 2018. Праверана 12 верасня 2010.