Ніко Пірасмані

Ніко Пірасмані
Ніко Пірасмані
	ნიკო ფიროსმანი
Імя пры нараджэнні	Нікалоз Пірасманашвілі
Дата нараджэння	5 мая 1862, мерк. 5 (17) мая 1862 ці 5 красавіка 1862
Месца нараджэння	Мірзаані, Тыфліская губерня;
Дата смерці	9 красавіка 1918, 7 красавіка 1918 ці 5 мая 1918 (56 гадоў)
Месца смерці	Тыфліс, Закаўказская Дэмакратычная Федэратыўная Рэспубліка;
Месца пахавання	невядома;
Грамадзянства	Грузія;
Род дзейнасці	мастак
Жанр	партрэт
Мастацкі кірунак	наіўнае мастацтва[d]
Подпіс
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ніко Пірасмані^[7], таксама Ніко (Мікалай Асланавіч) Пірасманашвілі (груз. ნიკო ფიროსმანი, груз. ნიკოლოზ ასლანის ძე ფიროსმანაშვილი; 5 мая або 5 красавіка 1862, Мірзаані, Грузія — 5 мая 1918, Тбілісі) — грузінскі мастак-самавук, прымітывіст, прадстаўнік наіўнага мастацтва.

Біяграфія

Нарадзіўся ў 1862 у сялянскай сям’і ў сяле Мірзаані ў Кахетыі. З дзяцінства захапляўся жывапісам, шмат маляваў, але спецыяльнай мастацкай адукацыі не меў, маляваць яго навучыў найлепшы сябра Леван Калмахелідзэ^[8].

Пераехаў у Тбілісі пасля смерці бацькоў. У 1880-х разам з іншым самавукам Гіго Зазіяшвілі адкрыў студыю, у якой яны малявалі на замовы шыльды і вывескі^[8].

У 1890—1894 працаваў кандуктарам на Закаўказскай чыгунцы, спрабаваў сябе ў гандлі, але ўсё жыццё правёў у галечы^[8].

Памёр у адзіноце, месца пахавання невядомае^[8].

Творчасць

Ніко Пірасмані найперш вядомы як прадстаўнік прымітывізму і наіўнага мастацтва, але разам з гэтым ён з’яўляецца адзіным грузінскім анімалістам, бо ў ягонай творчасці гэты жанр займаў вялікае месца. Лічыцца, што ў вобразы жывёл ён закладаў сімволіка-маральныя ідэі^[8].

Маляваў самаробнымі фарбамі на кляёнцы і блясе шыльды для сталовых-духанаў і забаўляльных устаноў, а таксама карціны на тэмы народнага жыцця, пейзажы, нацюрморты, выявы жывёл.

Творы Пірасмані вызначаюцца насычаным глыбокім каларытам, кантраснымі спалучэннямі халодных сіне-чорных і цёплых светлых колеравых плям, пластычнай завершанасцю форм, спалучэннем унутранага драматызму са знешнім спакоем персанажаў: «Дворнік» (1904), «Мядзведзь у месячную ноч» (1905), «Нацюрморт» (1910—12), «Лань» (1916), «Прадавец дроў», «Гулянка трох князёў», «Кампанія Бего», «Рыбак сярод скал» і інш.

Вялікі ўнёсак у адкрыццё мастацкага таленту Пірасмані зрабілі Кірыл і Ілля Зданевічы, якія сабралі калекцыю ягоных карцін і прапагандавалі ягоную творчасць^[9].

Галерэя

Рыбак. 1900-я
Актрыса Маргарыта. 1909
Жырафа. 1900-я
Дзяўчынка з шарыкам. 1900-я
Нацюрморт
Жанчына з дзецьмі, якая ідзе да крыніцы
Чалавек, які едзе на асле
Порт Батумі
Бяздзетны мільянер і бедная жанчына з дзецьмі

Памяць

146 работ Ніко Пірасмані захоўваюцца ў Грузінскім нацыянальным музеі. 16 — у гісторыка-этнаграфічным музеі ў Сігнахі^[8].

На радзіме Ніко Пірасмані ў Мірзаані працуе ягоны дом-музей^[8].

У гэтай вёсцы штогод у кастрычніку адбываецца фальклорны фэст у гонар мастака^[8].

На купюры наміналам 1 лары размешчаны партрэт Ніко Пірасмані^[8].

Цікавыя факты

У сакавіку 2011 група экспертаў заявіла, што надпіс на дзвярах пограба сям’і Кврывішвілі ў сяле Азаані належыць Ніко Пірасмані. Пасля чаго сям’і прапанавалі тры варыянты: пакінуць гэтыя дзверы сабе, прадаць або падарыць музею. Пазней стала вядома, што гэтую знаходку спрабавалі прадаць за 17 000 лары^[10].
31 траўня 2011 грузінская паліцыя, расследуючы адну са спраў, знайшла зніклую карціну Пірасмані «Паранены салдат». Яе перадалі ў Грузінскую нацыянальную галерэю^[11].

Крыніцы

↑ ^а ^б abART Праверана 1 красавіка 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107456632"></a>
↑ ^а ^б ^в ПИРОСМАНАШВИ́ЛИ (Пиросманишвили, Пиросмани) Нико (Николай Асланович) // Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a>
↑ საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი — 2001. Праверана 21 сакавіка 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q58357743"></a>
↑ http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav123009.shtml
↑ http://museum.ge/files/broshurebi/signagi_mini_katalogi.pdf
↑ Kończak L. Czarna cerata Pirosmaniego — 2022. — С. 54–55, 69. — 147 с. — ISBN 978-83-7893-278-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q135388848"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124394179"></a>
↑ Усе варыянты напісання імя і прозвішча ў адпаведнасці з: Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 12. — С. 381. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0198-2 (т. 12).
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ნიკო ფიროსმანი (1862-1918) (нявызн.). www.nplg.gov.ge. Праверана 28 чэрвеня 2025.
↑ Obolensky, Igor. obolensky: Мирель ЗДАНЕВИЧ. В поисках Пиросмани... (нявызн.). obolensky (среда, 26 октября 2011 г.). Праверана 28 чэрвеня 2025.
↑ ნიკალა ფიროსმანის მოხატული კარი 17 000 დოლარად იყიდება(нявызн.). გაზეთი ,,სპექტრი" (12 лістапада 2010). Праверана 28 чэрвеня 2025.
↑ „მილიონი წითელი ვარდი“ - ლეგენდა თუ რეალობა? - ნიკო ფიროსმანის ცხოვრების უცნობი დეტალები (нявызн.). www.ambebi.ge (11 жніўня 2021). Праверана 28 чэрвеня 2025.

Літаратура

Шунейка Я. Пірасманашвілі // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 12. — С. 381. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0198-2 (т. 12).

Спасылкі

Ніка Пірасмані — Інтэрнэт галерэя (168 прац) Архівавана 11 студзеня 2012.
Пра Пірасмані, рэпрадукцыі Архівавана 28 верасня 2007.
Артыкул пра Пірасмані ў часопісе VIVA
Мастацкая галерэя Пірасманішвілі

[_b854f4206e25c3ea-1] а ^б abART Праверана 1 красавіка 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107456632"></a>

[_b4c21dcbe3049f32-2] а ^б ^в ПИРОСМАНАШВИ́ЛИ (Пиросманишвили, Пиросмани) Нико (Николай Асланович) // Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a>

[_8912ad41651ddc80-3] საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი — 2001. Праверана 21 сакавіка 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q58357743"></a>

[_25e8172a07408e16-4] ttp://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav123009.shtml

[_593c1c7ccb7050c8-5] ttp://museum.ge/files/broshurebi/signagi_mini_katalogi.pdf

[_e8cdaad9c99b937c-6] Kończak L. Czarna cerata Pirosmaniego — 2022. — С. 54–55, 69. — 147 с. — ISBN 978-83-7893-278-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q135388848"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124394179"></a>

[pr-7] Усе варыянты напісання імя і прозвішча ў адпаведнасці з: Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 12: Палікрат — Праметэй / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 12. — С. 381. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0198-2 (т. 12).

[:0-8] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ნიკო ფიროსმანი (1862-1918) (нявызн.). www.nplg.gov.ge. Праверана 28 чэрвеня 2025.

[9] Obolensky, Igor. obolensky: Мирель ЗДАНЕВИЧ. В поисках Пиросмани... (нявызн.). obolensky (среда, 26 октября 2011 г.). Праверана 28 чэрвеня 2025.

[10] ნიკალა ფიროსმანის მოხატული კარი 17 000 დოლარად იყიდება(нявызн.). გაზეთი ,,სპექტრი" (12 лістапада 2010). Праверана 28 чэрвеня 2025.

[11] „მილიონი წითელი ვარდი“ - ლეგენდა თუ რეალობა? - ნიკო ფიროსმანის ცხოვრების უცნობი დეტალები (нявызн.). www.ambebi.ge (11 жніўня 2021). Праверана 28 чэрвеня 2025.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]