Одаці

Одаці

Одаці (яп.: 大太刀, «вялікі меч») — адзін з тыпаў доўгіх японскіх мячоў. Тэрмін нодаці (яп.: 野太刀, «палявы меч») азначае іншы тып мяча, але часта памылкова выкарыстоўваецца замест одаці.

Каб звацца одаці, меч павінен быў мець даўжыню клінка не менш 3-х сяку (90,9 см), аднак, як і ў выпадку шматлікіх іншых японскіх тэрмінаў, якія адносяцца да мячоў, дакладнага вызначэння даўжыні одаці няма. Звычайна одаці — гэта мячы з клінкамі 130—180 см з дзяржальняй больш за 50 см.

Прызначэнне

Прызначэнне одаці можна разбіць на наступныя віды:

• Дар храму. Некаторыя одаці ўвязваліся тымі, што моляцца з перамогай ў вайне, іншыя змяшчаліся ў скарбніцы як легендарныя мячы.
• Зброя. Даследаваньні старых тэкстаў паказваюць, што одаці ўжываліся ў бітвах у якасці зброі пехацінцаў.
• Сімвал арміі. Некаторыяодаці былі занадта доўгія, каб іх можна было выкарыстоўваць. Аднак ёсць сведчанні, што іх ужывалі ў якасці сімвала войска, падобна вайсковаму сцягу альбо дзіды. (Дадзенае меркаванне мае патрэбу ў правядзенні дадатковых даследаванняў)
• Цырыманіяльнае прызначэнне.
• Дэманстрацыя ўмення каваля.

Выкананне

Одаці вельмі складзены ў вырабе. Каб зрабіць добры одаці, трэба:

• больш сталі і часу, чым на звычайны меч. Акрамя таго, вельмі важна каваць сталь хутка, што патрабуе добрага ўмення ад малатабойцы.
• праца ў артэлі. Кожны ў артэлі павінен быць сапраўдным майстрам сваёй справы.
• найвышэйшае майстэрства ў тэрмаапрацоўцы.
• адмысловае абсталяванне. Напрыклад, ёмістасць для загартоўкі павінна быць больш, чым для звычайнага мяча.
• іншы спосаб паліравання. Одаці пры паліроўцы замацоўваецца нерухома, у той час як звычайны меч рухаецца па-над тачыльным каменем.

Ужыванне

Одаці, якія выкарыстоўваліся як зброя, былі занадта вялікія для самураеў, каб насіць іх падобна звычайным мячам. Існавалі два спосабы нашэння.

• За спіной. Гэта было непрактычна, таму што было немагчыма даволі хутка выхапіць меч.
• Іншы метад быў прасцей — нашэнне мяча ў руцэ. У эпоху Мурамачы было прынята, каб за самураем ішоў зброяносец, які ў патрэбны момант дапамагаў выцягнуць одаці з похваў.

Стылі фехтавання з одаці звярталі большую ўвагу на сыходныя рэжучыя ўдары і трывалы хват зброі.

Одаці цалкам выйшлі з ужытку як зброя пасля вайны Асака-Нацуно-Дзін 1615 года (бітва між Такугава Іэясу і Таётомі Хідэёры — сынам Таётомі Хідэёсі).

Прычыны страты папулярнасці

• Пасля 1615 года бітвы спыніліся.
• Улада Бакуфу выдала закон, згодна з якім забаранялася мець меч больш вызначанай даўжыні. Пасля таго, як закон набыў моц, шматлікія одаці былі абрэзаныя, каб адпавядаць устаноўленым нормам. Гэта адна з прычын таго, што одаці так рэдкія.

Одаці больш не ўжываліся па прамым прызначэнні, але ўсё яшчэ былі каштоўным дарам ў перыяд Сінто («новых мячоў»). Гэта стала іх галоўным прызначэннем. Па прычыне таго, што іх выраб патрабуе самага высокага майстэрства, было прызнана, што павага, сугестная іх з’яўленнем, адпавядае малітве багам.

Спасылкі

• Фатаздымкі некаторых клінкоў
• Міжнародны Саюз Баявых Мастацтваў

Гл. таксама

• Дайсё