Ордэн «За храбрасць» (Балгарыя)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Ордэн «За храбрасць»
Орден «За храброст»
Выява ордэнскай планкі Апісанне ўзнагароды
Арыгінальная назва Орден «За храброст»
Краіна Балгарыя
Тып ордэн
Дата заснавання царскі:
1 студзеня 1880 года[1]
рэспубліканскі:
13 чэрвеня 2003 года[2]
Статус уручаецца
Чарговасць узнагарод
Старэйшая княжацкая
няма
царская
Ордэн Святых Роўнаапостальных Кірыла і Мяфодзія
рэспубліканская
мае асаблівы статус
Малодшая княжацая і царская
Ордэн Святога Аляксандра
рэспубліканская
мае асаблівы статус
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ордэн «За храбрасць» (балг.: Орден «За храброст».) — дзяржаўная ўзнагарода Княства, а з 1908 года — Царства Балгарыі. Ордэн быў уведзены Указам князя Аляксандра Батэнберга 1 студзеня 1880 года для заахвочвання вайскоўцаў, якія праявілі мужнасць і гераічнасць на полі боя.

Ордэн быў скасаваны 15 верасня 1946 года, пасля запанавання ў Балгарыі камуністычнага ўрада, аднак узнагароджаныя раней атрымлівалі знакі да 1950 года. Яго змяніў падобны рэспубліканскі ордэн, які існаваў у трох ступенях.

13 чэрвеня 2003 года з некаторымі змяненнямі ордэн быў адноўлены ў ранейшым выглядзе і сёння з’яўляецца дзяржаўнай узнагародай Рэспублікі Балгарыі.

Ордэн «За храбрасць»[правіць | правіць зыходнік]

Ордэн «За храбрасць» — самы першы балгарскі ордэн, таксама з’яўляўся найвышэйшай узнагародай Княства Балгарыі аж да 1908 года, калі Балгарыя была агалошаная незалежным царствам, і быў уведзены ордэн Святых Роўнаапостальных Кірыла і Мяфодзія, які стаў новай найвышэйшай дзяржаўнай узнагародай.

Палажэнне аб узнагародзе[правіць | правіць зыходнік]

Ордэн прызначаецца для ўзнагароджвання вайскоўцаў, якія паказалі мужнасць, гераізм і здзейснілі подзвігі на полі боя. Ордэн уручаецца толькі ў ваенны час.

Апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Ордэн «За храбрасць» мае чатыры асноўныя ступені, адну спецыяльную ступень і чатыры ступені крыжа. Ордэн мае Вялікі крыж, 4 ступені і 2 класа, для ўзнагароджвання афіцэраў, а таксама 4 жаўнерскія ступені. Вайсовым святарам і музыкам, якія праявілі адвагу і самаахвяраванне на поле боя, вручалась узнагарода без мячоў:

Узнагароджванне праводзілася паслядоўна, з 4-ай да 1-ай ступені.

Вялікі крыж ордэна «За храбрасць»[правіць | правіць зыходнік]

Мог уручацца толькі вярхоўнаму балгарскаму правіцелю. Существуют пяць эмісій, различающихся між сабой.

I ступень Ордэна «За храбрасць»[правіць | правіць зыходнік]

Існуе чатыры эмісіі. Уручаўся балгарскім і замежным генералам, гэтак жа як і кіраўнікам іншых краін. Усяго ўзнагароджана 32 чалавекі, ад імператара Аляксандра II да маршала Фёдора Талбухіна[3].

II ступень Ордэна «За храбрасць»[правіць | правіць зыходнік]

Існуе дзве эмісіі. Уручаецца генералам, якія камандуюць баявымі злучэннямі не менш за дывізію.

III ступень I класа Ордэна «За храбрасць»[правіць | правіць зыходнік]

Існуе тры эмісіі. Уручаўся камандуючым ад брыгады да дывізіі.

III ступень II класа Ордэна «За храбрасць»[правіць | правіць зыходнік]

Існуе пяць эмісій. Уручаўся старшаму афіцэрскаму саставу (ад капітана да палкоўніка). У выключных выпадках малодшым афіцэрам.

IV ступень I класа Ордэна «За храбрасць»[правіць | правіць зыходнік]

Існуе сем эмісій. Уручаўся сярэдняму і малодшаму афіцэрскаму саставу.

IV ступень II класа Ордэна «За храбрасць»[правіць | правіць зыходнік]

Існуе дзесяць эмісій. Апошняя за балгара-нямецкую вайну 1944—1945 гадоў. Уручаўся малодшаму афіцэрскаму саставу.

Воінскі крыж «За храбрасць»[правіць | правіць зыходнік]

Воінскі крыж «За храбрасць» I ступені

Узнагароды для «ніжніх чыноў», гэта значыць сяржантаў і радавых, былі ўведзены адначасова з афіцэрскімі. I і II ступені былі пазалочаныя, а III і IV ступені — пасрэбраныя. Акрамя таго, воінскія крыжы былі менш за афіцэрскія па памеру (33—34 мм), з больш вузкай жычкай. Ступені адрозніваліся паміж сабой наяўнасцю ці адсутнасцю банта на стужцы.

  • Воінскі крыж «За храбрасць» I ступені

пазалочаны з бантам

1912 Балканскія войны, 1915 Першая міравая вайна, 1915 (1917) Першая міравая вайна

  • Воінскі крыж «За храбрасць» II ступені

пазалочаны без банта

1912 Балканскія войны, 1915 Першая міравая вайна, 1915 (1917) Першая міравая вайна

  • Воінскі крыж «За храбрасць» III ступені

посрэбраны з бантам

1912 Балканскія войны, 1915 Першая міравая вайна, 1915 (1917) Першая міравая вайна

  • Воінскі крыж «За храбрасць» IV ступені

посрэбраны без банта

1912 Балканскія войны, 1915 Першая міравая вайна, 1915 (1917) Першая міравая вайна

У 1917 годзе ў Балгарыі адмовіліся ад напісання i перад галоснымі, як гэтае прынята ў стараславянскай мове. Новыя правілы знайшлі адлюстраванне і ў малюнку ўзнагароды. На зваротным боку крыжа традыцыйнае «Българія» было зменена на «България».

Рэспубліканскі ордэн «За храбрасць»[правіць | правіць зыходнік]

Палажэнне аб узнагародзе[правіць | правіць зыходнік]

Ст. 9. (1) Ордэнам «За храбрасць» узнагароджваюцца вайсковыя і цывільныя асобы за мужнасць і гераізм на карысць балгарскага грамадства і дзяржавы.

Апісанне

(2) Ордэн «За храбрасць» носіцца на блакітнай стужцы і мае тры ступені — першую, другую і трэцюю, і дзве катэгорыі — з мячамі (уручаецца вайскоўскім асобам) і без мячоў (уручаецца цывільным асобам), носіцца на грудзіне:

  1. першая ступень: залаты крыж, пакрыты белай эмаллю, на пярэднім боку ў сярэдзіне крыжа — залаты леў ў круглым медальёне, пакрытым чырвонай эмаллю, і надпіс па крузе: ЗА ХРАБРОСТ (балг.: За храбрасць), на зваротным боку крыжа медальён расфарбаваны колерамі балгарскага нацыянальнага сцяга і мае надпіс па колу: РЕПУБЛИКА БЪЛГАРИЯ (балг.: Республика Болгария. Рэспубліка Балгарыя);
  2. другая ступень: срэбны крыж, пакрыты чырвонай эмаллю, на пярэднім боку ў сярэдзіне крыжа — залаты леў ў круглым медальёне, які пакрыты чырвонай эмаллю, і надпіс па колу: ЗА ХРАБРОСТ, на зваротным боку крыжа медальён расфарбаваны колерамі балгарскага нацыянальнага сцяга і мае надпіс па колу: РЕПУБЛИКА БЪЛГАРИЯ;
  3. трэцяя ступень: бронзавы крыж, на пярэднім боку ў сярэдзіне крыжа — круглы медальён з львом і надпісам па колу: ЗА ХРАБРОСТ, на зваротным боку крыжа медальён мае схематычную выяву колераў балгарскага нацыянальнага сцяга, і надпіс па колу: РЕПУБЛИКА БЪЛГАРИЯ;
  4. першая, другая і трэцяя ступені ордэна маюць блакітную стужку, носяцца на грудзіне і маюць катэгорыю з мячамі.

(3) Ордэнам «За храбрасць» з мячамі ўзнагароджваюцца вайскоўцы:

  1. першай ступенню — вышэйшыя афіцэры — генералы і адміралы;
  2. другой ступенню — афіцэры;
  3. трэцяй степенню — сяржанты і жаўнеры.

Знакі ордэна[правіць | правіць зыходнік]

Орден «За храбрость»
I ступень II ступень III ступень

Цікавыя факты[правіць | правіць зыходнік]

Апазнавальны знак ВПС Балгарыі 1937—1940 гг.

Апазнавальны знак ВПС Балгарыі 1937—1940 гг. З 1937 па 1940 год выява знака ордэна «За храбрасць» IV-й ступені I-га класа выкарыстоўвалася ў якасці апазнавальнага знака ВПС Балгарыі, прыметна, па аналогіі з «Жалезным крыжам» — традыцыйнай эмблемай ВПС Нямеччыны.

Знішчальнік Heinkel He-51B «Сокал» ВПС Балгарыі

Зноскі

  1. Денков, В. (2001) Български ордени и медали, София: Кибела.
  2. ЗАКОН ЗА ОРДЕНИТЕ И МЕДАЛИТЕ НА РЕПУБЛИКА БЪЛГАРИЯ
  3. Орден «За храбрость»(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 2 лютага 2015. Праверана 29 лістапада 2014. (руск.)

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Денков, Ст. (2001) Български ордени и медали, Сафія: Кибела.
  • Паўлаў. П. (2003) Български ордени и медали, ????: ????.
  • Пётраў, T. (2000) Ордени и медали в България, Сафія: ????.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

  • Закон за ордените і медалите на Република България, 21 мая 2004 года  (.)