Пакроўская царква (Растоў-на-Доне)
| Славутасць | |
| Царква ў імя Пакрова Найсвяцейшай Багародзіцы (Стара-Пакроўскі Храм) | |
|---|---|
| руск.: Покровская церковь | |
 | |
| 47°13′33″ пн. ш. 39°43′56″ у. д.HGЯO | |
| Краіна |
 Расія |
| Горад |
Вялікая Садовая, 113Б |
| Канфесія | Праваслаўе |
| Тып будынка | Храм |
| Архітэктурны стыль | Эклектыка |
| Архітэктар | Г. А. Шаўчэнка |
| Дата заснавання | 2007 |
| Будаўніцтва | 2005—2007 гады |
 |
|
Царква ў імя Пакрова Найсвяцейшай Багародзіцы — адна з найстарэйшых цэркваў Растова-на-Доне (паводле пашыранай памылкі — першая царква ў Растове). Спрадвечна будынак знаходзіўся прыкладна на вугле вул. Вялікай Садовай і названага ў гонар царквы Пакроўскага завулка (цяпер — завулак Жураўлёва). З часам ёй трохі зрушыўся ўбок Багацянаўскага завулка (цяпер — Кіраўскі праспект).
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
У 1762 годзе, пасля скасавання крэпасці Святой Ганны, размешчанай недалёка ад Чаркаска (цяпер — станіца Старачаркаская) на Васільеўскіх грудах, было вырашана перанесці змешчаную ў ёй Пакроўскую царкву ў нядаўна пабудаваную крэпасць Святога Дзімітрыя Растоўскага. Будынак царквы быў разабрана, усе бярвёны пранумараваны і перавезены на абранае месца. Новая царква атрымала статус «прыгоннай» . Усё яе святары і большасць вернікаў былі вайскоўцамі. Дакладнае месцазнаходжанне першага будынка царквы — у паўночна-ўсходнім партэры Кіраўскага сквера — было вызначана ўлетку 2003 года падчас археалагічных пошукаў, што праводзіліся Растоўскім рэгіянальнага аддзялення ВООПИиК (кіраўнік экспедыцыі — П. А. Ларанок).
З часам паўстала патрэба ў больш ёмістым храме. У звязку з гэтым у 1781 годзе обер-камендант генерал-маёра Сямён Гур’еў скіроўвае архібіскупу Нікіфару, кіраўніку Славенскай і Херсонскай епархіі, што курыравала ў той час тэрыторыю цяперашняга Растова, заступніцтва «пра дазвол уладкаваць новую, больш шырокую царкву, замест трухлявай». У 1782 годзе заступніцтва было здаволена. Стары будынак царквы разбіраюць і амаль на тым жа месцы будуюць новы (таксама драўляны). Асвячэнне царквы адбываецца 28 верасня 1784 года.
У 1796 годзе з матэрыялаў нядаўна скасаванай царквы Святога Дзімітрыя Растоўскага да Пакроўскай царквы прыбудоўваюць правы паўднёвы прыдзел, які таксама прысвячаюць Св. Дзімітрыю.
З 1806 года царкву перастае быць толькі вайсковай і атрымвае змяшаны статус, знаходзячыся адначасна і ў вайсковым і епархіяльным падначаленні.
У 1818 годзе на званіцы ўсталёўваюць гадзіннік «з боем».
.jpg)
На працягу значнага перыяду часу Пакроўская царква выконвала функцыі асноўнай не толькі для крэпасці Святога Дзімітрыя Растоўскага, але і для выраслых вакол яе селішчаў. У гэтай сувязі з канца XVIII стагоддзі Пакроўскую царкву завуць саборнай. Такая сітуацыя захоўваецца да 1822 года, калі ўказам Святога Сінода саборнай царквой аб’яўляецца Царква ў імя Раства Найсвяцейшай Багародзіцы.
У 1831 годзе старую званіцу разбіраюць і будуюць новую.
У 1869 годзе царква канчаткова губляе статус вайсковай і цалкам пераходзіць у епархіяльнае падначаленне. У апошняй чвэрці XIX стагоддзя пачынаюць з’яўляцца гандлёвыя рады, разрослыя пасля ў Пакроўскі кірмаш. У канцы XIX стагоддзя на тэрыторыі царквы будуюць новы будынак, у якім 2 верасня 1890 года адкрываецца двухкласная школа.
2 лістапада 1895 года з-за нядбальства вартаўніка адбыўся пажар, у якім згарэла званіца і быў пашкоджаны будынак самога храма.
10 жніўня 1897 года быў закладзены новы мураваны будынак па праекце архітэктара М. М. Сакалова. Новы будынак знаходзіўся крыху заходней старога — бліжэй да Багацянаўскага завулка (цяпер — Кіраўскі праспект). Пабудова была скончана ў 1909 годзе і 9 мая па старым стылі (22 мая па новым стылі) быў асвечаны новы храм, названы Нова-Пакроўскім.
Разам з тым стары пашкоджаны агнём будынак прастаяў досыць доўга і быў знесены ўжо ў 1917 годзе.
Апісанне будынка 1909 года[правіць | правіць зыходнік]
Будынак быў пабудаваны ў псеўдарускім стылі і меў у шырыню 16 сажняў (34 м), у даўжыню 25 сажняў (53 м) і ў вышыню, з улікам крыжа, 25 сажняў (53 м). Вышыня званіцы складала 35 сажняў (74,5 м), з галоўным звонам вагой 300 пудоў (5100 кг).
Царква ўяўляла сабою трохпрастольны храм, што ўключае ў сябе галоўны — Пакроўскі — прастол і два прыдзелы: правы — у імя Св. Дзімітрыя Растоўскага і левы — у імя Святога пакутніка Георгія Перамаганосца.
Усе мармуровыя працы былі выкананы італьянскім мастаком Э. Р. Мінцэоні. Падлога храма была выкладзеная шматкаляровай светлай пліткай. Скляпенні, купалы, сцены храма былі распісаны мастакамі І. В. Лаўровым і Я. І. Смірновым. У царкве з самага пачатку было зладжана электрычнае асвятленне.
У 1930 годзе храм быў знесены. Надалей на яго месцы быў уладкаваны фантан, а потым створаны сквер імя Кірава і ўсталяваны помнік С. М. Кіраву (расказваюць, што пры яго ўзвядзенні выкарыстоўваліся мармуровыя пліты, якія засталіся ад храма).
Аднаўленне храма[правіць | правіць зыходнік]
У постперабудоўныя часы пачало падымацца пытанне пра аднаўленне храма і 3 лютага 2005 года, у Кіраўскам скверы быў усталяваны і асвячоны памятны крыж, а таксама закладзены першы сімвалічны камень у падставу будучага храма. Будаванне храма вялося за кошт дабрачынных ахвяраванняў з усёй Расіі. Збор сродкаў ужыццяўляўся фондам «Пакроўскі храм». Храм, пабудаваны па праекце архітэктара Г. А. Шаўчэнкі, атрымаў назву Стара-Пакроўскага і быў асвячоны 11 лістапада 2007 года архібіскупам Растоўскім і Новачаркаскім Панцеляймонам.