Палацава-паркавы комплекс Умястоўскіх (Жамыслаўль)

Палацава-паркавы комплекс Умястоўскіх
	Славутасць
Палацава-паркавы комплекс Умястоўскіх
	54°07′56″ пн. ш. 25°45′55″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Вёска	Жамыслаўль
Архітэктурны стыль	неакласіцызм
Дата пабудовы	1870-я
Будынкі
	палац • дзве афіцыны • лядоўня • будаўнічы склад
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 413Г000296шыфр 413Г000296
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Палацава-паркавы комплекс Умястоўскіх — помнік сядзібна-паркавай архітэктуры XVIII—XIX стст. Створаная ў в. Жамыслаўль (Іўеўскі раён) на левым беразе р. Гаўя.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Фарміраванне сядзібы пачалося з другой паловы XVIII ст.

У 1807 г. маёнтак з драўлянай сядзібай у Антона Нестара Кеневіча купіў Якуб Умястоўскі (памёр у 1809 г.). У 1828 г. яго сын Казімір Якубавіч Умястоўскі па баках набытай аднапавярховй драўлянай гасподы, збудаванай у стылі барока, ставіць два мураваныя афіцыны з калоннымі порцікамі ў стылі класіцызму (захавалася аднна), лядоўню, аранжарэю і манеж. Жонка Казіміра Умястоўскага Юзэфа (з роду Дунін-Раецкіх) пабудавала палац (скончаны ў 1877 г.), які існуе і цяпер.

У канцы XIX ст. сын Казіміра і Юзэфы Уладзіслаў Казіміравіч Умястоўскі (1834—1905) аддае сядзібу пад навуковую базу Віленскаму ўніверсітэту.

Падчас нямецкай акупацыі ў ходзе Першай сусветнай вайны, у 1914 г. у сядзібе немцы стварылі курорт.

Драўляная сядзіба, Альбрэхт Адам, 1812
Палац. Н. Орда, XIX ст.
Палац з іншага боку
Палац, 1916
Палац у міжваенны час

Архітэктура[правіць | правіць зыходнік]

Захаваліся палац, гаспадарчыя пабудовы, бровар (1885 г.), парк. Планіровачнае ядро ансамбля — мураваны палац і две сіметрычна пастаўленыя афіцыны, якія ўтвараюць парадны партэр з круглым газонам. Цэнтральную алею перад палацам замыкае мураваная альтанка са скульптурай Маці Божай (1883 г.).

Палац[правіць | правіць зыходнік]

Палац пабудаваны па аналогіі з варшаўскай каралеўскай рэзідэнцыяй XVIII ст. «Лазенкі», верагодна, паводле праекту архітэктара Л. Марконі. Т-падобны ў плане двухпавярховы будынак строга сіметрычнай кампазіцыі завершаны масіўным кубічным бельведэрам з шырокімі арачнымі вітражамі. У цэнтры галоўнага фасада лоджыя з каланадай і бакавымі антамі, у цэнтры дваровага — чатырохкалонны порцік з трохвугольным франтонам і трыгліфным фрызам. Па баках лоджыі галоўнага фасада прамавугольныя ўваходныя праёмы з балконамі над імі. З тарцовых бакоў выступаюць нізкія прыбудовы з адкрытымі тэрасамі. У рашэнні фасадаў выкарыстаныя карынфскі ордар, канеліраваныя пілястры якога крапуюць прасценкі прамавугольных аконных праёмаў у прафіляваных ліштвах. Аб'ём апяразаны балюстрадамі. Планіроўка анфіладна-калідорная з квадратнай залай у цэнтры, у якой збераглася кафельная печ XVIII ст. Інтэр’еры мелі паркетную падлогу, мармуровыя каміны, сценавыя панэлі. Палац быў абстаўлены мэбляй, створанай мясцовымі майстрамі. Пад будынкам скляпеністыя сутарэнні.

Гаспадарчыя пабудовы[правіць | правіць зыходнік]

З гаспадарчых пабудоў захаваліся мураваныя склеп, стайня, млын, свіран (пабудаваны ў пачатку XIX ст. ў традыцыях народнага дойлідства) — аднапавярховы прамавугольны ў плане будынак з арачнай галерэяй на галоўным фасадзе, накрыты двухсхільным дахам.

Парк[правіць | правіць зыходнік]

Парк пейзажнага тыпу (плошча каля 7 га) высаджаны ў 1883 г. французскім садоўнікам Джэймсам, запрошаным з маёнтку Тышкевічаў у Верках з-пад Вільні. Падзелены ракой на две часткі: рэгулярна-парадную вакол палацу і пейзажную на зарэчным баку. Растуць ліпа звычайная, кедр сібірскі, клён вастралісты Шведлера, бяроза далекарлійская, ясень пенсільванскі і інш.

Жамыслаўскі ясень[правіць | правіць зыходнік]

Жамысла́ўскі я́сень — батанічны помнік прыроды рэспубліканскага значэння. Рэдкая для Беларусі форма ясеню пенсільванскага (Fraxinus pennsylvanica 'Aucubaefolia' ) з жоўта-плямістым лісцем. Вышыня каля 17 м. Каштоўная дэкаратыўная парода. Ахоўны статус нададзены ў 1972 годзе.