Паскарэнне свабоднага падзення
Сонца | 273,1 | ||
Меркурый | 3,68—3,74 | Венера | 8,88 |
Зямля | 9,81 | Месяц | 1,62 |
Цэрэра | 0,27 | Марс | 3,86 |
Юпітэр | 23,95 | Сатурн | 10,44 |
Уран | 8,86 | Нептун | 11,09 |
Плутон | 0,06 |
h, км | g, м/с2 | h, км | g, м/с2 |
---|---|---|---|
0 | 9.8066 | 20 | 9.7452 |
1 | 9.8036 | 50 | 9.6542 |
2 | 9.8005 | 80 | 9.5644 |
3 | 9.7974 | 100 | 9.505 |
4 | 9.7943 | 120 | 9.447 |
5 | 9.7912 | 500 | 8.45 |
6 | 9.7882 | 1000 | 7.36 |
8 | 9.7820 | 10 000 | 1.50 |
10 | 9.7759 | 50 000 | 0.125 |
15 | 9.7605 | 400 000 | 0.0025 |
Паскарэнне свабоднага падзення g (звычайна вымаўляецца як «Жэ») — паскарэнне цела падчас свабоднага падзення. Каля паверхні Зямлі яно роўнае ~9,8 м/с².
Вылічэнне паскарэння свабоднага падзення
[правіць | правіць зыходнік]Паскарэнне свабоднага падзення складаецца з двух складнікаў: гравітацыйнага паскарэння і цэнтрабежнага паскарэння.
Значэнне гравітацыйнага паскарэння на паверхні планеты можна прыблізна падлічыць, калі ўявіць планету кропкавай масай M, і вылічыць гравітацыйнае паскарэнне на адлегласці яе радыуса R:
- ,
дзе G — гравітацыйная пастаянная (6,6742×10−11 м³с−2кг−1).
Пры выкарыстанні гэтай формулы для вылічэння гравітацыйнага паскарэння на паверхні Зямлі атрымаем:
- м/с²
Гэтае значэнне толькі прыблізна супадае з паскарэннем свабоднага падзення ў дадзеным месцы. Адрозненні абумоўлены:
- цэнтрабежным паскарэннем, якое існуе ў дадзенай сістэме адліку;
- тым, што Зямля не з'яўляецца ідэальнай сферай;
- неаднароднасцю Зямлі, што выкарыстоўваецца для пошуку карысных выкапняў па гравітацыйных анамаліях.
Горад | Даўгата | Шырата | Вышыня над узроўнем мора, м | Паскарэнне свабоднага падзення, м/с2 |
---|---|---|---|---|
Адэса | 30,73 усх. даўг. | 46,47 паўн. шыр. | 54 | 9.80735 |
Берлін | 13,40 усх. даўг. | 52,50 паўн. шыр. | 40 | 9,81280 |
Будапешт | 19,06 усх. даўг. | 47,48 паўн. шыр. | 108 | 9,80852 |
Вашынгтон | 77,01 зах. даўг. | 38,89 паўн. шыр. | 14 | 9,80112 |
Вена | 16,36 усх. даўг. | 48,21 паўн. шыр. | 183 | 9,80860 |
Грынвіч | 0,0 усх. даўг. | 51,48 паўн. шыр. | 48 | 9,81188 |
Каір | 31,28 усх. даўг. | 30,07 паўн. шыр. | 30 | 9,79317 |
Кіеў | 30,30 усх. даўг. | 50,27 паўн. шыр. | 179 | 9,81054 |
Мадрыд | 3,69 усх. даўг. | 40,41 паўн. шыр. | 655 | 9,79981 |
Масква | 37,61 усх. даўг. | 55,75 паўн. шыр. | 151 | 9,8154 |
Мінск | 27,55 усх. даўг. | 53,92 паўн. шыр. | 220 | 9,81347 |
Нью-Ёрк | 73,96 зах. даўг. | 40,81 паўн. шыр. | 38 | 9,80247 |
Осла | 10,72 усх. даўг. | 59,91 паўн. шыр. | 28 | 9,81927 |
Парыж | 2,34 усх. даўг. | 48,84 паўн. шыр. | 61 | 9,80943 |
Прага | 14,39 усх. даўг. | 50,09 паўн. шыр. | 297 | 9,81014 |
Рым | 12,99 усх. даўг. | 41,54 паўн. шыр. | 37 | 9,80312 |
Стакгольм | 18,06 усх. даўг. | 59,34 паўн. шыр. | 45 | 9,81843 |
Токіа | 139,80 усх. даўг. | 35,71 паўн. шыр. | 18 | 9,79801 |
Сіла цяжару
[правіць | правіць зыходнік]Сіла цяжару — сіла, якая дзейнічае на любое матэрыяльнае цела, якое знаходзіцца паблізу паверхні Зямлі або іншага астранамічнага цела, вылічаецца па формуле[1].:
дзе — паскарэнне свабоднага падзення.
Па вызначэнні, сіла цяжару на паверхні планеты складаецца з гравітацыйнага прыцягнення планеты і цэнтрабежнай сілы інерцыі, выкліканай сутачным кручэннем планеты.
Гравітацыйнае прыцягненне планеты вызначаецца суадносінамі:
дзе G — гравітацыйная пастаянная (6,6742×10−11 м³с−2кг−1), — маса сферычна сіметрычнага астранамічнага цела, — маса матэрыяльнай кропкі, на якую дзейнічае сіла, — адлегласць паміж цэнтрам сферычнай масы M і матэрыяльнай кропкай.
Модуль цэнтрабежнай сілы інерцыі , якая дзейнічае на матэрыяльную часціцу, выражаецца формулай:
дзе — адлегласць паміж часціцай і воссю кручэння разгляданага астранамічнага цела, а — вуглавая скорасць яго кручэння.
Сіла цяжару, якая дзейнічае паблізу паверхні Зямлі, залежыць ад шыраты месца і вышыні яго над узроўнем мора. Прыблізны выраз для абсалютнай велічыні сілы цяжару ў сістэме СІ мае выгляд:
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ Сивухин Д. В. Общий курс физики. — М.: Физматлит, 2005
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Сіла цяжару // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 375. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).