Пат

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

Люстраны пат

Пат (фр.: pat, італ.: patta — «гульня ўнічыю») — становішча ў шахматнай партыі, пры якім бок, які мае права ходу, не можа яго выкарыстаць, бо ўсе ягоныя фігуры і пешкі пазбаўлены магчымасці зрабіць ход паводле правіл, прычым кароль не знаходзіцца пад шахам.

Вынік гульні пры ўзнікненні пата

У сучасных класічных шахматах пат прыводзіць да нічыёй. Такое правіла канчаткова ўстанавілася ў XIX стагоддзі і ўваходзіць цяпер у збор шахматных правіл ФІДЭ. Але ў іншых шахматных гульнях, як сучасных, так і ў тых, што існавалі раней, правілы могуць адрознівацца. Напрыклад:

• Пат прыносіў перамогу гульцу, які зрабіў апошні ход:
  • У арабскім шатранджы.
  • На Блізкім Усходзе ў X стагоддзі.
  • У сярэднія вякі ў многіх еўрапейскіх краінах.

• Пат прыносіў перамогу гульцу, які зрабіў апошні ход, але цана гэтай перамогі ніжэй, чым цана мата ці перамогі праз здачу праціўніка:
  • У XV—XVIII стагоддзях у Іспаніі пры гульні на грошы гулец, які паставіў пат, атрымліваў толькі палову стаўкі, абумоўленай за выйгрыш.
  • У гексаганальных шахматах Глінскага гулец, які паставіў праціўніку пат, перамагае, але калі звычайная перамога прыносіць пераможцы адно ачко, то ў выпадку пата пераможца атрымлівае 0,75 пункта, а той, хто прагуляў, — 0,25 пункта.

• Пат прыносіў паразу таму, хто яго паставіў:
  • У IX стагоддзі ў Індыі;
  • У XVII—XVIII стагоддзях у Вялікабрытаніі;
  • У XVII стагоддзі ў Расіі.

• Пат прыносіў нічыю:
  • У Францыі і Італіі, а пасля 1800 года — у Вялікабрытаніі;
  • З XIX стагоддзя — агульнапрынятае правіла ў шахматах.

• Забараняўся ход, пасля якога супраціўнік апынаўся пад патам, ва Усходняй Азіі да пачатку XX стагоддзя.
• Гулец, які апынуўся пад патам, прапускаў чарговы ход паводле аднаго з варыянтаў правіл у сярэдневяковай Францыі.

Глядзіце таксама

• Люстраны мат (пат)
• Чысты мат (пат)
• Эканамічны мат (пат)
• Правільны мат (пат)
• Гросмайстарская нічыя

Вонкавыя спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Пат