Паўазер’е (возера)
| Паўазер’е | |
|---|---|
 | |
| Морфаметрыя | |
| Вышыня над узроўнем мора | 132,1 м |
| Даўжыня | 4,8 км |
| Шырыня | 1,9 км |
| Плошча | 8 км² |
| Аб’ём | 0,0388 км³ |
| Даўжыня берагавой лініі | 17,9 км |
| Найбольшая глыбіня | 17 м |
| Сярэдняя глыбіня | 4,8 м |
| Гідралогія | |
| Салёнасць | 0,14—0,15 ‰ |
| Празрыстасць | 2,6 м |
| Басейн | |
| Плошча вадазбору | 30,9 км² |
| Упадаюць | ручаі |
| Выцякаюць | ручай |
| Размяшчэнне | |
| Краіна |
 Беларусь |
  Паўазер’е |
|
|
|
|
 Паўазер’е |
|
 |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Паўазе́р’е, Палазер’е[1] — возера ў Ушацкім раёне Віцебскай вобласці на мяжы з Бешанковіцкім раёнам. Знаходзіцца за 28 км на ўсход ад Ушачаў ў басейне ракі Тураўлянка, каля вёскі Паўазер’е. Належыць да групы Ушацкіх азёр.
Назва[правіць | правіць зыходнік]
Назва Палазер’е балцкага паходжання, утвораная з дзвюх асноў.
Першая аснова Pal- звязаная з латышскім pali «паводка, затапленне вадой прылеглай да ракі мясцовасці», palas «забалочаны бераг возера», літоўскім palios «балаціна на месцы зарослага возера». Гідранімічныя аналагі — назвы літоўскіх рэк Pala, Palėja, латышскай ракі Pala[2], таксама назва дзвінскай ракі Палаты.
Адпачатная форма аднаўляецца ў выглядзе тыпу балцкага *Pal-eźera(n) (літоўскае ežeras, пруск. azaran «возера»). Значэнне назвы можна перадаць як «Возера, што разлілося» або нават аднаслоўна «Разліў». Назва можа сягаць часоў пасляледавікоўя — Палазер’е ў складзе кангламерацыі азёраў, якія ў пасляледавіковы час утваралі адно вялікае азярышча.
Назва Палазер’я магла быць балцкай першакрыніцай для пазнейшай фінскай назвы недалёкага ад яго возера Суя. Апошняя перагукаецца з назвай возера Suoja на Аўкштайцкім Паазер’і, яе звязваюць з фінскім suo «балота» і назвай Suo-järvi (возера ў Карэліі), што значыць «забалочанае возера»[3]. Узнікненне назвы-калькі Суя магло адбыцца пасля пачатку насоўвання ў 4400—4200 гг. да н.э. фінамоўных прадстаўнікоў археалагічнай культуры грабеньчата-ямкавай керамікі на тэрыторыі протабалцкіх нарвенскай і нёманскай культур (на поўдзень ад Дзвіны археалагічна вядомыя толькі асобныя астраўкі, звязаныя з культурай грабеньчата-ямкавай керамікі, найперш ля азёраў)[4].
Гідраграфія[правіць | правіць зыходнік]
Плошча Паўазер’я складае 8 км². Найбольшая глыбіня возера 17 м, сярэдняя 4,8 м. Даўжыня возера — 4,8 км, найбольшая шырыня — 1,9 км. Даўжыня берагавой лініі — 17,9 км. Аб’ём вады ў возеры складае 38,8 млн м³, плошча вадазбору 30,9 км².
Катлавіна складанага тыпу, выцягнутая з паўночнага захаду на паўднёвы ўсход. Схілы катлавіны возера маюць вышыню 2—8 м, часткова разараныя. Па поўначы і паўночным захадзе вышыня схілаў сягае 20—25 м, схілы парослыя лесам. Берагавая лінія звілістая, утварае шэраг заліваў. Берагі нізкія, пясчаныя, пад хмызняком. На пэўных участках берагі зліваюцца са схіламі катлавіны. Дно вадаёма роўнае, выслана спапрапелем, на найбольшых глыбінях дно глеістае. Мелкаводдзе возера да глыбіні 1 м пясчанае, да глыбіні 2 м дно выслана пясчанымі адкладаннямі (на поўначы да глыбіні 3 м). На возеры 2 невялікіх вострава.
Возера эўтрофнае, слабапраточнае. У Паўазер’е ўпадаюць ручаі з азёраў Любжынскае, Калесіна і яшчэ аднаго возера без назвы, канал з возера Мугірына. Выцякае ручай у возера Крывое. Прыбярэжная расліннасць пашырана да глыбіні 3—4 м (рдзесты, рагаліснік, харавыя водарасці). Шырыня перарывістай палосы расліннасці дасягае 100 м (трыснёг, чарот).
У возеры водзяцца лешч, шчупак, язь, сом, лінь, мянтуз, акунь, карась, плотка, краснапёрка і іншыя віды рыб.
Каля возера вёскі Паўазер’е, Пола. Паблізу пралягае аўтамабільная дарога Р114.
Зноскі
- ↑ БелЭн 2000.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. Vilnius, 1981. С. 241.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. Vilnius, 1981. С. 320.
- ↑ A. Girininkas. Baltų kultūros ištakos II. Klaipėda, 2011. С. 102—107.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 4. Недалька — Стаўраліт / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1985. — 599 с., іл. — 10 000 экз.
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — С. 535. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
- Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Витебская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2010. — С. 30, 42. — 72 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-985-508-136-5. (руск.)
- Беларусь. Ушачско-Лепельский озёрный край: карта для рыбака / Ред. С. Н. Саратова. — Мн.: Белкартография, 2009. — 3 000 экз. (руск.)