Паўлу Фрэйрэ

Паўлу Фрэйрэ
парт.: Paulo Freire
Дата нараджэння	19 верасня 1921(1921-09-19)[…]
Месца нараджэння	Рэсіфі, штат Пернамбуку, Бразілія
Дата смерці	2 мая 1997(1997-05-02)[…] (75 гадоў)
Месца смерці	Сан-Паўлу, штат Сан-Паўлу, Бразілія
Грамадзянства	Бразілія
Род дзейнасці	настаўнік, пісьменнік, паэт-адвакат, эканаміст, філосаф, педагог
Навуковая сфера	філасофія і педагогіка
Месца працы	Універсітэт Сан-Паўлу[d] University of Campinas[d] Жэнеўскі ўніверсітэт Ольдэнбургскі ўніверсітэт імя Карла фон Асецкі
Альма-матар	Faculdade de Direito do Recife[d]
Партыя	Партыя працоўных
Узнагароды	ганаровы доктар Мадрыдскага ўніверсітэта Камплутэнсэ[d] (1991) honorary doctor of the University of Brasília[d] Прэмія ЮНЕСКА за выхаванне для міру[d] (1986)
Сайт	pedagogyoftheoppressed.com
Цытаты ў Вікіцытатніку
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Паўлу Фрейрэ (парт.: Paulo Freire, 19 верасня 1921, Рэсіфі, Бразілія — 2 мая 1997, Сан-Паўлу, Бразілія) — бразільскі псіхолаг-педагог, тэарэтык педагогікі. У сваёй філасофіі педагогікі ён аб’яднаў класічныя падыходы Платона, сучасную марксісцкую крытыку, і тэорыю барацьбы з каланіялізмам.

Біяграфія

Ураджэнец сям’і сярэдняга дастатку з Рэсіфі (штат Пернамбуку), Фрейрэ спазнаў голад і галечу ў гады эканамічнага крызісу 1930-х, калі цяжкае эканамічнае становішча не дазваляла яму атрымаць паўнацэнную адукацыю. У 1931 годзе сям’я перабралася ў Жабоатан-дус-Гуарарапіс.

У 1943 годзе Фрейрэ паступіў у Універсітэт Рэсіфі. Хоць ён вучыўся на юрыста, шмат часу ён надаваў вывучэнню філасофіі (асабліва фенаменалогіі) і псіхалогіі мовы. Пасля выпуску ён вырашыў не працаваць па спецыяльнасці, а стаў настаўнікам партугальскай мовы ў сярэдняй школе. У 1944 годзе ён ажаніўся з Эльзай Майі Костка дэ Алівейра, з якой разам працаваў у школе і выхаваў пецярых дзяцей.

У 1946 годзе Фрейрэ быў прызначаны дырэктарам аддзела адукацыі і культуры сацыяльнай службы штата Пернамбуку.

Свае ідэі аб філасофіі адукацыі ён выказаў у доктарскай дысертацыі, абароненай у Універсітэце Рэсiфi ў 1959 годзе. Там жа ён выкладае гісторыю і філасофію педагогікі. У 1961 г. Фрейрэ быў прызначаны дырэктарам Дэпартамента культурнага развіцця ў Універсітэце Рэсiфi.

У 1962 годзе ён атрымлівае магчымасць прымяніць сваю тэорыю на практыцы і навучае 300 непісьменных работнікаў цукровых плантацый чытаць і пісаць за 45 дзён. Пасля гэтага бразільскі ўрад левацэнтрысцкага прэзідэнта Жуана Гуларта ўхваляе стварэнне тысяч падобных культурных гурткоў па ўсёй краіне.

У 1964 годзе, пасля правага ваеннага перавароту, дыктатура забараняе іх дзейнасць. Фрейрэ, будучы хрысціянскім сацыялістам, сімпатызаваў Кубінскай рэвалюцыі і левым рухам у краіне, быў арыштаваны і заключаны ў турму як «здраднік», дзе знаходзіўся 70 дзён. Пасля выгнання і кароткачасовага знаходжання ў Балівіі, Фрейрэ 5 гадоў працуе ў Чылі на мясцовф хрысціянска-дэмакратычны ўрад і ФАО пры ААН, у тым ліку ў чылійскага інстытуце аграрных рэформаў над праграмай адукацыі дарослых.

У 1967 годзе Фрейрэ публікуе сваю першую кнігу «Адукацыя як практыка волі». За якой варта яго самая вядомая кніга «Педагогіка прыгнечаных», упершыню апублікаваная ў Партугаліі ў 1968 годзе. У 1970 годзе кніга была перакладзеная на іспанскую і англійскую мовы. У самой Бразіліі кніга была выдадзена толькі ў 1974 годзе ва ўмовах паслаблення аўтарытарнага рэжыму.

Правёўшы год у Кембрыджы (штат Масачусэтс), дзе ён выкладаў у педагагічнай школе Гарвардскага універсітэта, Фрейрэ перабраўся ў Жэневу (Швейцарыя), дзе быў спецыяльным саветнiкам Сусветнага савета цэркваў у пытаннях адукацыі. Акрамя таго, ён кансультаваў левыя руху, якія прыйшлі да ўлады ў былых партугальскіх калоніях (у тым ліку ў Мазамбіку і Гвінеі-Бісау), у галіне стварэння адукацыйных сістэм і барацьбы з непісьменнасцю.

На радзіму Фрейрэ змог вярнуцца толькі ў 1980 годзе. Фрейрэ ўступіў у Партыю працоўных і адказваў за партыйную праграму ліквідацыі непісьменнасці сярод дарослага насельніцтва Сан-Паўлу з 1980 па 1986 год. Калі ПТ перамагла на муніцыпальных выбарах 1988 года, Фрейрэ быў прызначаны сакратаром па адукацыі штата Сан-Паўлу.

Творчасць

Шарж на Паўлу Фрейрэ.

Паўлу Фрейрэ працаваў у галіне народнай адукацыі і займаўся філасофіяй адукацыі, што дазволіла аб’яднаць не толькі класічныя падыходы Платона, але і сучасную марксісцкую крытыку і тэорыю барацьбы з каланіялізмам. «Педагогіка прыгнечаных» можна разглядаць як развіццё або адказ на кнігу Франца Фанона «Праклятыя заклеймённые», у якой падкрэсліваецца неабходнасць забеспячэння карэннага насельніцтва такой адукацыяй, якое будзе з’яўляцца адначасова сучаснай (замест традыцыйнага, патрыярхальнага) і антыкаланіяльнай (а не проста асалодаю культуры каланізатараў).

Сярод прадстаўнікоў розных філасофскіх пазіцый, якія паўплывалі на яго светапогляд, ён называў наступныя імёны: «Сартр і Мунье, Эрых Фром і Луі Альтюсе, Артэга-і-Гасэт і Мао, Марцін Лютэр Кінг і Чэ Гевара, Унамуна і Маркузэ».

Сачыненні

• Паўлу Фрейрэ. «Адукацыя як практыка вызвалення». (Фрагмент у фармаце PDF) Архівавана 3 верасня 2013.
• Фрейрэ П. Педагогіка прыгнечаных = Pedagogia do Oprimido (1970) / Пер. Н. Дзям’янава. - М .: Радыкальная тэорыя і практыка, 2019. - 176 с. - 500 экз.

Гл. таксама

• Лібертарная педагогіка
• Рая Дунаеўская
• Тэалогія вызвалення
• Антон Сямёнавіч Макаранка
• Іван Іліч
• Пітэр Макларен

Спасылкi

• The Paulo and Nita Freire International Project for Critical Pedagogy
• The Paulo Freire Institute at UCLA Архівавана 27 лістапада 2006.
• The Paulo Freire Institute of South Africa
• Instituto Paulo Freire of Spain
• Instituto Paulo Freire Архівавана 22 красавіка 2017., Бразилия
• Paulo Freire Institute, Мальта
• Paulo Freire Research Center Архівавана 27 верасня 2007., Финляндия
• Paulo Freire Freedom School, Аризона
• Freire Charter School in Philadelphia
• The Center of Critical Pedagogy(недаступная спасылка), Тель-Авив
• Политика невозможного Фатима Фрейре в диалоге с Contra File