Паўстанне хусітаў у Емене

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
 Паўстанне хусітаў у Емене
Асноўны канфлікт: Еменскі крызіс
Дата з 2009 года
Месца Емен, часткова поўдзень Саудаўскай Аравіі
Вынік канфлікт працягваецца
Праціўнікі
Емен Емен
 Саудаўская Аравія
пры падтрымцы: 		Хусіты
пры падтрымцы:
 Іран[7][8]
 КНДР[9][10][11]

Джыхад Аль-Каіда[12][4]

Сілы бакоў
66 000 еменскіх[13] і 100 000 саудаўскіх[14] вайскоўцаў 100 000 паўстанцаў[15][16]
Страты
1000—1300 забітых еменцаў да 2014 годзе[17][18][19], 133 забітых саўдзітаў да 2014 года[20], 1 забіты амерыканец да 2018 года[21], 2 забітых беларусаў да 2014 года[4] некалькі тысяч забітых[22]

Паўстанне хусітаў у Емене (араб. تمرد الحوثيين‎‎) — узброенае супрацьстаянне ў Емене паміж войскамі цэнтральнага ўрада і шыіцкім (зейдзіцкім) апалчэннем хусітаў[23], якое ўспыхнула ў чэрвені 2004 года[24].

Пачатак канфлікту[правіць | правіць зыходнік]

Шыіты, якія пражываюць на поўначы краіны, патрабуюць аўтаноміі. Яны сцвярджаюць, што ваююць супраць карумпаванага ўрада суніцкай большасці і альянсу краіны з ЗША. Улады, у сваю чаргу, абвінавачваюць іх у імкненні аднавіць уладу каралеўскага сямейства Зайдзі, якая была зрынутая ў 1962 годзе[25].

Цэнтрам супрацьстаяння стала гарыстая правінцыя Саада. Паўстанне ўзначаліў імам Хусейн Бадр ад-Дзін Аль-Хусі[26], які абапіраўся на апазіцыйную шыіцкую партыю «Аш-Шабаб аль-Мумін» («Прававерная моладзь»). Пасля яго гібелі паўстанне ўзначаліў Абдэль Малік Аль-Хусі. Паўсталыя абвясцілі сваёй мэтай аднаўленне тэакратычнай дзяржавы, скасаванай у выніку рэвалюцыі 1962 года. Па паведамленнях афіцыйнага Емена, шыіцкія паўстанцы атрымлівалі дапамогу з боку шыіцкага Ірана[27].

  • У ноч з 9 на 10 верасня 2009 года еменскія вайскоўцы знішчылі 17 шыіцкіх баевікоў і затрымалі чацвярых. Бой праходзіў у паўночнай правінцыі Саада, паведаміла 10 верасня агенцтва Reuters са спасылкай на вайсковыя крыніцы ў Емене. Са слоў вайскоўцаў, байцам удалося выбіць шыіцкіх баевікоў з займаных пазіцый і прымусіць іх адысці ў горны раён[28].
  • 10 верасня 2009 года — прэзідэнт Емена сказаў, што шыіцкія баевікі-хусіты (па назве клана) атрымліваюць падтрымку з Ірана, а таксама ад іракскага экстрэміста Муктады ас-Садра. Баевікі, у сваю чаргу, сцвярджаюць, што еменскі ўрад рэпрэсуе шыітаў, абапіраючыся на падтрымку вахабітаў з Саудаўскай Аравіі[28].

Ваенныя дзеянні войскаў Емена і войскаў Саудаўскай Аравіі супраць паўстанцаў[правіць | правіць зыходнік]

У лістападзе 2009 года паўсталыя ўцягнулі ў канфлікт узброеныя сілы Саудаўскай Аравіі, навязаўшы бой у раёне саудаўскай вёскі Джабаль ад-Дукан[29].

  • 27 кастрычніка 2009 года — у раёне еменска-саудаўскай мяжы ў раёне Хадрамаута быў здзейснены напад — бандыты абстралялі еменскіх памежнікаў, забіўшы не менш 7 чалавек. Адказнасць за гэта напад узялі на сябе баевікі суніцкай групоўкі, асацыяванай з «Аль-Каідай»[30].
  • 4 лістапада 2009 года — баевікі з клана хусі з тэрыторыі Емена здзейснілі ўзброены напад на памежнікаў Каралеўства Саудаўская Аравія. У выніку нападу адзін памежнік быў забіты, каля 10 атрымалі раненні[31]. Саудаўскія СМІ адзначылі, што гэта быў першы напад з боку хусітаў за 5 гадоў<ef name="Два Нап"/>.

Кіраўніцтва хусітаў абвясціла, што ўстанавіла кантроль над раёнам Джбейл Духан (дзе быў здзейснена напад на памежнікаў), так як Саудаўская Аравія дазволіла рэгулярнай еменскай арміі выкарыстоўваць гэты раён для ажыццяўлення нападаў на хусітаў[30]. У адказ на напад ВПС Саудаўскай Аравіі атакавалі лагер баевікоў-хусітаў[30].

Улады Саудаўскай Аравіі прызналі гібель 73 сваіх вайскоўцаў у баях з еменскімі шыітамі[32].

  • 17 снежня 2009 года — шыіцкія паўстанцы ў паўночнай правінцыі Саада абвінавачваюць ЗША у бамбардзіроўцы вёсак і забойстве мірных жыхароў. На гэты ўрад Емена адказваў, што авіяўдары былі нанесеныя еменскай авіяцыяй. Намеснік дзяржсакратара ЗША Філіп Кроўлі таксама адмаўляў прамы ўдзел амерыканскіх войскаў у падаўленні паўстання[25].

Спыненне агню[правіць | правіць зыходнік]

У лютым 2010 года ўрад і шыіцкія лідары заключылі пагадненне аб перамір’і[33]. Актыўны ўдзел у перамоўным працэсе адыграла Сусветная федэрацыя мусульманскіх навукоўцаў на чале з Юсуфам Кардаўі[34].

Арабская вясна[правіць | правіць зыходнік]

З пачаткам "арабскай вясны" ў лютым 2011 года шыіцкія апалчэнцы ўключыліся ў новы віток супрацьстаяння з урадам.[35]. У канцы года пазначылася іх супрацьстаянне з няўрадавымі суніцкімі узброенымі фарміраваннямі «Ансар ас-Суна» ў раёне горада Дамадж, прычым сунітаў падтрымалі баевікі «Аль-Каіды»[36]. Сутыкненні працягнуліся і ў пачатку 2012 года[37].

У 2014—2015 гадах[правіць | правіць зыходнік]

Асноўныя артыкулы: Грамадзянская вайна ў Емене і Уварванне ў Емен

8 ліпеня 2014 года хусіты ўзялі штурмам сталіцу аднайменны мухафазы, горад Амран[38], падчас якога хусіты разграмілі і захапілі штаб 310-й бранятанкавай брыгады, забіўшы яе камандзіра Хаміда аль-Кашыбі[39][40][41]. Абодва бакі абвінавачвалі адзін аднаго ў правакаванні баявых дзеянняў і парушэнні папярэдне дасягнутага 23 чэрвеня перамір’я. На наступны дзень пасля штурму ВПС Емена ажыццявілі авіяўдары па ўрадавых будынкаў і захопленага штабу брыгады[42].

У сярэдзіне жніўня 2014 года хусіты пачалі праводзіць у шэрагу рэгіёнаў краіны масавыя дэманстрацыі пасля таго, як улады абвясцілі аб скарачэнні субсідый на нафтапрадукты, што прывяло да росту цэн бензіну ўдвая. Асноўным патрабаваннем была адстаўка «карумпаванага кабінета». Да сярэдзіны верасня на ўскраінах сталіцы Емена Саны пачаліся сутыкненні пратэстоўцаў з сіламі бяспекі. Ужо праз два дні хусіты змаглі зламаць супраціўленне сілавых структур і заняць шэраг раёнаў сталіцы, у тым ліку захапіць дзяржустановы і ўсталяваць свае блокпасты[43].

18 студзеня 2015 года паўстанцы выкралі кіраўніка прэзідэнцкай канцылярыі. У выніку разлютаваных баявых сутыкненняў 19 студзеня паміж хусітамі і супрацоўнікамі службы аховы прэзідэнта краіны Абд Хадзі, па наяўных даных, загінулі дзевяць чалавек, больш за 60 атрымалі раненні.

20 студзеня 2015 паўстанцы занялі прэзідэнцкі палац у Сане. Як паведамляецца, падчас сутыкненняў загінулі двое вайскоўцаў прэзідэнцкай гвардыі. Член палітсавета паўстанцкага руху «Ансар Алах» Хамза аль-Хусі заявіў, што паўстанцы «не спрабуюць зрынуць прэзідэнта», а сутыкненні з часцямі прэзідэнцкай гвардыі былі справакаваныя самімі вайскоўцамі, якія адмовіліся перадаць зброю з арсеналаў на тэрыторыі комплексу палаца кіраўніка дзяржавы «на захоўванне» паўстанцам[44].

21 студзеня прэзідэнт Емена Хадзі і прадстаўнікі хусітаў дасягнулі папярэдняй дамовы аб спыненні агню. Згодна з апублікаванай інфармацыяй, бакі прыйшлі да пагаднення аб тым, што будзе сфармуляваны тэкст новай канстытуцыі, якая ператварае Емен у федэратыўную дзяржаву і ў інстытутах улады будуць прадстаўлены ўсе групы насельніцтва, у тым ліку хусіты. Паўстанцы, у сваю чаргу, абавязаліся адвесці свае сілы з урадавых аб’ектаў, захопленых імі, а таксама вызваліць захопленага імі кіраўніка канцылярыі прэзідэнта Ахмада Авада бін Мубарака[45].

22 студзеня прэзідэнт Хадзі падаў прашэнне аб адстаўцы. Пры гэтым, як паведамляецца, парламент Емена адмовіўся прыняць адстаўку кіраўніка дзяржавы. Члены ўрада Емена таксама накіравалі прэзідэнту краіны прашэнне аб сваёй адстаўцы[46].

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ Martinez, Luis (2015-03-27). "US Rescues 2 Saudi Pilots From Gulf of Aden". ABC News. Праверана 2015-04-07.
  2. ↑ "US 'sends special forces to Yemen' amid crisis". Press TV. 2009-12-14. Архівавана з арыгінала 2013-11-01. Праверана 2013-10-31. {{cite news}}: Невядомы параметр |deadurl= ігнараваны (прапануецца |url-status=) (даведка) Архіўная копія. Архівавана з першакрыніцы 1 лістапада 2013. Праверана 6 красавіка 2022.
  3. ↑ "Yemen seeks US help to quash Houthis". Ahlul Bayt News Agency. 2009-11-11. Архівавана з арыгінала 2019-01-07. Праверана 2013-10-31. Архіўная копія. Архівавана з першакрыніцы 7 студзеня 2019. Праверана 6 красавіка 2022.
  4. ↑ а б в Военные, которые пострадали в Йемене, работали по белорусскому контракт Архівавана 20 студзеня 2019. — Tut.by (27 ноября 2013)
  5. ↑ Завоюет ли Беларусь позиции на глобальных рынках оружия? (10 сентября 2011)
  6. ↑ Торговля оружием и будущее Белоруссии
  7. ↑ "Houthi victories in Yemen make Saudi Arabia nervous". Al Monitor. 2014-10-15. Архівавана з арыгінала 2014-10-18. Праверана 2014-10-18. {{cite news}}: Невядомы параметр |dead-url= ігнараваны (прапануецца |url-status=) (даведка); Пададзена больш чым адно значэнне |archivedate= і |archive-date= specified (даведка); Пададзена больш чым адно значэнне |archiveurl= і |archive-url= specified (даведка)
  8. ↑ Martin Reardon (2014-09-30). "Saudi Arabia, Iran and the 'Great Game' in Yemen". Al Jazeera.
  9. ↑ "North Korea's Balancing Act in the Persian Gulf". HuffPost. 17 Жнівень 2015. Архівавана з арыгінала 17 Жнівень 2015. Праверана 17 Жнівень 2015. North Korea's military support for Houthi rebels in Yemen is the latest manifestation of its support for anti-American forces. {{cite news}}: Невядомы параметр |deadurl= ігнараваны (прапануецца |url-status=) (даведка)
  10. ↑ North Korea Likely Supplied Scud Missiles Fired at Saudi Arabia by Yemen's Houthi Rebels - VICE News. vice.com. Архівавана з першакрыніцы 30 снежня 2017. Праверана 9 лютага 2018.
  11. ↑ Report: North Korea supplying missiles to Yemen rebels. upi.com. Архівавана з першакрыніцы 23 снежня 2017. Праверана 9 лютага 2018.
  12. ↑ Houthis accuse Yemen's president of arming Al-Qaeda. Middle East Monitor (19 студзеня 2015). Архівавана з першакрыніцы 13 красавіка 2019. Праверана 13 красавіка 2019.
  13. ↑ Center for Strategic and International Studies The Middle East Military Balance Архівавана 14 красавіка 2016 года., 2005.
  14. ↑ Tracker: Saudi Arabia's Military Operations Along Yemeni Border - Critical Threats(недаступная спасылка). Criticalthreats.org. Архівавана з першакрыніцы 10 кастрычніка 2014. Праверана 17 кастрычніка 2014.
  15. ↑ CNN Medics: Militants raid Yemen town, killing dozens Архівавана 29 лістапада 2011 года., November 27, 2011.
  16. ↑ Houthis Kill 24 in North Yemen Архівавана 30 лістапада 2011 года., 27 November 2011.
  17. ↑ Yemeni Authorities Set Conditions for Ending Military Operations in Sa'ada- Yemen Post English Newspaper Online. Yemen Post. Архівавана з першакрыніцы 24 ліпеня 2011. Праверана 9 лістапада 2009.
  18. ↑ Al-Haj, Ahmed (19 Люты 2007). "Clashes in Yemen Kill More Than 100". Fox News. Архівавана з арыгінала 23 кастрычніка 2012. Праверана 29 снежня 2009. {{cite news}}: Невядомы параметр |dead-url= ігнараваны (прапануецца |url-status=) (даведка)
  19. ↑ "Yemeni military battles Shi'ite rebels". The Age. Melbourne. 20 сакавіка 2007. Архівавана з арыгінала 25 сакавіка 2014. Праверана 29 снежня 2009. {{cite news}}: Невядомы параметр |dead-url= ігнараваны (прапануецца |url-status=) (даведка)
  20. ↑ "Heavy Saudi casualties in war with Houthis". Press TV. 2009-12-22. Архівавана з арыгінала 2009-12-26. Праверана 2009-12-22. {{cite news}}: Невядомы параметр |dead-url= ігнараваны (прапануецца |url-status=) (даведка); Пададзена больш чым адно значэнне |archivedate= і |archive-date= specified (даведка); Пададзена больш чым адно значэнне |archiveurl= і |archive-url= specified (даведка) Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 14 ліпеня 2014. Праверана 14 кастрычніка 2022.Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 14 ліпеня 2014. Праверана 14 кастрычніка 2022.
  21. ↑ В Йемене погиб американский военный
  22. ↑ No Operation(недаступная спасылка) (11 чэрвеня 2011). Архівавана з першакрыніцы 11 чэрвеня 2011. Праверана 24 ліпеня 2019.
  23. ↑ В Йемене освобождены из тюрем 236 восставших группировки «аль-Хуси» Архівавана 21 студзеня 2015.
  24. ↑ Густерин П. В. Йеменская республика и её города. М., 2006, с. 57.
  25. ↑ а б В Йемене убиты 34 боевика "Аль-Каиды", планировавшие теракты против иностранцев. (руск.). © NEWSru.com (17 снежня 2009). — Источник:Сообщает EarthTimes..
  26. ↑ Шиитский имам, поднявший мятеж в Йемене, сдался властям
  27. ↑ Шесть складов с оружием иранского производства обнаружены на севере Йемена, где идут бои с шиитскими мятежниками Архівавана 11 мая 2013.
  28. ↑ а б Бой в Йемене: 17 шиитских боевиков уничтожены. (руск.). © NEWSru.co.il (10 верасня 2009).
  29. ↑ Шиитские повстанцы захватили часть Саудовской Аравии Архівавана 11 мая 2013.
  30. ↑ а б в Два нападения на йеменско-саудовской границе: есть жертвы. (руск.). © NEWSru.com (5 лістапада 2009).
  31. ↑ Два нападения на йеменско-саудовской границе: есть жертвы. (руск.). © NEWSru.com (5 лістапада 2009). — Источник:Передают агентства SNA и Reuters..
  32. ↑ Саудовская Аравия впервые огласила потери в боях с йеменскими мятежниками Архівавана 2 красавіка 2015.
  33. ↑ Йемен достиг соглашения о перемирии с шиитскими мятежниками
  34. ↑ Мусульманские богословы хотят помирить йеменских мятежников-хутистов с правительством
  35. ↑ Теракт в штаб-квартире йеменских шиитов
  36. ↑ ЙЕМЕН. После отправки моджахедов АКАП в северную провинцию Саада уничтожено 25 шиитских боевиков и их главарь
  37. ↑ В Йемене суннитские бойцы напали на шиитских мятежников: погибло по меньшей мере 22 человека
  38. ↑ http://www.yementimes.com/en/1798/news/4094/Military-shake-up-in-Amran.htm Архівавана 21 снежня 2015., Yemen Times
  39. ↑ http://www.yementimes.com/en/1800/news/4118/Houthis-hand-over-Al-Qushaibi’s-corpse-to-the-state.htm Архівавана 23 студзеня 2015., Yemen Times
  40. ↑ http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2014/07/fall-of-amran-yemen-and-the-repercussions.html# Архівавана 18 кастрычніка 2014., al-Monitor
  41. ↑ http://www.dw.de/a-17771134, Deutsche Welle
  42. ↑ http://www.france24.com/ar/20140709-اليمن-الحوثيون-عمران-صنعاء-سيطرة/ Архівавана 20 красавіка 2015., France 24
  43. ↑ СМИ: в столице Йемена произошли столкновения между шиитскими повстанцами и армией
  44. ↑ Повстанцы-шииты в Йемене не намерены свергать президента
  45. ↑ В Йемене достигнуто предварительное соглашение о прекращении огня
  46. ↑ Президент Йемена подал в отставку

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Паўстанне_хусітаў_у_Емене&oldid=4638178"