Педру I (імператар Бразіліі)

Педру I парт.: Pedro I
Імператар Бразіліі
12 кастрычніка 1822 — 7 красавіка 1831
Каранацыя:	1 снежня 1822
Папярэднік:	тытул створаны
Пераемнік:	Педру II
Адрачэнне:	7 красавіка 1831
Кароль Партугаліі
10 сакавіка 1826 — 3 сакавіка 1828
(пад імем Педру IV)
Папярэднік:	Жуан VI
Пераемнік:	Марыя II
Адрачэнне:	3 сакавіка 1828
Дзейнасць:	палітык, кампазітар, паэт
Член у:	Academia Brasileira de Música[d]
Веравызнанне:	каталіцтва
Нараджэнне:	12 кастрычніка 1798(1798-10-12) Лісабон, Партугалія
Смерць:	24 верасня 1834(1834-09-24) (35 гадоў) Лісабон, Партугалія
Пахаванне:	Monument to the Independence of Brazil[d]
Род:	Дынастыя Браганса
Бацька:	Жуан VI
Маці:	Карлота Жуакіна Іспанская
Жонка:	1) Марыя Леапальдзіна Аўстрыйская 2) Амелія Лейхтэнбергская
Дзеці:	4 дачкі і сын
Аўтограф:
Манаграма:
Узнагароды:

Педру I (парт.: Pedro I; 12 кастрычніка 1798, палац Келуш — 24 верасня 1834, палац Келуш) — імператар Бразільскай імперыі c 12 кастрычніка 1822 па 7 красавіка 1831, рэгент з 7 верасня па 12 кастрычніка 1822. З 10 сакавіка 1826 па 3 сакавіка 1828 кароль Партугаліі (рэгент пры сваёй дачцы Марыі з 3 сакавіка па 3 ліпеня 1828 і з 15 сакавіка 1830 па 20 верасня 1834) як Педру IV (парт.: Pedro IV), неўзабаве пасля смерці бацькі Жуана VI перадаў прастол дачцы Марыі II.

Біяграфія

Нарадзіўся 12 кастрычніка 1798 года ў Лісабоне. Сын партугальскага караля Жуана VI і іспанскай інфанты Карлоты Жуакіны. Імя пры нараджэнні — Педру ды Алкантара Франсішку Антоніу Жуан Карлуш Шаўер ды Паўлу Мігел Рафаэл Жуакін Жазэ Ганзага Пашкуал Кіпрыяну Серафін ды Браганса і Бурбон (Pedro de Alcântara Francisco António João Carlos Xavier de Paula Miguel Rafael Joaquim José Gonzaga Pascoal Cipriano Serafim de Bragança e Bourbon).

У 1808 годзе бег ад французскіх войскаў разам з бацькам — каралём Жуанам VI у Бразілію. З гэтай краінай апынуўся звязаны ўвесь яго далейшы лёс. У 1820 годзе, пасля рэвалюцый у Іспаніі і Партугаліі, у Бразіліі, як і ва ўсёй Лацінскай Амерыцы, пачаліся вялікія хваляванні. Сярод афіцэраў і жыхароў Рыа-дэ-Жанэйра было шмат прыхільнікаў незалежнасці. Педра спагадаў іх планам, так што ў яго твары яны бачылі свайго правадыра. У 1821 годзе Жуан VI вярнуўся ў Еўропу, пакінуўшы прынца замест сябе кіраваць калоніямі. У лютым 1822 Педру склікаў дарадчы сход і даручыў яму распрацаваць канстытуцыю для Бразіліі. У чэрвені ён сабраў Устаноўчы сход і звярнуўся да бразільцаў з заклікам да вызвалення. Пры гэтым ён высунуў лозунг: «Незалежнасць або смерць!». У кастрычніку жыхары Рыа-дэ-Жанэйра абвясцілі яго імператарам.

Імператар Педру I, які абвяшчае незалежнасць Бразіліі ў 1822. Карціна працы Франсуа-Рэнэ Маро, 1844 (фрагмент).

Да канца 1823 года ўладу новага імператара прызналі ўсе правінцыі Бразіліі, уключаючы паўночныя, якія даўно марылі пра стварэнне ўласнай дзяржавы. У 1825 годзе кароль Жуан прызнаў незалежнасць Бразіліі.

Пасля гэтага паводзіны Педру змянілася. Імператар ігнараваў палату дэпутатаў, прызначаў і змяняў міністраў паводле свайго меркавання і наогул паводзіў сябе як неабмежаваны манарх. Душыў рэспубліканскі рух, заахвочваў пранікненне англійскага капіталу.

У той жа час прыйшла вестка пра смерць Жуана ў Партугаліі. Прастол перайшоў да Педру, як да старэйшага сына. Чакалі, што ён адмовіцца ад яго на карысць свайго малодшага брата Мігела. Але Педру стаў дзейнічаць па-іншаму. У сакавіку 1828 ён адрокся ад партугальскай кароны на карысць сваёй дачкі Марыі, якой тады было ўсяго сем гадоў. Каб прымірыць усе партыі, ён заручыў яе з братам Мігелам. Але падзеі развіваліся зусім не так, як бы хацелася Педру — у 1828 годзе Мігел здзейсніў пераварот і абвясціў сябе каралём. Марыя, так і не ўступіўшы ў свае правы, павінна была бегчы з краіны. Тады ў Партугаліі вызначыліся дзве партыі: кансерватары — за Мігела, а лібералы — за Марыю. Апошніх узначаліў Педру. Але толькі ў маі 1834 пасля шэрагу паражэнняў і ўступлення іспанскіх войскаў у Партугалію Мігел адрокся ад прастола і адплыў у Геную. У жніўні Марыю абвясцілі каралевай, а Педру — рэгентам.

24 верасня 1830 года быў узнагароджаны ордэнам Св. Андрэя Першазванага.

Страціў Педру і бразільскі прастол. Прыхільнікі незалежнасці Бразіліі падазрона ставіліся да жадання Педру ўдзельнічаць у партугальскіх падзеях. Асцерагаліся, што ён, стаўшы каралём Партугаліі, ізноў аб'яднае абедзве дзяржавы. У 1830 годзе ў правінцыі Мінас-Жэрайс пачалося паўстанне, якое перакінулася потым на сталіцу. З-за гэтага Педру 7 красавіка 1831 года вымушаны быў адрачыся ад прастола на карысць свайго малалетняга сына Педру. Праз некалькі дзён ён з'ехаў у Еўропу.

Вайна падарвала здароўе Педру, і скончыў ён яе смяротна хворым. 24 верасня 1834 года Педру памёр ад сухот у палацы Келуш, дзе і нарадзіўся.

Пад уплывам Партугала, Нуньеса Гарсіі і Нейкома імператар у свабодны час сачыняў музыку. Сярод яго твораў «Credo» для салістаў, хору і аркестра, уверцюра «Te Deum», шматлікія маршы, а таксама «гімн незалежнасці Бразіліі», які ў часы кіравання Педру меў статус дзяржаўнага.

• 1798-1816: Sua Alteza Real, o Principe da Beira (Яго Каралеўская Высокасць прынц Бейра)
• 1816-1822: Sua Alteza Real, o Príncipe Real do Reino Unido de Portugal, Brasil e Algarves (Яго Каралеўская Высокасць спадчынны прынц Злучанага Каралеўства Партугаліі, Бразіліі і Алгарві)
• 1822-1831: Sua Majestade Imperial, o Imperador Constitucional e Defensor Perpétuo do Brasil (Яго Імператарская Вялікасць Канстытуцыйны імператар і вечны абаронца Бразіліі)
• 1826-1828: Sua Majestade Imperial & Fidelíssima, O Imperador do Brasil e Rei de Portugal (Яго Імператарская Вялікасць і Пэўнасць імператар Бразіліі і кароль Партугаліі)
• 1828-1834: Sua Majestade Imperial e Real, o Duque de Bragança (Яго Імператарская і Каралеўская Вялікасць герцаг Браганса)

Асабістае жыццё

У 1817 годзе Педру ажаніўся з аўстрыйскай эрцгерцагіняй Марыяй Леапальдзінай (1797—1826), дачкой імператара Франца II. У іх нарадзіліся сямёра дзяцей, з якіх выжылі:

• Марыя (1819—53), каралева Партугаліі пад імем Марыі II,
• Жануарыя (1822—1901), у 1844 выйшла замуж за сіцылійскага прынца Людовіка,
• Паўла (1823—1833),
• Франсіска (1824—98), у 1843 выйшла замуж за Франсуа Арлеанскага, прынца дэ Жуанвіля;
• Педру (1825—91), імператар Бразіліі Педру II.

У 1829 годзе ажаніўся другі раз з Амаліяй (1812—1873), дачкой Яўгенія Багарнэ, герцага Лейхтэнбергскага. У шлюбе нарадзілася адзіная дачка:

• Марыя Амелія (1831—1853)

Крыніцы

• Педро I, император бразильский // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.) . — СПб., 1890—1907.

Папярэднік: Абвяшчэнне незалежнасці	Імператар Бразіліі 1822—1831	Пераемнік: Педру II
Папярэднік: Жуан VI	Кароль Партугаліі 1826—1828	Пераемнік: Марыя II